'Hiếm có sóng phát thanh nào được yêu quý như Tiếng nói Việt Nam tại Nhật Bản'

3 giờ trướcBài gốc

Lên sóng lần đầu tiên vào ngày 29/4/1963, Chương trình tiếng Nhật của Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) đã ngay lập tức có một chỗ đứng cao, vững chắc trong lòng công chúng Nhật Bản với hơn 1 triệu thính giả tiếp sóng. Trải qua hơn 6 thập kỷ, những tình cảm này vẫn tươi mới, nguyên vẹn và VOV tiếp tục là người bạn tin cậy, thân thiết của nhiều thế hệ thính giả Nhật Bản.

Thính giả Nhật Bản tham gia tọa đàm thu thanh tại phòng thu số 45 Bà Triệu, Hà Nội. Ảnh: PV

Từ trong khói lửa chiến tranh…

Tháng 12/1972, Mỹ đem “pháo đài bay” B52 ném bom miền Bắc với ý đồ “đưa miền Bắc Việt Nam trở lại thời kỳ đồ đá” và VOV là một trong những mục tiêu trọng điểm phải tiêu diệt bằng được của Không lực Hoa Kỳ. Nước Mỹ gần như đã đạt mục đích khi khiến VOV tạm thời mất sóng dưới những loạt bom tấn rải thảm.

Nhưng chỉ đúng 9 phút sau, Tiếng nói Việt Nam lại cất lên kiêu hãnh trong sự hân hoan của bạn bè quốc tế. Sự kiện này vẫn đang được thế giới nhắc tới như nét gạch chéo trên học thuyết chiến tranh kiểu Mỹ và là một minh chứng cho sức mạnh Việt Nam, nhưng với VOV, lại là dịp cảm nhận sâu sắc hơn tình cảm của công chúng Nhật Bản.

Sau khi biết tin đài phát sóng Bạch Mai hư hại nặng do bom Mỹ, các câu lạc bộ thính giả nghe VOV trên khắp Nhật Bản đã tổ chức quyên góp ủng hộ với số tiền lên tới 5 triệu Yên. Tuy không thể nào bù đắp được thiệt hại do bom Mỹ gây ra, nhưng số tiền này là “một miếng khi đói…”, và trên hết, thể hiện sự yêu quý Tiếng nói Việt Nam trong lòng công chúng một nước vẫn đang ở “phía bên kia chiến tuyến”.

Trong thời kỳ chiến tranh ác liệt, hầu hết các thính giả Nhật Bản của VOV đều có những hành động rất cụ thể để ủng hộ Việt Nam. Người thì tham gia biểu tình phản chiến, người thì nằm ra đường trước cổng các căn cứ quân sự của Mỹ tại Nhật Bản, dùng tấm thân máu thịt để ngăn các đoàn chiến xa được cử sang Việt Nam tham chiến.

Có thính giả phải gần 40 năm sau, khi ông đã về hưu, mới dám kể lại câu chuyện mà ông và các bạn bè yêu quý Việt Nam của ông phải giấu kín. Chuyện là, thính giả này làm việc trong một xưởng sửa chữa và bảo dưỡng máy bay chiến đấu của quân đội Mỹ tại Nhật Bản. Ông và các đồng nghiệp biết rõ máy bay nào sẽ bay sang Việt Nam. Và thế là, ban ngày thì các ông sửa máy bay theo đúng trách phận, ban đêm lại tìm cách lẻn vào xưởng để phá những gì mình đã sửa ban ngày. Cứ thế, hàng chục tiêm kích, cường kích… của không quân Mỹ bất động tại Nhật Bản nhiều tháng trời, không có cách gì bay sang gây hại cho Việt Nam.

… đến khó khăn thời bao cấp

Chiến tranh qua đi, Việt Nam bước vào thời kỳ xây dựng, hàn gắn vết thương chiến tranh với ngổn ngang đổ nát. Đây cũng chính là thời kỳ chứng kiến một sự thay đổi về chất trong tình cảm của công chúng Nhật Bản dành cho Tiếng nói Việt Nam.

Vào những thập niên 80 và 90 của thế kỷ trước, trong số các thính giả Nhật Bản của VOV, có nhiều người là chính trị gia, luật gia quốc tế, nhà báo, nhà khoa học... Họ bằng mọi biện pháp, tận dụng cương vị của mình để thúc đẩy những nỗ lực phá thế bao vây cấm vận mà Mỹ và các đồng minh, bao gồm cả Nhật Bản, áp đặt cho Việt Nam. Chính những nỗ lực này đã khiến Nội các Nhật Bản vào thời kỳ đó phải thay đổi cách nhìn nhận đối với Việt Nam, theo đó, Nhật Bản là một trong số những nước bình thường hóa quan hệ với Việt Nam sớm nhất.

Một nhà báo Nhật Bản, cũng là thính giả của VOV, trong một cuộc phỏng vấn đối với một quan chức ngoại giao Mỹ, đã hỏi vặn: “phải chăng vì các ông thua Việt Nam nên dùng cấm vận để trả thù?!”. Câu hỏi cuối cùng vốn không có trong kịch bản này đã khiến quan chức ngoại giao Mỹ tức giận, bỏ về. Khi kể lại câu chuyện này, nhà báo Nhật Bản nói: “Với tư cách một nhà báo thì câu hỏi này là không nên, nhưng với tư cách thính giả của VOV và một người yêu quý Việt Nam thì rất nên!”.

Các thính giả khác cũng có những cách rất riêng để ủng hộ Việt Nam và VOV. Hễ mỗi lần biết tin xảy ra thiên tai nghiêm trọng tại Việt Nam qua làn sóng của VOV, là sẽ có hàng ngàn lá thư thăm hỏi từ thính giả trên khắp Nhật Bản gửi về, kèm theo đó sẽ là những kiện hàng như quần áo, chăn màn, thực phẩm… gửi qua VOV đến người dân vùng thiên tai của Việt Nam.

Có những thứ không thể tiếp nhận được do các thủ tục hải quan, nhưng các biên tập viên của VOV ai ai cũng xúc động. Và, đây cũng là nguồn động viên lớn giúp họ vượt qua khó khăn của thời bao cấp, để chung thủy với nghề nghiệp trước những cám dỗ của thời kỳ đầu cơ chế thị trường.

… và kỷ nguyên mới

Bước vào thế kỷ 21, nhiều thính giả trung thành của VOV đã cao tuổi, thậm chí có người đã sang cõi khác, nhưng tình cảm dành cho Tiếng nói Việt Nam vẫn còn nguyên vẹn, được lớp trẻ Nhật Bản kế thừa một cách hoàn toàn tự nguyện.

Bà Nguyễn Thị Tuyết - nguyên trưởng phòng tiếng Nhật của VOV, là một ví dụ rất cụ thể về những gì công chúng Nhật Bản dành cho VOV. Tháng 6/2001, bà được các câu lạc bộ nghe Tiếng nói Việt Nam của Nhật Bản góp tiền để mời sang Nhật giao lưu với thính giả. Bà là người đầu tiên và duy nhất có được vinh dự này trong số những phát thanh viên tiếng Nhật của các đài phát thanh quốc tế được đón sóng tại Nhật Bản.

Bà chia sẻ: “Vinh dự này không phải dành riêng cho tôi, mà là cho VOV”. Thính giả đón bà Tuyết như đón người thân đi xa mới về. Gặp nhau tay bắt mặt mừng. Cảm động nhất là trong lần giao lưu với Câu lạc bộ bạn nghe đài VOV tại Tokyo, sau khi nghe trực tiếp chương trình phát thanh hôm đó, các bạn Nhật bất ngờ đề nghị: “Chị Tuyết ơi, bây giờ chúng tôi sẽ nền nhạc hiệu của VOV còn chị đọc lới xướng nhé!”. Thế là giai điệu hào hùng của Diệt phát xít được cất lên từ dàn nhạc miệng của hàng trăm người. Bà Tuyết nghẹn ngào khi đọc: “Đây là Tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội…”.

Giao lưu với thính giả Nhật Bản tại Trung tâm phát thanh quốc gia 58 Quán Sứ năm 2019

Hiện nay, trải khắp 47 tỉnh thành của Nhật Bản, nơi đâu cũng có các Câu lạc bộ người hâm mộ Tiếng nói Việt Nam, và thính giả Nhật Bản luôn dành những tình cảm đặc biệt cho VOV.

Có thính giả, khi lâm vào hoàn cảnh khó khăn vì vợ bị bệnh nan y phải nằm viện lâu dài, khiến bản thân vừa phải đi làm vừa phải lo cho vợ, đã coi VOV là người bạn tâm tình. Mỗi đêm, sau khi từ bệnh viện về nhà, thính giả này lại viết thư đến VOV, kể lại những nhọc nhằn của ngày qua. Cứ thế, cho đến khi người vợ không còn đủ sức chống chọi với bệnh tật, đã có hơn 300 lá thư đẫm lệ của một người đàn ông Nhật Bản gửi đến 45 Bà Triệu. Lá thư đầu tiên sau khi vợ ra đi, ông viết “Nếu không có Tiếng nói Việt Nam, chắc tôi không vượt qua được...”.

Lại có thính giả khác, cũng gặp khó khăn trong cuộc sống và bế tắc đến mức muốn tự kết liễu. May thay, thính giả trẻ này viết thư đến VOV để tâm sự và nhận được những chia sẻ chân thành, nhờ đó đã lấy lại được dũng khí để sống tiếp. Thanh niên Nhật Bản này đã mệnh danh Tiếng nói Việt Nam là “liều thuốc chữa lành”.

Mỗi khi xảy ra động đất tại Nhật Bản, đáp lại lời thăm hỏi qua làn sóng của VOV là những lá thư báo bình an từ tâm chấn, thậm chí, có cả những lá thư báo một thính giả nào đó đã không qua khỏi. Hoặc mỗi khi VOV tiếng Nhật có chuyên mục mới, mà gần đây nhất là chuyên mục “Việt Nam - kỷ nguyên vươn mình”, là nhiều thính giả lại viết thư, gọi điện để động viên, ca ngợi. Mà thư vẫn là thư viết tay, chứ không phải là thư điện tử, thể hiện sự trọng thị theo một phong cách rất Nhật Bản.

Hay như, nhiều thính giả, mỗi lần đi du lịch Việt Nam, đều yêu cầu các hãng lữ hành đưa trụ sở của Chương trình tiếng Nhật VOV tại 45 Bà Triệu - Hà Nội vào lịch trình chính thức. Đối với họ, Tiếng nói Việt Nam không chỉ là người bạn, mà đã trở thành ruột thịt. Mỗi lần đến Việt Nam là một lần thăm thân.

Và cần nhấn mạnh là thính giả Nhật Bản nghe Tiếng nói Việt Nam một các kỹ lưỡng chứ không hời hợt theo kiểu giải trí, mà lắng nghe để theo dõi, để học hỏi. Đến tận thời điểm hiện tại, nhiều thính giả, là doanh nhân, là nhà đầu tư, vẫn tìm biết về Việt Nam thông qua VOV. Họ lắng nghe, thu thập, và những gì cần biết rõ hơn sẽ viết thư hoặc gọi điện để xin tư vấn. Ở một khía cạnh nào đó, VOV còn là nhịp cầu nối giao lưu kinh tế Việt – Nhật.

Ký văn bản hợp tác giữa VOV và NHK nhân dịp khai trương cơ quan thường trú tại Nhật Bản

Thay cho lời kết

Còn rất, rất nhiều những câu chuyện xung quanh tình cảm mà bạn bè Nhật Bản dành cho Tiếng nói Việt Nam. Nhiều đến mức không thể kể hết được. Chỉ biết rằng, ở một nơi cách Việt Nam cả một đại dương xa thẳm, vẫn có hàng triệu người, mỗi ngày, đều đang chờ đợi để được lắng nghe Tiếng nói Việt Nam.

Tuấn Nhật/VOV-Tokyo

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/hiem-co-song-phat-thanh-nao-duoc-yeu-quy-nhu-tieng-noi-viet-nam-tai-nhat-ban-post1228043.vov