Hiểm họa 'vô hình' mùa du lịch

3 giờ trướcBài gốc

Khi rủi ro tới bất ngờ

Cuối tháng 7 vừa qua, một đoàn gồm 14 người đi du lịch biển tại tỉnh Hà Tĩnh đã gặp sự cố sau bữa tối với cá chình, tôm và hàu. Hơn nửa số người xuất hiện các triệu chứng tê lưỡi, đau nhức cơ thể, tiêu chảy, mỏi các khớp. Riêng một số trường hợp nặng có cảm giác nóng rát cổ họng, rối loạn cảm giác và tụt huyết áp nghiêm trọng. Bác sĩ tại Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) xác định đây là các ca ngộ độc ciguatera loại ngộ độc cá biển thường gặp nhất, nhưng ít được nhận biết đúng.

Bệnh nhân ngộ độc được chăm sóc và điều trị tại Bệnh viện Bãi Cháy. Ảnh: BVCC

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên – Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, độc tố ciguatoxin đến từ một loại tảo độc sống ở rạn san hô, không màu, không mùi, không vị và không bị phá hủy bởi bất kỳ phương pháp chế biến nào, kể cả nấu chín hay cấp đông.

“Một con cá mang độc tố vẫn trông hoàn toàn bình thường. Chính vì vậy, người dân ăn phải rất dễ mất cảnh giác” – BS Nguyên cảnh báo.

Tại Việt Nam, nhiều loại cá có thể tích lũy độc tố này như cá nhồng, cá hồng, cá tầm, cá chình, cá mú, cá cam… Đặc biệt nguy hiểm khi người dân ăn phần đầu, gan hoặc nội tạng, nơi tập trung nhiều độc tố nhất. Ngộ độc ciguatera không có thuốc giải độc đặc hiệu, các triệu chứng thần kinh có thể kéo dài hàng tháng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống.

Không chỉ thực phẩm, sinh vật biển cũng là một hiểm họa mùa du lịch. Gần đây, một bé gái 10 tuổi đã phải điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương do bị viêm da nặng vì tiếp xúc với sứa biển khi tắm. Theo lời kể, em thấy một vật thể trong suốt trôi dạt gần bờ và ôm lấy – đó là loài sứa lửa (Physalia physalis) có nọc độc cực mạnh. Vết thương tại vùng tay nhanh chóng sưng nề, phồng rộp, đau rát và châm chích kéo dài. Các bác sĩ phải phối hợp cấp cứu, kháng sinh toàn thân và thuốc chống viêm trong suốt một tuần mới cải thiện được tình trạng.

TS.BS Phạm Thị Mai Hương - Khoa Da liễu (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, các loài sứa độc tại Việt Nam thường gặp gồm sứa lửa, sứa vòng và sứa bắp cày. Nọc độc từ xúc tu sứa có thể gây hoại tử da, rối loạn hô hấp, thậm chí sốc phản vệ nếu không được xử lý đúng cách.

Theo chuyên gia, điều đáng lo là nhiều sinh vật nguy hiểm như sứa lại có vẻ ngoài bắt mắt, dễ khiến trẻ em tò mò chạm vào mà không lường trước rủi ro. Một số người lớn cũng chủ quan, cho rằng sứa chỉ gây ngứa nhẹ như kiến cắn. Tuy nhiên, tùy vào độc tố và cơ địa, phản ứng có thể từ viêm da nhẹ đến suy hô hấp, rối loạn tim mạch.

Bên cạnh đó, thời tiết nắng nóng cực đoan, độ ẩm cao hay thay đổi nhiệt độ đột ngột cũng tiềm ẩn nguy cơ với người có bệnh nền như tăng huyết áp, tim mạch, tiểu đường... Việc thay đổi sinh hoạt, ăn uống thất thường hoặc vận động quá sức khi đi du lịch cũng có thể làm khởi phát cơn cấp tính hoặc tai biến.

Du lịch là để thư giãn, nhưng chỉ một phút lơ là, một lựa chọn món ăn sai lầm hay một cái chạm tay tưởng như vô hại cũng có thể biến kỳ nghỉ thành một trải nghiệm không ai mong muốn.

Cẩn trọng để không phải nằm trên giường bệnh

Để tận hưởng trọn vẹn một kỳ nghỉ an toàn, người dân cần chủ động trang bị kiến thức về các rủi ro phổ biến – từ thực phẩm đến sinh vật biển và các yếu tố thời tiết khắc nghiệt.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên khuyến cáo người dân, tuyệt đối không ăn các loại hải sản “lạ”, đặc biệt là cá kích thước lớn đánh bắt ở vùng san hô, hoặc các loài được cảnh báo có độc như cá nóc, cá hồng lớn, cá mú, cá chình, ốc lạ… Độc tố trong những loài này không bị phá hủy khi nấu chín. Trong dịp hè, người dân thường chuộng cảm giác “ăn đặc sản biển tươi sống tại chỗ”, nhưng đây chính là nguyên nhân hàng đầu của các vụ ngộ độc nặng. Các chuyên gia khuyến cáo: nên ưu tiên ăn các loại cá nhỏ, phổ biến, có nguồn gốc rõ ràng; tuyệt đối không ăn nội tạng cá, nhất là khi không rõ loài.

Nếu sau khi ăn xuất hiện các triệu chứng như tê lưỡi, nóng rát miệng, đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, mệt mỏi hoặc chóng mặt, cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất. Trường hợp nghi ngờ ngộ độc cá biển, việc báo sớm giúp bác sĩ xác định loại độc tố, theo dõi biến chứng thần kinh, hô hấp và xử lý kịp thời để tránh nguy hiểm.

Với các tai nạn do sinh vật biển như sứa đốt, không nên rửa bằng nước ngọt, vì có thể kích hoạt thêm túi nọc còn sót lại. Thay vào đó, hãy dùng nước biển sạch để rửa vùng da tổn thương, không chà xát mạnh, và đến cơ sở y tế nếu thấy sưng nề, đau rát lan rộng, hoặc xuất hiện phản ứng toàn thân như mệt, khó thở, chóng mặt.

Đặc biệt, những đối tượng có cơ địa dị ứng, từng phản vệ, trẻ nhỏ và người cao tuổi cần thận trọng hơn khi đi biển. Nên mang theo thuốc chống dị ứng, thuốc xịt giãn phế quản nếu có tiền sử hen, kiểm tra kỹ thực đơn trước khi ăn, và tránh vùng nước sâu hoặc khu vực chưa được kiểm soát an toàn. Trẻ em cần được giám sát chặt chẽ, không cho tiếp xúc trực tiếp với động vật biển lạ dù nhìn vô hại.

Đội ngũ y tế địa phương, trạm y tế bãi biển và cấp cứu lưu động cần được tăng cường cả về nhân lực lẫn trang thiết bị trong mùa hè – khi số lượng ca nhập viện do tai nạn, ngộ độc, dị ứng tăng đột biến. Nhiều chuyên gia cũng đề xuất cần phổ cập kiến thức phòng chống ngộ độc hải sản, xử lý khi bị sứa đốt... thông qua các phương tiện truyền thông tại điểm du lịch.

Đức Trân

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/hiem-hoa-vo-hinh-mua-du-lich-10312064.html