Hiểu đúng về 'một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa'

3 giờ trướcBài gốc

Nhiều bộ sách giáo khoa, vì sao là hướng đi đúng?

Trong nhiều năm, sách giáo khoa sử dụng trong hệ thống giáo dục phổ thông nước ta là một bộ sách thống nhất toàn quốc.

Từ Chương trình giáo dục phổ thông 2018, chúng ta chuyển sang "một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa" với kỳ vọng tạo bước đột phá, phù hợp xu thế các nền giáo dục tiên tiến.

Tuy nhiên, gần đây, đề xuất quay trở lại một bộ sách giáo khoa duy nhất đã làm dấy lên nhiều tranh luận. Vậy, đâu là điểm mạnh, điểm yếu của "nhiều bộ sách giáo khoa" và điều gì là cốt lõi trong sự khác biệt quan điểm này?

Ưu điểm của việc sử dụng "nhiều bộ sách"

Nhiều bộ sách giáo khoa sẽ tôn trọng sự đa dạng vùng miền. Việt Nam có điều kiện tự nhiên, văn hóa, phong tục khác nhau ở từng vùng. Sách giáo khoa đa dạng cho phép lồng ghép ví dụ, hình ảnh, tình huống gần gũi, giúp học sinh tiếp nhận kiến thức tự nhiên hơn.

Sử dụng nhiều bộ sách tạo áp lực cạnh tranh nâng cao chất lượng sách cũng như giá thành. Khi có nhiều đơn vị biên soạn, các bộ sách buộc phải cải tiến nội dung, hình thức, phương pháp để được giáo viên và nhà trường lựa chọn. Điều này thúc đẩy đổi mới sư phạm và nâng dần lên chất lượng học liệu.

Mở rộng không gian sáng tạo cho giáo viên. Thầy cô có quyền chọn bộ sách phù hợp với học sinh của mình, hoặc kết hợp nội dung từ nhiều nguồn để xây dựng bài giảng phong phú. Đây là quyền tự chủ nghề nghiệp quan trọng.

Chọn bộ sách giáo khoa cho giảng dạy là phù hợp xu thế quốc tế. Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Mỹ… đều áp dụng một chương trình nhiều sách giáo khoa, coi sách giáo khoa là tài liệu tham khảo, không phải "kịch bản" duy nhất dùng để dạy học.

Điểm lo của "nhiều bộ sách giáo khoa"

Điều lo lắng đầu tiên là chất lượng không đồng đều. Không phải bộ nào cũng được biên soạn tốt, có bộ còn mắc lỗi kiến thức hoặc cách diễn đạt chưa phù hợp.

Khó khăn khi học sinh chuyển trường: Nếu trường mới dùng sách giáo khoa khác, học sinh phải làm quen với cách trình bày, cấu trúc và bài tập khác, dễ gây gián đoạn.

Quy trình chọn sách chưa minh bạch ở một số nơi đã có tình trạng lựa chọn theo cảm tính hoặc chịu tác động ngoài chuyên môn, dẫn đến chọn sách chưa thực sự tối ưu.

Áp lực cho giáo viên khi thay đổi sách giáo khoa. Mỗi lần thay sách, giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian tập huấn, làm quen, soạn lại giáo án.

Cái gốc của tranh luận một hay nhiều bộ sách giáo khoa

Hiểu nhầm giữa "chương trình" và "sách giáo khoa". Nhiều người lo ngại nhiều sách giáo khoa sẽ dẫn tới nhiều chương trình, mất thống nhất. Thực tế, chương trình giáo dục phổ thông là khung pháp luật duy nhất, áp dụng toàn quốc; sách giáo khoa chỉ là công cụ triển khai.

Khác biệt trong quan điểm quản lý: Ủng hộ một bộ sách là ưu tiên tính đồng bộ, quản lý tập trung, dễ kiểm soát. Ủng hộ nhiều bộ sách là đề cao cạnh tranh, sáng tạo, trao quyền lựa chọn cho nhà trường, giáo viên.

Một số người quen với mô hình cũ nên e ngại sự thay đổi. Ngược lại, nhóm ủng hộ nhiều sách giáo khoa xem đây là động lực buộc các bên liên quan phải liên tục nâng chất lượng.

Nói một cách hình ảnh thì một chương trình nhiều bộ sách giống như cùng một con đường lớn dẫn đến đích chung, nhưng có nhiều lối nhỏ rẽ ra, mỗi lối mang sắc hoa, bóng cây, hơi thở riêng. Người học và người dạy được quyền chọn lối đi phù hợp nhất với mình.

Như vậy, điểm sáng của mô hình một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa nằm ở sự đa dạng và sáng tạo. Điểm lo ngại chủ yếu đến từ khâu triển khai và giám sát.

Nếu làm rõ ranh giới giữa "chương trình" và "sách giáo khoa", đồng thời siết chặt thẩm định, minh bạch lựa chọn, thì "nhiều sách giáo khoa" không chỉ là hướng đi đúng mà còn là cơ hội để giáo dục Việt Nam hội nhập, hiện đại và gần gũi hơn với từng học sinh.

Phan Huyền

Nguồn Công dân & Khuyến học : https://congdankhuyenhoc.vn/hieu-dung-ve-mot-chuong-trinh-nhieu-bo-sach-giao-khoa-179250816092012686.htm