Một bé trai 4 tuổi được gia đình đưa đến Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) thăm khám vì chậm nói.
Khai thác tiền sử, gia đình cho biết, trẻ sống cùng bố mẹ và ông bà, nhưng phần lớn thời gian ở với ông bà do bố mẹ bận rộn công việc. Đồng thời, trẻ tiếp xúc với tivi và điện thoại từ rất sớm, thường xuyên được cho xem các thiết bị này khi ăn, chơi hoặc quấy khóc.
Theo gia đình, khi được 15 tháng tuổi, trẻ biết đi nhưng chưa nói được từ nào. Đến 2 tuổi, bệnh nhi chỉ nói được vài từ đơn, không ghép được từ, vốn từ hạn chế và thường im lặng trong thời gian dài. Đến khi 4 tuổi, bé vẫn nói không rõ nghĩa, thường xuyên sót âm, khó hiểu. Dù trẻ có thể tương tác với gia đình, chơi đồ chơi, giao tiếp cơ bản như vẫy tay, gật đầu, và biết thể hiện cảm xúc khi không được đáp ứng nhu cầu nhưng gia đình vẫn lo lắng vì bé chậm ngôn ngữ hơn so với bạn cùng tuổi.
Qua thăm khám, các bác sĩ tại Viện Sức khỏe tâm thần chẩn đoán sơ bộ bệnh nhi bị rối loạn ngôn ngữ diễn đạt và cần theo dõi thêm để phân biệt với các tình trạng như rối loạn phổ tự kỷ, chậm phát triển tâm thần hoặc rối loạn tăng động giảm chú ý. Hiện trẻ đang được trị liệu ngôn ngữ và can thiệp tâm lý, kết hợp hướng dẫn gia đình chăm sóc và quản lý hành vi của bé.
TS.BS Vũ Sơn Tùng - Trưởng phòng Sức khỏe tâm thần trẻ em và vị thành niên (Viện Sức khỏe tâm thần Quốc gia) cho biết: Từ sau dịch Covid-19, số trẻ chậm nói đến Viện thăm khám gia tăng, một phần do nhiều bé lạm dụng xem điện thoại, tivi. Hầu hết các cháu được đưa đến ở giai đoạn muộn, khi đã 4 - 6 tuổi, do nhiều phụ huynh nghĩ trước sau cũng nói được, không biết việc con hay nóng giận là hệ quả của chậm nói.
Theo chuyên gia, ca bệnh nói trên là lời cảnh tỉnh cho các gia đình về tác hại của việc lạm dụng thiết bị điện tử và tầm quan trọng của việc can thiệp sớm.
“Khoảng 60% trẻ em bị chậm nói gặp khó khăn về đọc và đánh vần cao gấp 6 lần; khó khăn về tính toán cao gấp 4 lần, ảnh hưởng đến cách diễn đạt. Chậm nói còn khiến trẻ thiếu kỹ năng giao tiếp, ngày càng cô lập, tự ti, kết quả học tập cũng bị ảnh hưởng. Khoảng 35% trẻ phục hồi ngôn ngữ lúc 5 tuổi, nhưng lại gặp khó khăn về ngôn ngữ ở tuổi 15 - 16 và 52% trong nhóm này gặp khó khăn nghiêm trọng về đọc” – BS Tùng thông tin.
Viện Sức khỏe tâm thần cũng đã tiếp nhận nhiều bệnh nhi có những triệu chứng dễ nhận thấy nhất ở những trẻ sử dụng điện thoại thông minh, máy tính bảng, xem tivi nhiều sẽ có biểu hiện nháy mắt và giật cơ hàm, nhíu mũi… Ngoài ra, trẻ cũng vô thức phát ra các âm thanh như âm trong họng, hít mũi, gằn giọng, lẩm bẩm, la hét, tặc lưỡi... Đây là dấu hiệu điển hình của hội chứng TIC (là tên gọi của một dạng bệnh rối loạn vận động khi người bệnh lặp đi lặp lại một hành động nhiều lần không kiểm soát được).
Các bác sĩ khuyến cáo, phụ huynh hạn chế thời gian trẻ dùng thiết bị điện tử. Tăng tương tác trực tiếp, dạy trẻ qua trò chơi, đọc sách. Đưa trẻ đi khám ngay khi phát hiện dấu hiệu bất thường.
Dương Toàn