Tại Dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế) đang được lấy ý kiến rộng rãi, Bộ Tài chính đã đề xuất phân loại và định nghĩa lại đối tượng hộ, cá nhân kinh doanh để quản lý phù hợp với quy mô.
Theo đó, các tiêu chí định lượng như doanh thu, địa điểm kinh doanh cố định, hình thức hoạt động sẽ là cơ sở để xác định phương thức quản lý thuế tương ứng, đồng bộ với Luật Thuế Giá trị gia tăng, Thuế Thu nhập cá nhân, Thuế Thu nhập doanh nghiệp và Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Trong đó, với các hộ, cá nhân kinh doanh ổn định, có địa điểm và doanh thu rõ ràng, cơ quan thuế sẽ áp dụng phương pháp kê khai, kết hợp dữ liệu từ hóa đơn điện tử, thanh toán ngân hàng, sàn thương mại điện tử và các nền tảng số.
Trong khi đó, đối với hộ kinh doanh nhỏ lẻ, lưu động, rủi ro thấp, cơ quan thuế sẽ hỗ trợ tạo lập tờ khai điền sẵn từ hệ thống dữ liệu, gửi cho người nộp thuế để xác nhận nghĩa vụ thuế, thay thế hình thức khoán cứng nhắc như trước đây.
Các hộ kinh doanh có thể được chia nhóm theo doanh thu để áp dụng phương pháp quản lý thuế khác nhau
Chia sẻ thêm về phương thức quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, bà Nguyễn Thị Thanh Hằng, Trưởng ban Ban Chính sách, thuế quốc tế (Cục Thuế) cho biết, căn cứ theo mức doanh thu, cơ quan thuế đề xuất 4 nhóm hộ kinh doanh.
Nhóm 1 bao gồm các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm - không thuộc diện nộp thuế; Nhóm 2 là các hộ có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 1 tỷ đồng/năm; Nhóm 3, doanh thu từ 1–3 tỷ đồng/năm (với nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng) và 1–10 tỷ đồng/năm (với thương mại, dịch vụ); và Nhóm 4 là trên 10 tỷ đồng/năm.
Tùy theo nhóm, phương pháp quản lý và nghĩa vụ sử dụng hóa đơn điện tử sẽ khác nhau.
Nhóm 1 và nhóm 2 được khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử, trong đó, lộ trình áp dụng với Nhóm 2 từ 2027–2028.
Trong khi đó, nhóm 3 và 4 bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc khởi tạo từ máy tính tiền.
Cơ quan thuế cũng đề xuất chuyển sang cơ chế tự khai – tự nộp theo tỷ lệ % trên doanh thu, kết hợp quản lý theo rủi ro và hậu kiểm, thay vì hình thức khoán đồng loạt như hiện nay.
Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng kiến nghị bỏ thuật ngữ “hộ kinh doanh”, chỉ sử dụng cụm từ “cá nhân kinh doanh”, lấy số định danh cá nhân làm mã số thuế, nhằm đảm bảo liên thông dữ liệu, quản lý tập trung và chính xác.
Đồng thời, đề xuất bắt buộc 100% hộ, cá nhân kinh doanh đăng ký kinh doanh, bỏ quy định miễn đăng ký trong một số trường hợp tại Nghị định 01/2021/NĐ-CP để đảm bảo thống kê đầy đủ và minh bạch.
Về kế toán, sẽ rà soát sửa đổi Thông tư số 88/2021/TT-BTC để giảm thủ tục, chi phí tuân thủ, tạo điều kiện thuận lợi cho hộ, cá nhân kinh doanh thực hiện nghĩa vụ thuế.
Dự thảo Luật Quản lý thuế thay thế còn khuyến khích chuyển đổi hộ kinh doanh sang doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, bằng cách quy định tỷ lệ thuế trên doanh thu tương ứng với doanh nghiệp cùng quy mô, đảm bảo công bằng giữa các hình thức kinh doanh.
Theo bà Nguyễn Thị Thanh Hằng, xu hướng quốc tế hiện nay là bỏ hoàn toàn thuế khoán, thay thế bằng mô hình tự khai – tự nộp dựa trên doanh thu thực tế, được kết nối qua nền tảng số và dữ liệu giao dịch.
Việc Bộ Tài chính chủ động đổi mới phương thức quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh không chỉ phù hợp xu hướng quốc tế, mà còn tạo nền tảng vững chắc để chuyển đổi từ quản lý kinh nghiệm sang quản lý số liệu, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển minh bạch và bền vững.
Nhật Linh