Nhận mẹ nuôi cho đến khi... xong sổ đỏ
Bà Nguyễn Thị Minh sống một mình trong căn nhà nhỏ ở phường Yên Sở, quận Hoàng Mai cũ (nay là phường Yên Sở, TP Hà Nội). Không chồng, không con, sức khỏe ngày một yếu, bà chủ yếu dựa vào khoản tiền tiết kiệm tích góp nhiều năm để duy trì cuộc sống. Mọi thứ diễn ra lặng lẽ cho đến cuối năm 2018, khi vợ chồng anh Trần Văn C. và chị Đỗ Thị T. tìm đến xin thuê trọ qua sự giới thiệu của người quen.
Theo đơn bà Minh gửi Báo Phụ Nữ Việt Nam, ngày đầu gặp nhau bà thấy vợ chồng C. thật thà, hoàn cảnh chật vật, đang tìm chỗ bám trụ ở Hà Nội. Nghĩ mình ở một mình buồn bã, lại thương đôi vợ chồng trẻ cùng 2 con nhỏ, bà cho họ thuê với giá rẻ, chỉ mong có thêm tiếng nói cười trong nhà.
Ban đầu chỉ là chủ trọ hỗ trợ người thuê, nhưng dần dần, mối quan hệ giữa họ trở nên thân thiết. Bà Minh thường nấu cơm chia phần, hướng dẫn sinh hoạt, còn vợ chồng C. thì phụ dọn dẹp nhà cửa, mua thuốc khi bà đau ốm. Không khí đầm ấm khiến bà cảm nhận như mình có thêm con thêm cháu.
Thời gian trôi, sự gắn bó ngày càng chặt chẽ. Hai vợ chồng C. gọi bà Minh là "mẹ Minh", còn bà gọi họ là "con". Bà chia sẻ chuyện đời, còn vợ chồng C. quan tâm đến bà từng chút một. Trong đơn, bà Minh kể: "Tôi sống một mình không chồng con, nên coi vợ chồng thằng C. như con ruột".
Thời gian đầu, vợ chồng anh C. chăm sóc bà Minh từng viên thuốc khi ốm đau, khiến bà tin tường. Ảnh minh họa bằng AI
Sự tin tưởng ấy khiến bà Minh đồng ý giúp đỡ khi vợ chồng C. bày tỏ đang cần vốn làm ăn. Theo lời bà Minh, họ biết bà có khoản tiết kiệm khoảng 500 triệu đồng nên ngỏ ý vay để xoay sở công việc. Tin vào tình nghĩa "mẹ – con", bà Minh đưa tiền mà không lập giấy tờ, chỉ nghĩ đơn giản rằng đã coi là con thì mong con làm ăn ổn định.
Niềm tin ấy còn thể hiện rõ hơn khi vợ chồng C. bày tỏ mong muốn mua lại phần diện tích đất 48,4m² của bà để ổn định cuộc sống tại Hà Nội. Bà Minh đồng ý vì nghĩ "giúp con" là điều nên làm.
Theo lời bà, hai bên thỏa thuận mức giá 1,5 tỷ đồng. Thế nhưng khi đến Văn phòng công chứng, hợp đồng được ghi với mức 100 triệu đồng. Bà Minh cho rằng đây là đề xuất của vợ chồng C. để giảm chi phí sang tên. Vì tin tưởng, bà ký mà không đề nghị điều chỉnh.
Theo bà Minh, sau khi nhận được số tiền vay 500 triệu và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, vợ chồng anh C. liền chuyển ra khỏi nhà bà. Đồng thời họ chấm dứt mối quan hệ mẹ nuôi – con nuôi với bà, không thanh toán khoản tiền chuyển nhượng đất cũng không trả lại bà Minh số tiền đã vay.
Bà Minh nhiều lần tìm vợ chồng anh C. đề nghị thanh toán giá trị chuyển nhượng đất và tiền vay nợ nhưng vợ chồng anh C. chỉ trả cho bà 200 triệu đồng tiền vay. Còn tiền chuyển nhượng đất và 300 triệu tiền vay còn lại, vợ chồng anh C. viện đủ lý do để trốn tránh trách nhiệm.
Do bà kiên quyết đòi tiền vợ chồng anh C., nên ngày 26/2/2020, hai bên lập một Biên bản xác nhận nợ, trong đó ghi tổng số tiền còn lại là 1,8 tỷ đồng, gồm 1,5 tỷ tiền đất và 300 triệu tiền ngoài.
Biên bản thể hiện hai bên thống nhất trả 100 triệu đồng mỗi tháng cho đến khi hết nợ. Văn bản này có chữ ký và điểm chỉ của bà Minh, anh C. và người làm chứng. Đối với bà Minh, đây là bằng chứng quan trọng nhất cho thấy thỏa thuận giữa hai bên.
Theo bà Minh, chỉ một thời gian sau, vợ chồng anh C. không tiếp tục trả khoản tiền 100 triệu mỗi tháng (tiền chuyển nhượng đất và tiền vay) như đã thỏa thuận. Mỗi lần bà Minh liên lạc để đòi tiền, đều không nhận được phản hồi. "Tôi đòi tiền thì im lặng, tránh mặt", bà viết trong đơn. Tình nghĩa từng gọi nhau "mẹ – con" trở thành những tranh chấp căng thẳng.
Nhận nợ nhưng... không phải trả
Sự im lặng từ phía hai vợ chồng C., khiến bà Minh phải gửi đơn khởi kiện lên TAND quận Hoàng Mai (cũ), yêu cầu tuyên hợp đồng chuyển nhượng vô hiệu, xác định giá chuyển nhượng thực tế là 1,5 tỷ đồng và buộc vợ chồng anh C. thanh toán các khoản nợ.
Phía bị đơn cũng thừa nhận hai bên có thỏa thuận miệng giá chuyển nhượng thực tế là 1,5 tỷ đồng, tuy hợp đồng công chứng chỉ ghi 100 triệu đồng để "giảm chi phí". Vợ chồng anh C. cho rằng họ đã thanh toán đủ 1,5 tỷ cho bà Minh thông qua nhiều khoản chi khác nhau. Tuy nhiên vợ chồng anh C không đưa ra được bất cứ chứng từ gì chứng minh mình đã trả hết nợ.
Bị đơn cũng không thừa nhận việc có khoản vay mượn 300 triệu đồng và cũng phủ nhận lãi chậm trả, khẳng định giữa họ và bà Minh không tồn tại giao dịch vay nợ ngoài nội dung chuyển nhượng đất.
Ngày 24/4/2025, Tòa án nhân dân quận Hoàng Mai (nay là Tòa án nhân dân khu vực 3 - Hà Nội) xét xử sơ thẩm vụ việc. Tại phiên tòa, đại diện Viện kiểm sát nhân dân quận Hoàng Mai (nay là cơ sở 2 của Viện Kiểm sát Nhân dân Khu vực 3 - Hà Nội) đã đưa ra quan điểm về hướng giải quyết vụ án. Theo đó, VKS đề nghị công nhận Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất số 0671, quyển số 02.TP/CC-SCC/HĐGD ngày 28/2/2019 là có hiệu lực pháp luật, đồng thời cho rằng bị đơn phải tiếp tục thực hiện hợp đồng.
Đáng chú ý, VKS còn đề nghị buộc anh Trần Văn C. và chị Đỗ Thị T. phải thanh toán cho bà Minh số tiền nợ gốc 1 tỷ 110 triệu đồng, cùng tiền lãi phát sinh theo quy định pháp luật, căn cứ vào nội dung các bên đã thể hiện trong văn bản thỏa thuận về việc xác nhận nợ.
Tuy nhiên Hội đồng xét xử lại có quan điểm khác. Theo Bản án số 26/2025/DS-ST, Tòa quyết định không chấp nhận yêu cầu tuyên hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vô hiệu, xác định hợp đồng công chứng năm 2019 có hiệu lực pháp luật. Tòa cho rằng nếu hai bên có thỏa thuận khác về giá chuyển nhượng thì nguyên đơn có quyền khởi kiện vụ án dân sự khác khi có căn cứ.
Đối với yêu cầu "đòi tiền vay nợ", Tòa cũng không chấp nhận. Tòa nhận định rằng bà Minh không cung cấp được tài liệu, chứng cứ chứng minh số tiền mà bà cho rằng vợ chồng anh C. vay. Biên bản xác nhận nợ ngày 26/2/2020, dù có chữ ký và điểm chỉ, theo đánh giá của Hội đồng xét xử, không đủ giá trị để chứng minh khoản vay vì thiếu nội dung thống nhất và không có chứng cứ giao – nhận tiền.
Không đồng ý với bản án, bà Minh gửi đơn kêu cứu đến Báo Phụ Nữ Việt Nam. Trong đơn, bà cho rằng Tòa chưa xem xét đúng bản chất quan hệ giữa hai bên, đặc biệt là biên bản xác nhận nợ do chính các bên ký và điểm chỉ. Bà cũng trình bày hoàn cảnh tuổi già, sống đơn độc và lo ngại nếu sự việc không được xem xét lại thì bà sẽ mất toàn bộ số tiền dành dụm cả đời.
"Tôi coi chúng nó như con. Nay tuổi già sức yếu, tôi mong cơ quan chức năng xem xét lại để tránh thiệt thòi cho tôi", bà viết.
Bà Minh cho biết, hiện sức khỏe bà rất yếu, mắc nhiều bệnh, thường xuyên phải điều trị tại bệnh viện.
Đáng chú ý, bà Minh cho biết sức khỏe bà hiện rất yếu, mang nhiều bệnh tuổi già, thường xuyên phải điều trị và không còn khả năng lao động nặng. Cũng theo đơn, hiện bà đã phải rời Hà Nội, "tha phương cầu thực" vào Đồng Nai, mưu sinh bằng cách đi lượm ve chai, vì không còn đủ khả năng duy trì cuộc sống sau khi mất khoản tiền tích góp cả đời.
Quang Chiến