Hồ Dầu Tiếng công trình thủy lợi chiến lược trong bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia

3 giờ trướcBài gốc

Hồ Dầu Tiếng công trình thủy lợi chiến lược trong bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia.

Hồ Dầu Tiếng là hệ thống thủy lợi lớn nhất Đông Nam Á, được Thủ tướng Chính phủ xác định là công trình quan trọng đặc biệt liên quan đến an ninh quốc gia theo Quyết định số 124/QĐ-TTg ngày 24/1/2019 và Quyết định số 1502/QĐ-TTg ngày 2/12/2024. Không chỉ giữ vai trò then chốt trong phát triển kinh tế xã hội vùng Đông Nam Bộ, hồ Dầu Tiếng còn là “nguồn nước chiến lược”, có ý nghĩa quyết định đối với an ninh nguồn nước của Thành phố Hồ Chí Minh và khu vực hạ du.

Trụ cột bảo đảm an ninh nguồn nước vùng Đông Nam Bộ

Được xây dựng từ năm 1981 và vận hành từ năm 1985, hồ Dầu Tiếng là hồ chứa điều tiết nhiều năm, được thiết kế để khai thác đa mục tiêu. Hệ thống hiện cấp nước tưới trực tiếp cho 116.953ha đất nông nghiệp; tạo nguồn tưới cho 24.818ha; đồng thời hỗ trợ tưới cho khoảng 21.000ha trong các năm hạn nặng.

Tràn xả lũ sẽ được vận hành an toàn dựa trên dữ liệu thông tin chính xác được thu thập.

Đặc biệt, hồ Dầu Tiếng là nguồn cấp nước thô quy mô lớn cho sinh hoạt và công nghiệp với lưu lượng thiết kế 43,9m³/giây, trong đó Thành phố Hồ Chí Minh chiếm 14m³/giây. Thực tế hiện nay, hệ thống đang cấp khoảng 5,33m³/giây, tương đương hơn 460.000m³/ngày đêm cho sinh hoạt và sản xuất công nghiệp.

Ngoài ra, hồ còn xả dòng chảy môi trường cho hạ du sông Sài Gòn và sông Vàm Cỏ Đông, góp phần đẩy mặn, cải thiện chất lượng nước cho 28.800ha ven sông Sài Gòn và 32.317ha ven sông Vàm Cỏ Đông; đồng thời cắt giảm lũ, cải thiện môi trường sinh thái và phát điện với tổng công suất thiết kế 20,5MW.

Vì vai trò chiến lược, bảo vệ chất lượng nước là yêu cầu bắt buộc

Theo Thạc sĩ Trần Quang Hùng, Tổng Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác Thủy lợi Miền Nam, hồ Dầu Tiếng không chỉ là một công trình thủy lợi đơn thuần mà là “hạ tầng an ninh nguồn nước” của toàn vùng Đông Nam Bộ.

“Hồ Dầu Tiếng đang phục vụ đồng thời nông nghiệp, công nghiệp, sinh hoạt, môi trường và phát điện. Đặc biệt, đây là nguồn cấp nước thô then chốt cho Thành phố Hồ Chí Minh. Vì vậy, bảo vệ chất lượng nước hồ chính là bảo vệ an ninh nguồn nước, an ninh phát triển của cả vùng”, Thạc sĩ Trần Quang Hùng nhấn mạnh.

Kết quả quan trắc cho thấy, chất lượng nước hồ hiện nay nhìn chung đạt mức A và B theo QCVN 08:2023/BTNMT, bảo đảm cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất. Tuy nhiên, dưới tác động của đô thị hóa nhanh, công nghiệp hóa mạnh và biến đổi khí hậu, một số chỉ tiêu như BOD₅, COD, tổng Nitơ và hiện tượng tảo lam có xu hướng tăng trong những năm gần đây, nhất là vào mùa mưa.

Năm 2024, hồ ghi nhận 34 loài tảo có khả năng sinh độc tố, chủ yếu thuộc nhóm tảo lam và tảo giáp. Dù mật độ hiện vẫn dưới ngưỡng cảnh báo của Tổ chức Y tế thế giới (<20×10⁶ tế bào/lít), xu hướng gia tăng này cho thấy áp lực ngày càng lớn đối với “nguồn nước chiến lược” của khu vực.

Quản lý hồ Dầu Tiếng là nhiệm vụ bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia

Ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường.

Từ góc độ quản lý nhà nước, Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp khẳng định, hồ Dầu Tiếng giữ vị trí đặc biệt trong hệ thống bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia.

“Hồ Dầu Tiếng là công trình thủy lợi quan trọng đặc biệt, có vai trò quyết định trong cấp nước sinh hoạt, công nghiệp, nông nghiệp cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Việc bảo vệ, quản lý an toàn và chất lượng nước của hồ không chỉ là nhiệm vụ của đơn vị quản lý công trình mà là trách nhiệm chung của các bộ, ngành và địa phương liên quan”, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh.

Theo Thứ trưởng, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, hạn hán, xâm nhập mặn và ô nhiễm nguồn nước ngày càng gia tăng, yêu cầu đặt ra là phải chuyển mạnh từ tư duy “khai thác” sang “bảo vệ và quản trị tổng hợp tài nguyên nước”, đặc biệt đối với các hồ chứa chiến lược như Dầu Tiếng.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đánh giá cao việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý, giám sát chất lượng nước hồ Dầu Tiếng, coi đây là hướng đi tất yếu nhằm nâng cao năng lực dự báo, phòng ngừa rủi ro, bảo đảm an toàn nguồn nước lâu dài cho phát triển kinh tế-xã hội.

Bảo vệ “nguồn nước chiến lược” bằng quản lý chủ động và hiện đại

Các kỹ sư thủy lợi đang theo dõi quy trình vận hành hồ Dầu Tiếng qua phần mềm giám sát

Xuất phát từ vai trò đặc biệt của công trình, Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác Thủy lợi Miền Nam đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp bảo vệ chất lượng nước, từ quan trắc định kỳ tại 18 điểm trên toàn hệ thống đến ứng dụng nền tảng WebGIS giám sát chất lượng nước và hoạt động khai thác cát trong lòng hồ.

Giai đoạn 2026-2035, mục tiêu được xác định là đưa hồ Dầu Tiếng trở thành hồ chứa nước thô đa mục tiêu thông minh đầu tiên của Việt Nam, với hệ thống quan trắc tự động, trí tuệ nhân tạo dự báo tảo độc, SCADA tích hợp và Trung tâm Điều hành thông minh, cho phép giám sát và điều hành chất lượng nước theo thời gian thực.

Giữ vững chất lượng nước hồ Dầu Tiếng vì thế không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà là nhiệm vụ chiến lược nhằm bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia, phục vụ bền vững cho Thành phố Hồ Chí Minh và toàn vùng Đông Nam Bộ hôm nay và trong tương lai.

Thu Hà

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/ho-dau-tieng-cong-trinh-thuy-loi-chien-luoc-trong-bao-dam-an-ninh-nguon-nuoc-quoc-gia-post933441.html