Hộ kinh doanh chuyển trạng thái ra sao sau khi bước khỏi 'vùng xám' pháp lý?

2 giờ trướcBài gốc

Chuyển động sau cam kết “tính lại ngưỡng chịu thuế” của Bộ trưởng Tài chính

Sau cam kết “tính lại ngưỡng doanh thu chịu thuế (thu nhập cá nhân, giá trị gia tăng)” của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng trước Quốc hội cách đây hai tuần, Bộ Tài chính đã nhanh chóng đề xuất mức doanh thu chịu thuế mới với hộ/cá nhân kinh doanh là 500 triệu đồng/năm – cao hơn 5 lần mức đang áp dụng và 2,5 lần so với đề xuất trước đó.

Với các hộ/cá nhân có doanh thu vượt ngưỡng chịu thuế, nếu xác định được chi phí đầu vào và có doanh thu dưới 3 tỉ đồng/năm, mức thuế suất là 15% trên phần lãi. Với hộ/cá nhân có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm, mức thuế suất là 17%.

Với các hộ/cá nhân không xác định được chi phí, thuế sẽ được tỷ lệ trên doanh thu như hiện nay, với khoảng 0,5-2% tùy ngành nghề.

Hoạt động hỗ trợ hộ kinh doanh tại một khu chợ. Ảnh: H.T

Đề xuất này nhanh chóng nhận được sự đồng tình từ một số chuyên gia và hộ kinh doanh, bởi với ngưỡng tính thuế mới, có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế - chiếm khoảng 90% số hộ kinh doanh thường xuyên trên cả nước tính tới 10-2025.

Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VCTA) đánh giá việc tính thuế thu nhập trên lợi nhuận giúp chính sách thuế minh bạch và công bằng hơn do hộ/cá nhân kinh doanh chỉ phải nộp thuế nếu có lãi, và không phải nộp nếu thua lỗ.

Đáng lưu ý, các khoản chi phí như xây dựng, sửa chữa cơ sở vật chất; mua sắm phương tiện vận tải để kinh doanh… đều sẽ được ghi nhận là chi phí, nếu hộ/cá nhân tự nguyện khai, nộp đầy đủ hóa đơn đầu vào và đầu ra. Trong khi trước đây hộ/cá nhân không được ghi nhận, dẫn tới phải nộp thuế theo doanh thu.

"Khi mua nguyên liệu, vật phẩm đầu vào và bán sản phẩm, dịch vụ ra có hóa đơn, hộ kinh doanh sẽ lấy doanh thu trừ chi phí, vẫn có thể tính được lãi và lỗ", bà Cúc đánh giá.

Tương tự, ông Lưu Đức Huy, Phó cục trưởng, Cục Quản lý giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính), đánh giá việc áp dụng phương thức tính thuế trên lợi nhuận, sẽ giúp ngưỡng doanh thu chịu thuế sẽ không còn tác động quá nhiều. Khi đó, ngưỡng này chủ yếu đóng vai trò xác định hộ quy mô nhỏ lẻ được miễn thuế.

Từ góc nhìn người trong cuộc, bà N.T.Linh, chủ hộ bán lẻ hàng thời trang tại phường Việt Hưng (Hà Nội), cho rằng thuế tính theo lãi "có lợi cho những ngành có biên lợi nhuận biến động".

Tuy nhiên, với nguồn hàng nhập chủ yếu từ chợ đầu mối hoặc các hộ bán sỉ ở địa phương khác, thì rất khó thu thập hóa đơn đầu vào. Do đó, nếu nhận được yêu cầu chứng minh chi phí, bà lo không thể cung cấp đủ chứng từ và bị ấn định thuế cao hơn thực tế.

Không chỉ đối mặt với khó khăn trong việc tuân thủ chính sách quản lý thuế mới – tương tự hộ/cá nhân kinh doanh nhỏ, các hộ/cá nhân quy mô lớn còn chịu áp lực từ chi phí mặt bằng, điện, nước… Hơn nữa, xu hướng thắt chặt chi tiêu của người tiêu dùng trong bối cảnh chi phí sinh hoạt gia tăng, cũng khiến họ lo ngại “chưa kịp có lãi đã phải chịu thuế”.

Thậm chí, ông L.V.Yên, chủ hộ kinh doanh hàng thời trang xuất khẩu tại phường Cầu Giấy (Hà Nội), đã tính toán việc trả lại mặt bằng sau khi kết thúc hợp đồng thuê có thời hạn 3 tháng. Bởi với chi phí, gồm: thuê mặt bằng với mức 30 triệu đồng/tháng; điện và và nước với 5 triệu đồng/tháng; trả lương nhân viên với 10 triệu đồng/tháng và các chi phí khác… thì “không thể trụ nổi”, nhất là khi rủi ro tồn kho hàng hóa tương đối cao.

Thực tế, dù nền kinh tế có dấu hiệu phục hồi rõ nét gần 1 năm qua, nhưng không ít căn nhà mặt phố, vốn được thuê làm cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống và thời trang, vẫn đóng cửa, treo biển “cho thuê mặt bằng”, hoặc chỉ dẫn thay đổi địa điểm kinh doanh.

Còn nhiều nỗi lo

Thời điểm hộ/cá nhân kinh doanh – nhóm đóng góp gần 30% GDP - bước khỏi “vùng xám” pháp lý đã tới gần. Điều họ mong mỏi nhất là chiến lược chuyển đổi và hỗ trợ toàn diện từ Chính phủ, để an tâm sản xuất - kinh doanh, trước khi hướng tới mô hình doanh nghiệp.

Đây cũng là yếu tố góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo nguồn thu ngân sách lớn hơn, theo đúng tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.

Từ ngày 1-1-2026, Việt Nam sẽ chính thức xóa bỏ phương pháp tính thuế khoán. Ảnh: Lê Vũ

Chia sẻ trải nghiệm thực tế, ông Nguyễn Thanh Hiển, Tổng giám đốc Công ty công nghệ Finviet, một cửa hàng tại miền Trung, vốn hoạt động theo phương thức ghi chép thu – chi trên sổ tay và vay vốn người quen với lãi suất 3%/tháng, đã được SHB cấp hạn mức tín dụng 200 triệu đồng, với lãi suất thấp hơn trước đó khoảng 66%, nhờ áp dụng số hóa, gồm: hóa đơn điện tử, minh bạch hóa doanh thu, dữ liệu giao dịch kết nối sang ngân hàng.

“Từ dữ liệu ổn định này, chủ hộ còn tham gia gói tiết kiệm nhỏ giọt và bảo hiểm sức khỏe, với chi phí thấp. Đó không chỉ là những con số, mà là sự thay đổi toàn diện, với việc an tâm mở rộng kinh doanh, ổn định chuyện học hành của con cái, có quỹ dự phòng khi ốm đau, và cảm thấy mình được công nhận trong hệ thống tài chính chính thống”, ông Hiển nói và đánh giá tài chính toàn diện là yếu tố đảm bảo sự sống còn cho hàng triệu hộ kinh doanh.

Trước hộ kinh doanh trên, ông Nguyễn Văn Phúc, với xuất phát điểm ban đầu là chủ cửa hàng cung cấp thiết bị vật tư ngành nước tại Hà Nội, đã thành lập doanh nghiệp đầu tiên vào năm 1997 với tên Công ty Phúc Hà - tiền thân của Tập đoàn Dekko hiện nay. Sau nhiều năm phát triển, doanh nghiệp dần vươn lên dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất ống dẫn nước, với các sản phẩm ống và phụ kiện nhựa PPR, uPVC, PEHD…

Để có thêm nhiều đơn vị như Dekko trong nền kinh tế, TS Trần Văn, Viện trưởng, Viện Chiến lược phát triển kinh tế số (IDS), khuyến nghị việc ưu tiên phát triển lĩnh vực tài chính số. Theo đó, các nền tảng tài chính số như Momo, Eco… là “cầu nối” quyết định, góp phần tạo môi trường thuận lợi, giúp hộ kinh doanh vượt qua nhiều thách thức trong quá trình chuyển đổi thành doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, cần thiết kế các gói hỗ trợ, kèm ưu đãi về vốn và thuế, dành riêng cho hộ kinh doanh khi họ đầu tư vào các sản phẩm số, như: phần mềm quản lý, nền tảng thanh toán điện tử, thiết bị kỹ thuật số…. giúp giảm bớt “gánh nặng” chi phí ban đầu, khuyến khích họ mạnh dạn chuyển đổi.

“Điều quan trọng là xây dựng hệ sinh thái chuyển đổi số dễ tiếp cận thông qua việc tạo ra các nền tảng số thân thiện, dễ sử dụng, phù hợp với trình độ công nghệ và nhu cầu thực tế của hộ kinh doanh nhỏ lẻ”, ông Văn lưu ý.

Cũng theo chuyên gia này, ngoài hỗ trợ ban đầu, cần có các cơ chế tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật liên tục, giải đáp vướng mắc, giúp hộ kinh doanh vượt qua khó khăn trong quá trình chuyển đổi số để đạt hiệu quả bền vững.

Còn ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, cho rằng bên cạnh việc cơ quan thuế tiếp tục tính toán nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế nhằm “phần nào tạo sự công bằng, bình đẳng giữa người nộp thuế", thì bản thân hộ kinh doanh phải chủ động hình thành thói quen thu thập chứng từ đầu vào, để đảm bảo minh bạch hoạt động và bảo vệ quyền sở hữu hàng hóa.

“Từ năm sau sẽ thay đổi căn bản khi hộ kinh doanh phải chứng minh chi phí hợp lệ bằng hóa đơn để áp dụng phương pháp tính thuế theo doanh thu trừ chi phí hoặc đầu ra trừ đầu vào. Khi đó, thiếu hóa đơn đầu vào sẽ gây khó khăn lớn cho hoạt động kinh doanh”, ông Được lưu ý.

Vân Phong

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/ho-kinh-doanh-chuyen-trang-thai-ra-sao-sau-khi-buoc-khoi-vung-xam-phap-ly/