Ngày 25/10, ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk cho biết, đơn vị vừa gửi văn bản kiến nghị đến Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh Đắk Lắk hỗ trợ tháo gỡ khó khăn trong việc tiêu thụ và xuất khẩu sầu riêng.
Theo báo cáo của Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk, từ ngày 11/10 đến nay, các phòng xét nghiệm được chỉ định kiểm nghiệm dư lượng hóa chất (Cd, vàng O...) cho sản phẩm sầu riêng xuất khẩu đồng loạt tạm ngừng hoạt động với lý do bảo trì, nâng cấp hệ thống. Trong khi đó, tỉnh Đắk Lắk đang trong giai đoạn cao điểm thu hoạch, dự kiến còn kéo dài từ 20 đến 30 ngày mới kết thúc mùa vụ. Do đó, việc tạm ngừng hoạt động của các phòng xét nghiệm khiến các doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục kiểm nghiệm, cấp chứng nhận lô hàng xuất khẩu theo quy định. Gần 2.000 container sầu riêng bị ùn ứ tại các kho nhà máy, trên đường vận chuyển và tại khu vực cửa khẩu xuất khẩu.
Một kho hàng tại xã Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk thông báo ngưng thu mua hàng do không thể thông quan xuất khẩu.
Việc này buộc các doanh nghiệp phải tạm ngưng thu mua, khiến giá sầu riêng trên thị trường giảm mạnh, nhiều hộ nông dân không dám cắt, hàng ngàn tấn sầu riêng có nguy cơ chín rụng, hư hỏng tại vườn. Phát sinh tổn thất kinh tế vô cùng lớn cho cả doanh nghiệp và người dân do chi phí lưu kho, vận chuyển, điện lạnh tăng cao, cùng với thiệt hại trực tiếp từ việc mất sản lượng, mất thị trường và mất uy tín xuất khẩu.
Tình hình này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp thu nhập của hàng ngàn nông dân, mà còn có thể gây mất uy tín của ngành sầu riêng Việt Nam, ảnh hưởng tiêu cực đến vị thế và thương hiệu của ngành hàng sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế. “Trước tình hình cấp bách, Hiệp hội sầu riêng tỉnh Đắk Lắk kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng UBND tỉnh Đắk Lắk xem xét, chỉ đạo khẩn các phòng xét nghiệm được công nhận sớm khôi phục hoạt động xét nghiệm, phục vụ xuất khẩu sầu riêng, đặc biệt ưu tiên hỗ trợ khu vực Tây Nguyên - Đắk Lắk trong giai đoạn cuối vụ”, văn bản kiến nghị nêu.
Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk cũng kiến nghị thiết lập cơ chế “ưu tiên nhanh” đối với các mẫu xét nghiệm sầu riêng trong thời gian cao điểm, để đảm bảo lưu thông hàng hóa và giảm thiểu thiệt hại cho doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân. Xem xét ủy quyền tạm thời cho các đơn vị xét nghiệm đủ năng lực tại địa phương, được Bộ thẩm định, nhằm duy trì tính liên tục và thông suốt của chuỗi sản xuất - tiêu thụ - xuất khẩu. Ngoài ra, các sở, ngành phối hợp cùng Hiệp hội rà soát, thống kê thiệt hại và ban hành chính sách hỗ trợ kịp thời đối với doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân bị ảnh hưởng nặng nề.
Việc ngưng thu mua khiến hàng nghìn xe container bị ứ hàng, buộc phải lưu kho.
Như Báo CAND đã phản ánh, những ngày qua, hàng loạt kho hàng thu mua xuất khẩu sầu riêng trên địa bàn Đắk Lắk nói riêng, các tỉnh Tây Nguyên nói chung đồng loạt thông báo tạm ngừng thu mua sầu riêng. Vụ việc này đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường sầu riêng như giá cả sụt giảm mạnh, thương lái thua lỗ cắt hàng không biết bán cho ai. Đặc biệt, thời điểm này đang là những ngày cuối của vụ thu hoạch rộ sầu riêng khiến nhiều nhà vườn điêu đứng, thiệt hại nặng nề.
Lý do là vào ngày 21/10 vừa qua, các cơ sở thu mua, thương lái nhận được thông tin các trung tâm kiểm nghiệm thông báo lý do bảo trì, bảo dưỡng thiết bị để nâng cấp, tạm ngừng lấy mẫu từ 18h ngày 21/10/2025 và tiếp nhận trở lại từ 8h ngày 27/10/2025. Các điểm test bị tạm dừng đồng nghĩa trong thời gian này, các doanh nghiệp không có chứng thư kiểm nghiệm, doanh nghiệp không thể mở tờ khai, hàng không thể thông quan. Vì vậy, các công ty buộc phải tạm dừng thu mua để tránh hàng bị ứ đọng.
Văn Thành