Trao đổi với phóng viên Báo Điện tử VTC News, ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT) cho biết, nếu so sánh việc bổ nhiệm, xếp lương giữa nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập và viên chức các ngành, lĩnh vực khác, có thể thấy dù được bổ nhiệm vào các chức danh viên chức hạng I, hạng II, hạng III, nhà giáo vẫn đang hưởng mức lương khởi điểm thấp hơn so với nhiều ngành khác.
Ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT)
Hiện chỉ gần 12% nhà giáo (là giảng viên đại học, giảng viên cao đẳng, giáo viên giáo dục nghề nghiệp) được xếp lương theo 03 nhóm A1 (hạng III) - A2 (hạng II) - A3 (hạng I) nhưng viên chức các ngành, lĩnh vực khác gần như 100% đang xếp lương theo 3 nhóm này.
Theo số liệu thống kê, chỉ tối đa 1,17% nhà giáo giữ chức danh giảng viên cao cấp (hạng I) được xếp thang lương A3 (gồm A3.1 và A3.2), trong khi các ngành khác đều tối đa 10% viên chức được xếp thang lương A3.1.
Bên cạnh đó, trừ ngành y tế và khoa học - công nghệ, hầu hết viên chức các ngành khác chỉ cần trình độ đại học cho cả 3 hạng chức danh. Ngược lại, trong ngành giáo dục, ngoại trừ giáo viên mầm non có yêu cầu khởi điểm là cao đẳng, các cấp học và hạng chức danh khác đều yêu cầu giáo viên đáp ứng trình độ đại học/thạc sĩ/tiến sĩ.
Do đó, khi xây dựng phương án tham mưu Chính phủ hiện thực hóa chủ trương “lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” trong bối cảnh chưa thực hiện cải cách tổng thể chính sách tiền lương theo Nghị quyết 27, nguyên tắc quan trọng là "không phá vỡ thiết kế hệ thống tiền lương chung của viên chức".
Vì vậy, các hệ số lương hiện hành của nhà giáo theo Nghị định 204/2004 được giữ nguyên, và Bộ đề xuất bổ sung thêm “hệ số lương đặc thù”. Hệ số này giúp tất cả nhà giáo, đặc biệt là giáo viên trẻ, mới vào nghề, không phân biệt vùng miền đều được tăng thu nhập công bằng.
Điểm sáng khi áp dụng hệ số lương đặc thù là nhà giáo được bù đắp phần chênh lệch thấp hơn giữa hệ số lương nhà giáo hiện hưởng với hệ số lương của viên chức các ngành khác có cùng yêu cầu trình độ đào tạo, cùng hạng chức danh nghề nghiệp. Hệ số lương cao nhất nhà giáo được hưởng gần tiệm cận với hệ số 8,00 như viên chức cao cấp (hạng I) của các ngành khác.
Ông Đức ví dụ, với mức 1,25, có thể tạm quy ra hệ số lương khởi điểm của giáo viên mầm non thay đổi từ 2,10 lên 2,63, hệ số lương cao nhất có thể thay đổi từ 6,38 lên 7,98. Trong khi đó, hệ số lương cao nhất đối với viên chức hiện nay là 8,00. Như vậy, với hệ số lương đặc thù 1,25 đã bảo đảm cho lương của giáo viên mầm non có thể chạm đến mức “cao nhất”.
Với mức 1,15, có thể tạm quy ra hệ số lương khởi điểm của các giáo viên phổ thông, giáo dục thường xuyên, dự bị đại học thay đổi từ 2,34 lên 2,69, hệ số lương cao nhất thay đổi từ 6,78 lên 7,80. Hệ số này cũng tiệm cận với hệ số cao nhất của viên chức hiện nay (8,00). Đồng thời, với các chức danh giảng viên đại học, giảng viên cao đẳng, giáo viên giáo dục nghề nghiệp, mức hệ số lương đặc thù 1,15 chắc chắn xếp những nhà giáo này ở mức cao nhất so với viên chức các ngành, lĩnh vực.
Biểu đồ so sánh thang lương áp dụng giữa các chức danh nhà giáo với viên chức các ngành, lĩnh vực khác. (Ảnh: Bộ GD&ĐT)
Tuy nhiên, trong bối cảnh đất nước còn khó khăn, Bộ GD&ĐT không đề xuất dùng hệ số lương đặc thù để tính tiền các loại phụ cấp hay thực hiện chuyển xếp lương. Việc chuyển xếp lương vẫn căn cứ vào hệ số lương mà nhà giáo hiện hưởng.
Do đó, cách tính này không phá vỡ cấu trúc hệ thống tiền lương hiện hành và số tiền phát sinh trong khả năng ngân sách nhà nước có thể chi trả được (phát sinh khoảng 11,3% so với tổng chi phí tiền lương hiện hành). Ngược lại, tổng thu nhập của mỗi nhà giáo có thể tăng thêm từ 0,58 triệu đồng cho đến tối đa 3,34 triệu đồng/người/tháng.
Mặc dù hệ số lương đặc thù chỉ dùng để tính cho mức lương (lương cơ bản theo hệ số lương hiện hưởng) nhưng nếu Chính phủ thông qua đề xuất quy định này, chắc chắn khắc phục được cơ bản bất cập về xếp lương so với các ngành khác trong bối cảnh hiện tại.
Thống kê từ tháng 8/2023 đến tháng 4/2024, cả nước có khoảng 47.000 giáo viên bỏ nghề, nhiều nhất là giáo viên mầm non (Ảnh minh họa)
Thống kê từ tháng 8/2023 đến tháng 4/2024, cả nước ghi nhận khoảng 47.000 giáo viên bỏ nghề, chuyển nghề. Chiếm tỷ lệ cao là những giáo viên có độ tuổi dưới 35 và cấp học có số lượng giáo viên bỏ nghề, chuyển nghề nhiều nhất là mầm non.
Nói về thực trạng này, Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục nêu hai nguyên nhân chính. Đó là thu nhập của giáo viên mầm non chưa bảo đảm với yêu cầu của đời sống sinh hoạt hằng ngày và nghề dạy trẻ mầm non phải đối mặt với nhiều vất vả, áp lực.
Khác với các cấp học khác, giáo viên mầm non không chỉ dạy trẻ mà còn phải dỗ trẻ, giáo dục, nuôi dưỡng trẻ trong việc ăn uống, vệ sinh cá nhân, bảo vệ sức khỏe của trẻ trong thời gian trên lớp. Ngoài ra, giáo viên không chỉ trông trẻ trong giờ học mà phải giữ trẻ từ lúc cha mẹ gửi ở trường đến khi cha mẹ đón trẻ, liên tục phải chú ý đến an toàn tính mạng, sức khỏe của trẻ.
Khi Quốc hội ban hành Luật Nhà giáo, giáo viên mầm non cả nước phấn khởi vì các chế độ tiền lương, phụ cấp được Nhà nước bảo đảm cao hơn so với nhà giáo làm việc trong điều kiện bình thường, thoát khỏi cảnh lương đang xếp thấp nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Điều này tạo hiệu ứng tích cực tới việc tuyển sinh vào ngành Giáo dục mầm non của các trường sư phạm và việc tuyển dụng viên chức giáo viên mầm non của địa phương; giảm tình trạng giáo viên mầm non bỏ nghề, chuyển nghề trên cả nước.
Nếu “hệ số lương đặc thù” được Chính phủ thông qua, giáo viên mầm non sẽ được hưởng mức hệ số lương đặc thù 1,25, giúp mức tiền lương (lương cơ bản) tăng thêm từ 0,97 triệu đến 3,34 triệu đồng/người/tháng. Đây là nguồn động viên lớn, giúp giáo viên mầm non yên tâm công tác, chăm sóc và giáo dục trẻ, giảm bớt áp lực "cơm áo gạo tiền”.
Cục trưởng Vũ Minh Đức nhấn mạnh, việc xếp lương nhà giáo “cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” không phải "ân huệ" mà là đãi ngộ xứng đáng cho nhà giáo. Trong suốt chiều dài lịch sử xây dựng và phát triển đất nước, Đảng luôn xác định giáo dục và đào tạo là "quốc sách hàng đầu", là con đường duy nhất tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, đưa đất nước phát triển lớn mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Với vị trí, vai trò quan trọng của nhà giáo, chủ trương “lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” được xác định là nhiệm vụ, giải pháp nhất quán trong các Nghị quyết, kết luận của Đảng liên quan đến giáo dục và đào tạo. Đồng thời, chủ trương được Quốc hội chính thức quy định trong văn bản có tính pháp quy cao chỉ sau Hiến pháp - Luật Nhà giáo.
Ông Đức nhận định, ngành giáo dục hiện tại có đầy đủ căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý đề xuất Chính phủ ban hành các quy định cụ thể đưa lương của nhà giáo “xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”, bảo đảm “vị thế quan trọng trong xã hội” của nhà giáo, khắc phục thực trạng 88% nhà giáo đang xếp ở thang lương thấp hơn viên chức các lĩnh vực khác. Hệ số lương đặc thù là giải pháp trực diện, khả thi trong bối cảnh hiện nay.
"Ngành giáo dục không 'xin' chế độ, chính sách cho nhà giáo mà đang thực hiện đúng trách nhiệm trong việc tham mưu Chính phủ, bảo đảm chính sách tiền lương được thực hiện công bằng, nhà giáo được trả lương tương xứng với vị thế, vai trò xã hội ghi nhận", ông Vũ Minh Đức nêu quan điểm.
LINH NHI