Hệ thống SAM được tái định hình để đảm nhận vai trò mới nhờ AI

7 giờ trướcBài gốc

Tên lửa đất đối không (SAM - Surface-to-Air Missile) từ lâu đã là một trong những nền tảng quan trọng của các hệ thống phòng không hiện đại, được thiết kế để phát hiện, theo dõi và tiêu diệt các mục tiêu trên không như máy bay, tên lửa hành trình hoặc UAV (thiết bị bay không người lái).

Tuy nhiên, với sự tiến bộ của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), các hệ thống SAM đang được tái định hình để đảm nhận vai trò mới: vũ khí tấn công đất đối đất.

Sự chuyển đổi này không chỉ mở rộng khả năng tác chiến của các hệ thống SAM mà còn đặt ra những thách thức và cơ hội mới trong việc tích hợp AI để nâng cao hiệu quả và độ chính xác.

Hệ thống tên lửa phòng không mới S-400 Triumph. (Nguồn: Sputnik)

Sự chuyển đổi từ SAM thành vũ khí đất đối đất

Hệ thống SAM, như S-400 của Nga, Patriot của Mỹ hay HQ-9 của Trung Quốc, vốn được thiết kế với các thành phần cốt lõi: radar phát hiện mục tiêu, hệ thống điều khiển hỏa lực, và tên lửa dẫn đường có khả năng cơ động cao.

Những đặc điểm này, bao gồm khả năng theo dõi mục tiêu tốc độ cao và tấn công chính xác, khiến SAM trở thành ứng cử viên tiềm năng để chuyển đổi thành vũ khí đất đối đất.

Tái cấu hình đầu đạn: Đầu đạn của SAM, thường là đầu đạn phân mảnh để tiêu diệt mục tiêu trên không, được thay thế hoặc điều chỉnh thành đầu đạn xuyên phá hoặc nổ mạnh, phù hợp để phá hủy các mục tiêu mặt đất như xe tăng, boongke hoặc cơ sở hạ tầng.

Nâng cấp hệ thống dẫn đường: SAM vốn sử dụng radar chủ động, dẫn đường quán tính hoặc dẫn đường hồng ngoại để tấn công mục tiêu trên không. Khi chuyển đổi, hệ thống dẫn đường cần được tối ưu hóa để tấn công các mục tiêu tĩnh hoặc di động trên mặt đất, đòi hỏi tích hợp thêm các cảm biến như GPS, cảm biến quang học hoặc laser.

Tối ưu hóa quỹ đạo bay: SAM thường bay ở quỹ đạo cao để đánh chặn mục tiêu trên không. Khi tấn công đất đối đất, quỹ đạo cần được điều chỉnh để tối ưu hóa tầm bắn và độ chính xác, đôi khi yêu cầu bổ sung các giai đoạn đẩy mới.

Tuy nhiên, việc chuyển đổi này không chỉ dừng ở phần cứng. Công nghệ AI đang đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao khả năng của các hệ thống SAM tái định hình, từ việc phát hiện mục tiêu, lập kế hoạch tấn công đến điều khiển tên lửa trong thời gian thực.

Vai trò của AI trong công nghệ SAM chuyển đổi

AI đang cách mạng hóa cách các hệ thống tên lửa vận hành, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi từ SAM thành vũ khí đất đối đất.

AI, đặc biệt là các thuật toán học máy (machine learning) và học sâu (deep learning), cho phép các hệ thống SAM phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn cảm biến (radar, vệ tinh, cảm biến quang-điện tử) để phát hiện và phân loại mục tiêu một cách chính xác hơn.

Trong vai trò đất đối đất, AI có khả năng phân biệt giữa các mục tiêu quân sự (như xe tăng, trung tâm chỉ huy) và các mục tiêu dân sự, giảm thiểu nguy cơ thiệt hại ngoài ý muốn.

Các thuật toán AI có thể xử lý dữ liệu địa hình, thời tiết và các yếu tố môi trường để xác định mục tiêu tối ưu, ngay cả trong điều kiện tác chiến phức tạp như đô thị hoặc rừng rậm.

Một hệ thống SAM được nâng cấp với AI có thể sử dụng mạng nơ-ron nhân tạo (neural networks) để phân tích hình ảnh từ cảm biến quang học, xác định vị trí xe bọc thép địch ẩn dưới lớp ngụy trang, điều mà radar truyền thống khó thực hiện.

Khi chuyển đổi thành vũ khí đất đối đất, SAM cần các quỹ đạo bay linh hoạt để né tránh hệ thống phòng thủ đối phương và tối ưu hóa tầm bắn.

Các thuật toán AI, như học tăng cường (reinforcement learning), có thể tính toán quỹ đạo tối ưu trong thời gian thực, dựa trên dữ liệu về địa hình, hệ thống phòng không địch và các mối đe dọa tiềm tàng.

Trong trường hợp mục tiêu di chuyển hoặc xuất hiện chướng ngại vật bất ngờ, AI cho phép tên lửa tự điều chỉnh quỹ đạo mà không cần can thiệp từ trung tâm điều khiển.

Chẳng hạn, một hệ thống SAM được trang bị AI có thể tự động chuyển từ quỹ đạo thấp sang quỹ đạo cao để tránh radar địch, sau đó quay lại tấn công mục tiêu với độ chính xác cao.

Tổ hợp tên lửa S-400 do Nga chế tạo.

Một trong những ưu điểm lớn nhất của AI là khả năng tự chủ hóa các hệ thống vũ khí. Trong vai trò đất đối đất, SAM có thể ra quyết định độc lập, AI cho phép tên lửa tự đưa ra quyết định trong các tình huống mà liên lạc với trung tâm điều khiển bị gián đoạn, chẳng hạn như khi bị gây nhiễu điện tử.

Các hệ thống SAM được trang bị AI có thể hoạt động như một phần của mạng lưới tác chiến tích hợp, phối hợp với UAV, vệ tinh và các đơn vị mặt đất để tấn công đồng bộ.

Trong môi trường tác chiến điện tử hiện đại, các hệ thống SAM phải đối mặt với các mối đe dọa như nhiễu radar, giả mạo tín hiệu GPS và hệ thống phòng thủ tên lửa đối phương.

Các thuật toán AI có thể phân biệt tín hiệu thật và tín hiệu giả, cải thiện khả năng sống sót của tên lửa trong môi trường nhiễu nặng.

AI có thể phân tích dữ liệu từ radar và cảm biến để dự đoán vị trí của các hệ thống phòng không địch, từ đó điều chỉnh chiến thuật tấn công.

Thách thức và vấn đề đạo đức

Mặc dù AI mang lại nhiều lợi ích, việc tích hợp AI vào các hệ thống SAM chuyển đổi cũng đặt ra một số thách thức:

Rủi ro tự chủ quá mức, các hệ thống vũ khí tự chủ (LAWS - Lethal Autonomous Weapons Systems) có thể ra quyết định tấn công mà không có sự giám sát của con người, dẫn đến nguy cơ vi phạm luật chiến tranh quốc tế.

Chi phí và phức tạp, việc tích hợp AI đòi hỏi đầu tư lớn vào phần cứng, phần mềm và đào tạo, có thể nằm ngoài khả năng của một số quốc gia.

An ninh mạng, các hệ thống AI dễ bị tấn công mạng, đặc biệt là các cuộc tấn công nhằm thao túng thuật toán hoặc đánh cắp dữ liệu.

Về mặt đạo đức, việc sử dụng AI trong các hệ thống vũ khí, đặc biệt là trong vai trò tấn công đất đối đất, đặt ra câu hỏi về trách nhiệm. Nếu một tên lửa tự chủ gây ra thiệt hại ngoài ý muốn, ai sẽ chịu trách nhiệm: nhà sản xuất, người vận hành hay thuật toán?

Tương lai của SAM chuyển đổi với AI

Sự kết hợp giữa công nghệ SAM và AI đang mở ra một kỷ nguyên mới cho các hệ thống vũ khí đa năng. Trong tương lai, chúng ta có thể chứng kiến:

Tích hợp đa nền tảng, các hệ thống SAM có thể trở thành một phần của mạng lưới tác chiến tích hợp, kết nối với UAV, vệ tinh và các đơn vị mặt đất, sử dụng AI để điều phối các cuộc tấn công đồng bộ.

Tên lửa thông minh hơn, các tên lửa SAM có thể được trang bị AI tiên tiến hơn, cho phép chúng học hỏi từ các lần phóng trước, cải thiện độ chính xác và hiệu quả theo thời gian.

Ứng dụng kép, ngoài vai trò quân sự, công nghệ AI trong SAM có thể được áp dụng cho các nhiệm vụ dân sự, như giám sát thiên tai hoặc hỗ trợ tìm kiếm cứu nạn.

Sự chuyển đổi của tên lửa đất đối không (SAM) thành vũ khí tấn công đất đối đất là một minh chứng cho sự linh hoạt và tiềm năng của công nghệ quân sự hiện đại. Trong quá trình này, trí tuệ nhân tạo (AI) đóng vai trò trung tâm, từ việc nâng cao khả năng phát hiện và dẫn đường đến việc tăng cường tính tự chủ và khả năng sống sót của tên lửa. Tuy nhiên, cùng với những lợi ích, AI cũng mang lại những thách thức về kỹ thuật, đạo đức và pháp lý.

Để tận dụng tối đa tiềm năng của công nghệ này, các quốc gia và tổ chức cần cân bằng giữa đổi mới công nghệ và trách nhiệm xã hội, đảm bảo rằng các hệ thống vũ khí thông minh không chỉ hiệu quả mà còn tuân thủ các nguyên tắc nhân đạo và luật pháp quốc tế.

Đào Cảnh

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/he-thong-ten-lua-sam-duoc-tai-dinh-hinh-thanh-vu-khi-dat-doi-dat-nho-ai-2391352.html