Trái ngọt từ chuyển đổi cây trồng
Là một thôn thuần nông, cuộc sống trước đây của người dân Bản Nhuần phụ thuộc vào ngô, lúa và chỉ đủ ăn. Những năm gần đây nhiều hộ dân trong thôn đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng, áp dụng khoa học kỹ thuật, thâm canh tăng vụ. Từ những hộ đầu tiên trồng dưa lê, dưa hấu thử nghiệm xuống ruộng có hiệu quả, các hộ trong thôn đã chuyển sang trồng vụ lúa, vụ dưa mang lại thu nhập đáng kể.
Người dân thôn Bản Nhuần trồng nhiều loại dưa xuống ruộng.
Gia đình ông Đỗ Xuân Khẩn trồng dưa lê, dưa hấu được mấy năm nay, duy trì diện tích khoảng 2.000m2. Mỗi vụ thu về trên dưới tấn quả, giá bán bình quân từng loại và thời điểm giao động từ 20.000 – 35.000 đồng/kg dưa lê; dưa hấu từ 8.000 – 15.000 đồng/kg so với cây ngô, lúa cùng diện tích gấp hơn 3 lần. Ông Khẩn chia sẻ: "Ban đầu thấy các hộ xung quanh trồng có hiệu quả, gia đình tôi trồng thử 500m2. Việc chăm sóc không khó khăn lắm, đầu ra lại thuận lợi nên gia đình nhân rộng diện tích. Cái khó của việc trồng dưa hấu, dưa lê này là ảnh hưởng nhiều từ thời tiết, nếu mưa nhiều quá cây dễ úng chết".
Nhiều năm nay, cứ sau Tết Nguyên đán gia đình chị Hoàng Thị Thơm bắt đầu trồng dưa trên diện tích 3.000m2. Do trồng lâu năm nên nhiều thương lái biết đến và chủ động sử dụng mạng xã hội nên đầu ra ổn định, sản lượng không đủ để cung ứng cho khách hàng đặt. Chị Thơm cho biết: "Dưa lê trồng tại địa phương cho chất lượng tốt, quả chín thơm, ngọt, giòn và sản lượng đạt cao. Gia đình luân canh vụ lúa – vụ dưa, cũng mang lại thêm nguồn thu nhập".
Nhờ chuyển đổi cây trồng người dân Bản Nhuần có thêm thu nhập.
Hiện nay, toàn thôn Bản Nhuần có trên 30 hộ trồng dưa lê, dưa hấu, tổng diện tích khoảng 8ha. Sự thay đổi tư duy sản xuất đã giúp đời sống người dân ngày càng ổn định, tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống dưới 10%. Năm 2023, thôn đã hoàn thành các tiêu chí để trở thành thôn nông thôn mới của xã Quảng Chu.
Liên kết để bền vững
Trên cơ sở khai thác thế mạnh có sẵn tại địa phương, từng bước xây dựng thương hiệu, nâng cao giá trị kinh tế, tháng 3/2023 những người dân trong thôn có chung sở thích đã thống nhất thành lập Tổ hợp tác (THT) sản xuất nông lâm nghiệp Bản Nhuần gồm 4 thành viên và 20 hộ liên kết. Để sản xuất theo quy chuẩn an toàn, đồng nhất THT đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn mở các lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật, hướng dẫn người dân áp dụng quy trình hữu cơ mở rộng diện tích trồng cây dưa hấu, dưa lê. Sau 2 năm nỗ lực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, năm 2024 sản phẩm dưa hấu của THT đã được chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh. Đây là cơ hội giúp người dân Bản Nhuần mở rộng diện tích, thị trường tiêu thụ và khẳng định uy tín trên thị trường.
Người dân Bản Nhuần thu hoạch dưa lê.
Ông Dương Văn Cường, Tổ trưởng THT sản xuất nông lâm nghiệp Bản Nhuần chia sẻ: Địa phương vẫn còn nhiều diện tích phù hợp để chuyển đổi sang trồng các loại dưa, vì vậy THT tiếp tục vận động người dân mở rộng diện tích và tập huấn kỹ thuật, giám sát quá trình trồng, chăm sóc để đảm bảo quy trình sản xuất hữu cơ. Ngoài ra, mật mía là sản phẩm truyền thống được người dân địa phương gắn bó lâu năm nên trong thời gian tới THT sẽ đăng kí tham gia chương trình OCOP với hai sản phẩm đường phên và dưa lê. Với việc đa dạng các sản phẩm sẽ góp phần giúp người dân yên tâm gắn bó với đồng ruộng quê hương, tạo việc làm, tăng thu nhập.
Dưa lê và đường phên sẽ được THT sản xuất nông lâm nghiệp Bản Nhuần đăng ký tham gia chương trình OCOP năm 2026.
Hiệu quả từ chuyển đổi cây trồng tại Bản Nhuần đã nâng cao giá trị canh tác trên một đơn vị diện tích. Tuy nhiên, phần lớn cây trồng vẫn là loại ngắn ngày, tiêu thụ phụ thuộc vào thương lái, chưa có hợp đồng bao tiêu ổn định. Vì vậy, để phát huy tối đa tiềm năng, cần sự vào cuộc của các ngành chức năng trong việc định hướng, hỗ trợ kỹ thuật giúp người dân nâng cao chất lượng sản phẩm theo hướng VietGAP, hữu cơ, mở rộng liên kết sản xuất. Đây là điều kiện hướng tới nền nông nghiệp sinh thái, bền vững, thích ứng với thị trường và biến đổi khí hậu./.
Hà Nhung