3 nhóm hộ, cá nhân kinh doanh
Tại Quyết định 3389/QĐ-BTC phê duyệt Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán”, Bộ Tài chính xác định rõ ba nhóm hộ, cá nhân kinh doanh, tương ứng với phương pháp quản lý thuế khác nhau, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động.
Trong đó, Nhóm 1: Hộ kinh doanh có doanh thu dưới hoặc bằng 200 triệu đồng/năm. Nhóm này được quản lý theo phương thức đơn giản, không phải nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân, nhưng vẫn phải kê khai 2 lần/năm (đầu/giữa năm và cuối năm) để xác định nghĩa vụ thuế.
Misa triển khai đến các khu chợ tuyên truyền hỗ trợ hộ kinh doanh sử dụng phần mềm bán hàng, xuất hóa đơn khê khai theo doanh thu. Ảnh: TL
Nhóm này, hộ kinh doanh được khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử có mã khi giao dịch với người tiêu dùng. Sổ kế toán được giản lược tối đa và được hỗ trợ phần mềm miễn phí. Việc mở tài khoản ngân hàng hay chuyển đổi phương pháp tính thuế là không bắt buộc.
Với hộ kinh doanh qua nền tảng thương mại điện tử, nếu sàn có chức năng thanh toán, sàn sẽ khấu trừ, kê khai và nộp thay thuế giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân theo tỷ lệ phần trăm doanh thu. Trường hợp doanh thu cuối năm dưới 200 triệu đồng, hộ sẽ được hoàn thuế nộp thừa. Nếu sàn không có chức năng thanh toán, cá nhân phải tự kê khai, nộp thuế theo từng lần phát sinh, tháng hoặc quý.
Nhóm 2: Hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ trên 200 triệu đồng đến dưới hoặc bằng 3 tỷ đồng/năm. Nhóm này bắt buộc nộp thuế theo phương pháp trực tiếp trên doanh thu, đồng thời có thể tự nguyện đăng ký phương pháp khấu trừ nếu đủ điều kiện.
Trong đó: Thuế giá trị gia tăng phải nộp = Doanh thu x Tỷ lệ %; Thuế thu nhập cá nhân phải nộp = Doanh thu x Tỷ lệ %.
Hộ, cá nhân nhóm này thực hiện kê khai theo quý và quyết toán cuối năm. Nếu có doanh thu trên 1 tỷ đồng và bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng, bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Hộ kinh doanh nhóm này phải mở tài khoản riêng phục vụ kinh doanh, được hỗ trợ phần mềm kế toán miễn phí, tư vấn pháp lý và hướng dẫn sử dụng hóa đơn điện tử.
Trường hợp doanh thu trên 3 tỷ đồng trong 2 năm liên tiếp, hộ sẽ chuyển sang quản lý theo nhóm 3 từ năm kế tiếp.
Nhóm 3: Hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm. Đây là nhóm áp dụng phương pháp khấu trừ, quản lý tương tự doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc vừa.
Trong đó: Thuế giá trị gia tăng phải nộp = Thuế giá trị gia tăng đầu ra – Thuế giá trị gia tăng đầu vào được khấu trừ. Thuế thu nhập cá nhân phải nộp = Thu nhập tính thuế x 17%, trong đó thu nhập tính thuế = Doanh thu – Chi phí hợp lý.
Hộ, cá nhân kê khai theo tháng hoặc quý, tùy quy mô, và quyết toán năm. Bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, mở tài khoản riêng và thực hiện chế độ kế toán như doanh nghiệp.
Đề án cũng khuyến khích các hộ nhóm này chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp để được hưởng ưu đãi theo Nghị quyết 68-NQ/TW và Nghị quyết 198/2025/QH15.
Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cho biết, ngay sau khi Nghị quyết số 68-NQ/TW được ban hành, dưới sự chỉ đạo của Bộ Tài chính, ngành Thuế đã triển khai đồng bộ công tác chuẩn bị và triển khai thông qua một loạt các hoạt động như: tổ chức rà soát toàn bộ dữ liệu hộ kinh doanh hiện có để làm cơ sở chuyển đổi, bảo đảm chính xác, không bỏ sót.
Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn khẳng định, việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai sẽ không quá phức tạp, tiểu thương, hộ kinh doanh chỉ cần làm quen với việc ghi chép sổ sách theo chế độ quy định đầy đủ, đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử nếu thuộc đối tượng theo quy định; đồng thời làm quen với các ứng dụng hỗ trợ khai, nộp thuế điện tử như eTax Mobile...
Tăng cường quản lý thuế, chống thất thu thuế
Mới đây, tại công văn gửi lãnh đạo các tỉnh, thành phố về phối hợp chỉ đạo công tác quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán từ ngày 1/1/2026, Bộ Tài chính đề nghị chính quyền và các sở, ngành liên quan trên địa bàn tỉnh, thành phố phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế, tiếp tục tăng cường công tác quản lý thuế đối với hộ kinh doanh nhằm chống thất thu thuế trong giai đoạn chuyển đổi.
Công chức thuế tuyên truyền, hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển sang phương pháp kê khai. Ảnh: TL
Cụ thể, Bộ Tài chính đề nghị các tỉnh, thành phố tập trung rà soát thông tin về các hộ kinh doanh trên địa bàn quản lý, chú trọng kiểm soát doanh thu, dòng tiền và xây dựng cơ sở dữ liệu tích hợp về hộ kinh doanh nhằm kịp thời phát hiện các hộ kinh doanh có rủi ro cao trong thực hiện nghĩa vụ thuế, sử dụng hóa đơn, chống xu hướng lợi dụng để kê khai doanh thu thấp nhằm trốn thuế.
Đồng thời đẩy mạnh công tác kết nối, chia sẻ dữ liệu, hình thành nguồn cơ sở dữ liệu tích hợp về quản lý hộ kinh doanh.
Bộ Tài chính đề nghị Sở Tài chính, Sở Nông nghiệp và Môi trường và chính quyền xã, phường, phối hợp với cơ quan thuế, cơ quan thống kê trên địa bàn triển khai trao đổi, chuẩn hóa cơ sở dữ liệu về đăng ký kinh doanh, thông tin về đất đai, địa điểm mặt bằng kinh doanh, các kết quả điều tra thống kê và tình trạng hoạt động thực tế của hộ, cá nhân kinh doanh trên địa bàn, cập nhật kịp thời đảm bảo thống nhất với cơ sở dữ liệu của cơ quan quản lý thuế...
Bộ Tài chính đề nghị Công an tỉnh, thành phố tiếp tục chia sẻ dữ liệu dân cư, đăng ký cư trú, tạm trú, giám sát hành trình vận tải, hoạt động lưu trú và cho thuê nhà; phối hợp cơ quan thuế trong triển khai tích hợp định danh điện tử với cơ sở dữ liệu về quản lý thuế cho hộ, cá nhân kinh doanh; chỉ đạo bộ phận chức năng, cơ quan công an cấp xã trao đổi thông tin tiếp nhận, xử lý, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố, tiếp nhận các hồ sơ do cơ quan quản lý thuế phát hiện hành vi vi phạm có dấu hiệu tội phạm trong lĩnh vực thuế chuyển đến.
Đối với ngành Ngân hàng, Bộ Tài chính đề nghị Ngân hàng Nhà nước khu vực chỉ đạo, hướng dẫn các ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng trong việc kết nối, cung cấp thông tin với cơ quan thuế liên quan đến giao dịch qua ngân hàng của hộ, cá nhân kinh doanh và phối hợp đối chiếu dòng tiền, xác minh doanh thu, cưỡng chế qua tài khoản ngân hàng theo quy định; phát triển hệ thống thanh toán, các tiện ích tích hợp thanh toán điện tử để sử dụng rộng rãi cho các mô hình kinh doanh trên địa bàn./.
Văn Tuấn