Hóa đơn điện tăng vọt: Cú sốc đến từ hệ thống hay thói quen người dân?

3 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa

Khi hóa đơn hóa cú sốc tâm lý

Một hộ gia đình nhỏ ở TPHCM - vốn chỉ dùng điều hòa, tivi, nồi cơm điện - bất ngờ nhận hóa đơn hơn 12 triệu đồng, gấp 10 lần tháng trước. Một xưởng sản xuất ở Đà Nẵng từng quen với hóa đơn 5 triệu đồng, bỗng phải thanh toán 50 triệu. Trường hợp ghi nhầm công tơ từ 1.000 thành 10.000 kWh tại Lạng Sơn càng khiến dư luận sục sôi nghi ngờ: Phải chăng hệ thống đo đếm của EVN đang tồn tại những lỗ hổng chết người?

EVN lý giải: Nắng nóng kỷ lục, cộng với biểu giá điện bậc thang lũy tiến, là nguyên nhân chính. Nhưng người dân không dễ chấp nhận. Những chiếc công tơ điện tử được quảng cáo "chính xác tuyệt đối" lại là nơi dấy lên nhiều hoài nghi. Liệu hệ thống có thể ghi sai? Hay phần mềm bị lỗi? Và tại sao sai số, nếu có, lại rơi đúng vào thời điểm mùa cao điểm tiêu thụ?

EVN cho biết sẽ rà soát các trường hợp có hóa đơn tiền điện tăng đột biến

Câu hỏi đặt ra: Một hệ thống quản lý điện được số hóa có nên để hàng loạt hóa đơn bất thường chỉ được phát hiện sau khi dân chúng bức xúc và khiếu nại? Nếu hệ thống đo đếm không thể chủ động phát hiện sai sót, thì công nghệ đó đang phục vụ ai?

Nhưng chính EVN với hệ thống quản lý điện của mình có vẻ cũng không có được sự tự tin cần thiết khi họ cũng phải thừa nhận sẽ rà soát lại một số hóa đơn tăng cao bất thường. Một lần nữa câu hỏi lại đặt ra, tăng cao bao nhiêu mới bị coi là bất thường. Phải chăng chỉ những hóa đơn tăng gấp chục lần còn những hóa đơn tăng 30-40% thì người tiêu dùng sẽ phải ngậm ngùi chấp nhận.

Đó là chưa kể việc rà soát đó cũng chỉ do chính EVN mà người tiêu dùng, về lý thuyết bình đẳng với bên cung cấp dịch vụ, chỉ có mỗi việc là chờ kết quả mà không được biết cách thức cụ thể thực hiện ra sao.

Thói quen người dân có phải là tất cả?

Thật công bằng nếu nhìn nhận rằng một phần nguyên nhân đến từ thói quen tiêu dùng. Nhiều gia đình đặt điều hòa ở mức 18-20 độ C cả ngày, không tắt các thiết bị khi không sử dụng, không bảo trì định kỳ. Mỗi độ giảm xuống dưới 26 độ C là một phần trăm điện năng tăng thêm. Một chiếc điều hòa 12.000 BTU có thể tiêu tốn 15 kWh/ngày nếu dùng sai cách.

Hóa đơn tiền điện tăng luôn là mối quan tâm của người dân

Nhưng ở chiều ngược lại, người dân cũng là nạn nhân của một hệ thống tuyên truyền tiết kiệm điện còn hình thức. EVN đưa ra khuyến cáo, nhưng thiếu chiến dịch truyền thông sâu sát. Ứng dụng quản lý điện năng khó tiếp cận, nhất là với người cao tuổi hay vùng nông thôn. Trong khi hóa đơn điện được gửi nhanh chóng, thì hướng dẫn sử dụng điện hiệu quả lại thiếu thuyết phục. Cân bằng trách nhiệm trong một xã hội văn minh không nên dừng ở việc "giá điện tăng là tại bạn dùng nhiều quá".

Khi công nghệ cần đi cùng niềm tin

Đây không phải lần đầu hóa đơn điện gây bão dư luận. Nhưng sự bùng phát đồng loạt và quá lớn lần này khiến người dân có quyền đặt câu hỏi: Liệu hệ thống quản lý điện của chúng ta đang đủ minh bạch? Tại sao không áp dụng trí tuệ nhân tạo để cảnh báo hóa đơn bất thường? Tại sao công tơ điện tử không được kiểm tra định kỳ công khai, độc lập? Nếu công nghệ không giúp người dân yên tâm hơn, thì công nghệ đó để làm gì?

Chuyên gia ngành điện lạnh đã chỉ ra hàng loạt giải pháp: Đặt điều hòa ở 26-28 độ C, kết hợp quạt gió; bảo trì thiết bị; dùng chế độ eco, sleep; tận dụng thông gió tự nhiên; sử dụng cảm biến tự động cho nhà xưởng. Nhưng bao nhiêu phần trăm người dân thực sự biết và làm theo những điều này? Khi EVN khuyến khích tiết kiệm điện, điều đầu tiên cần làm là phổ cập tri thức một cách hiệu quả, thay vì chỉ nhắc khi hóa đơn đã đến tay.

Quan điểm: Đồng hành hay chia rẽ?

Tăng giá điện là điều không thể tránh khỏi khi chi phí đầu vào tăng, thời tiết khắc nghiệt và nhu cầu tiêu thụ tăng cao. Nhưng nếu giá tăng mà hệ thống hỗ trợ người dùng không được cải thiện, thì gánh nặng sẽ luôn đặt lên người yếu thế. Thay vì đổ lỗi cho nhau, EVN và người dân cần trở thành đối tác đúng nghĩa. EVN cần minh bạch hơn, thông minh hơn, lắng nghe hơn. Người dân cần học cách sử dụng điện hiệu quả - nhưng cũng cần được hỗ trợ, hướng dẫn cụ thể.

Một xã hội không thể vận hành hiệu quả nếu mối quan hệ giữa cơ quan cung cấp dịch vụ công và người dân chỉ dựa trên hóa đơn. Niềm tin - chứ không phải công suất - mới là nguồn năng lượng bền vững nhất.

Hóa đơn điện tháng 6/2025 có thể chỉ là con số, nhưng phản ánh sâu xa là khoảng cách giữa hệ thống quản lý và nhu cầu thực tiễn của người dân. EVN cần đổi mới cách vận hành; người dân cần đổi mới thói quen tiêu dùng. Và hơn hết, cả hai cần cùng nhau bước vào một kỷ nguyên sử dụng điện thông minh - minh bạch, hiệu quả, có trách nhiệm. Chỉ khi ấy, mỗi hóa đơn không còn là cú sốc, mà là tấm gương phản chiếu cách một xã hội đang trưởng thành.

Tiểu Di

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/hoa-don-dien-tang-vot-cu-soc-den-tu-he-thong-hay-thoi-quen-nguoi-dan-20250706165506724.htm