Làn sóng truyền hình thực tế đang càn quét màn ảnh Việt với hàng loạt chương trình được đầu tư công phu. Một mặt, các chương trình âm nhạc cạnh tranh như Anh Trai Say Hi (ATSH), Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai (ATVNCG) hay Em Xinh Say Hi (EXSH) thu hút khán giả bởi sân khấu hoành tráng và quá trình luyện tập khắc nghiệt. Mặt khác, các show giải trí "lăn xả" như 2 Ngày 1 Đêm, Running Man lại xây dựng được lượng người hâm mộ trung thành nhờ sự hài hước, chân thật.
Vượt ra khỏi phạm vi giải trí đơn thuần, sức ảnh hưởng của các chương trình này đang tác động trực tiếp đến văn hóa đại chúng. Chúng không chỉ tạo xu hướng về âm nhạc, thời trang mà còn đang âm thầm thiết lập các chuẩn mực mới về hình mẫu lý tưởng trong mắt giới trẻ.
Sức ảnh hưởng của các chương trình truyền hình thực tế đang tác động mạnh mẽ đến văn hóa đại chúng của giới trẻ. (Ảnh: Fanpage Anh Trai Say Hi Vie Channel, Running Man Vietnam).
Khán giả trẻ: "Chúng tôi ngưỡng mộ nỗ lực và cảm xúc thật"
Sự thay đổi trong quan niệm này được thể hiện rõ nét qua chính trải nghiệm của khán giả. Không còn tìm kiếm một hình mẫu "hoàn hảo" xa cách, giới trẻ ngày nay dường như đánh giá cao sự nỗ lực, tính chân thực và tinh thần đồng đội.
Bạn Lê Diễm Quỳnh (21 tuổi, Hà Nội), một khán giả không bỏ lỡ concert nào của “Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai” chia sẻ: “Sau khi xem show, mình ấn tượng mạnh với hình mẫu một người dám nỗ lực, “lăn xả” và thể hiện cảm xúc thật. Mình ngưỡng mộ các anh tài sẵn sàng tiếp nhận thử thách, hạ cái tôi để hòa nhập và sẵn sàng xóa bỏ vỏ bọc hào nhoáng để cùng vui, cùng khóc, cùng cháy hết mình”.
Diễm Quỳnh cho biết, cô đặc biệt ấn tượng với ca sĩ Soobin Hoàng Sơn: "Không chỉ vì tài năng âm nhạc, anh ấy còn khiến mình ấn tượng bởi khả năng teamwork cũng như cách anh đối xử với mọi người. Mình đã thật sự trở thành fan của Soobin sau chương trình", Quỳnh nói.
Theo Quỳnh, các chương trình giải trí hiện nay đang cho khán giả thấy những khía cạnh rất "đời" của nghệ sĩ: "Đó là cách họ làm việc, tư duy, hòa nhập. Mình tin khán giả sẽ luôn đánh giá cao người vừa có tài năng nghệ thuật, vừa có cái 'tâm' khi làm nghề”.
Bạn Lê Diễm Quỳnh tại concert Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai.
Không chỉ hình mẫu nam tính được định nghĩa lại, quan niệm về sự nữ tính và tài năng của các nghệ sĩ nữ cũng đang được "làm mới".
Bạn Nguyễn Phương Thúy (20 tuổi, Hà Nội) lấy ví dụ về rapper Pháo từ chương trình Em Xinh Say Hi (EXSH): “Trước đây mình luôn nghĩ Pháo là cô nàng rapper gai góc và ít thể hiện cảm xúc, nhưng khi xem chương trình mình lại có góc nhìn khác. Cô ấy vui vẻ, dễ thương và luôn hết mình. Khi cắt đi mái tóc dài, Pháo không mất đi sự nữ tính mà còn trở nên thu hút và quyến rũ hơn”.
Phương Thúy nhận định, "tài năng" mà EXSH tôn vinh không chỉ là khả năng ca hát hay biểu diễn, mà còn là "bản lĩnh thể hiện cá tính và khả năng thích nghi": "Mình nghĩ điều khiến các nữ nghệ sĩ tỏa sáng chính là nỗ lực và thái độ cầu tiến, chứ không phải năng khiếu sẵn có. Một bạn có thể không nổi bật ở vòng đầu, nhưng nếu biết lắng nghe, học hỏi và bứt phá dần qua từng thử thách thì họ sẽ dễ dàng nổi bật hơn", Thúy phân tích.
Phương Thúy tại concert EXSH tổ chức tại Sân vận động Mỹ Đình.
Chuyên gia: Sức hút đến từ hành trình thay vì kết quả
Lý giải về sức hút và khả năng tạo chuẩn mực của các chương trình này, giới chuyên gia cho rằng mấu chốt nằm ở việc nhấn mạnh vào "quá trình" thay vì chỉ phô diễn "kết quả".
Theo chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long (Nick M), một trong những hình mẫu rõ rệt nhất mà các show "Anh Trai" được xây dựng chính là hình ảnh người nghệ sĩ thành công nhờ nỗ lực bền bỉ, chứ không chỉ dựa vào tài năng thiên bẩm.
Chuyên gia Truyền thông Nguyễn Ngọc Long.
Ông Long chỉ ra rằng các chương trình này thành công vì lan tỏa hình ảnh tích cực và khẳng định thông điệp nỗ lực bền bỉ. Thay vì một hình mẫu xa cách, chúng khắc họa rõ "hành trình nỗ lực, quyết tâm thay đổi mình, bứt phá giới hạn bản thân" của các nghệ sĩ:
"Giới trẻ thấy được hình ảnh các nghệ sĩ, dù đã thành danh, vẫn phải đổ mồ hôi trong phòng tập, học những kỹ năng mới. Hình mẫu lý tưởng được xây dựng ở đây là người có tư duy cầu tiến, dám thử thách và không ngại rèn luyện". ông Long phân tích.
Có thể thấy, truyền hình thực tế không chỉ là những chương trình giải trí đơn thuần. Đó vừa là tấm gương phản chiếu, vừa là yếu tố thúc đẩy sự thay đổi trong quan niệm của xã hội về những giá trị cốt lõi. Hình mẫu lý tưởng của giới trẻ ngày nay không còn là một công thức cố định, mà là sự tổ hợp phức tạp của tài năng được mài giũa, nỗ lực được ghi nhận và cá tính được thể hiện.