Họa sĩ Xu Man trong ký ức lấp lánh

3 giờ trướcBài gốc

Họa sĩ Xu Man (tên thật Siu Dơng) là người con Bahnar lớn lên ở Plei Bông, xã Ayun, tỉnh Gia Lai. Ông là người đầu tiên ở Tây Nguyên vinh dự được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật trong lĩnh vực mỹ thuật.

Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông (1925-2025), chân dung Xu Man-“cánh chim đầu đàn của nền mỹ thuật Tây Nguyên” đã được tái hiện tài tình qua một số tác phẩm nghệ thuật của học trò và thế hệ tiếp nối. Đặc biệt, các tác phẩm này sẽ được tặng lại Bảo tàng Pleiku.

Nhà điêu khắc Nguyễn Vinh chăm chút tác phẩm chân dung họa sĩ Xu Man. Ảnh: Phương Duyên

1. Khi biết tin Bảo tàng Pleiku sẽ phối hợp khai mạc triển lãm chủ đề “Di sản nghệ thuật của họa sĩ Xu Man” vào sáng 15-11, họa sĩ Nguyễn Thanh Sơn-Hội viên Hội Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh, Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam liền ngồi vào giá vẽ. Sau 1 tháng miệt mài, chân dung họa sĩ Xu Man bằng chất liệu sơn dầu (70 x 70 cm) đã hoàn thành. Trong tranh, họa sĩ tài hoa nở nụ cười hiền với chiếc khăn đội đầu và màu áo thổ cẩm đặc trưng. Màu nền phía sau được lựa chọn đầy chủ ý, đó là màu đất đỏ bazan.

Chân dung họa sĩ Xu Man qua nét vẽ của họa sĩ Nguyễn Thanh Sơn. Ảnh: NVCC

Họa sĩ Nguyễn Thanh Sơn nhớ lại: Ngày trước, nhà ông ở làng Kép (nay thuộc phường Thống Nhất, tỉnh Gia Lai). Những buổi lễ bỏ mả của làng chính là mạch giao cảm đầu tiên giữa chàng thanh niên gốc Huế với văn hóa Tây Nguyên. Năm 1980, khi tốt nghiệp phổ thông được 2 năm, ông có khoảng thời gian tham gia lớp học kẻ vẽ và sáng tác do Sở Văn hóa-Thông tin Gia Lai tổ chức. Người thầy đầu tiên của ông, người nối dài thêm mạch nguồn ấy chính là họa sĩ Xu Man. Từ chỗ chỉ vẽ theo bản năng, chưa có khái niệm gì về nghệ thuật, ông và các học viên khi đó như mảnh đất dần được vỡ hoang.

Điều mà họa sĩ Nguyễn Thanh Sơn nhớ mãi đến giờ là sự gần gũi và hồn nhiên trong nghệ thuật của người thầy đặc biệt này. Ông hồi tưởng: Lần đó, có học viên vẽ xong liền nhờ thầy góp ý. “Chú Xu Man nhìn tranh thì bảo chỗ này phải thêm người, chỗ này phải có núi có nhà, có bò có heo. Miệng nói tay vẽ. Đến khi chú đứng lên, tôi hỏi: “Chú ơi, rứa chừ tranh ký tên ai?”. Chú liền bật cười sảng khoái…

Từ lớp học trên, Nguyễn Thanh Sơn có cơ hội theo học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Huế (nay là Đại học Mỹ thuật Huế). Ngay năm học đầu tiên, 1 tác phẩm Thanh Sơn hoàn thiện từ khi còn học với họa sĩ Xu Man đã được chọn trưng bày tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc. Đến nay, họa sĩ Thanh Sơn đã thực hiện hàng trăm tác phẩm về đề tài Tây Nguyên. Ông lập nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh, lần nào về Pleiku cũng đến thăm thầy và giao lưu với bà con Bana nơi đây. “Tôi đã bước đi như thế bằng sự yêu thương của chú Xu Man cũng như bằng tình yêu với nghề, với Tây Nguyên”, ông trải lòng.

2. Với những thế hệ tiếp nối trong giới mỹ thuật Gia Lai, dù chưa một lần được gặp họa sĩ Xu Man, song tác phẩm và cảm hứng mà ông để lại đủ làm nên niềm ngưỡng vọng.

Tác phẩm in khắc gỗ chân dung họa sĩ Xu Man, do họa sĩ Nguyễn Văn Chung thực hiện. Ảnh: NVCC

Dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của họa sĩ Xu Man, họa sĩ Nguyễn Văn Chung-Hội viên Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh, Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam đã bắt tay thực hiện tác phẩm tranh in khắc gỗ (60x80 cm) về chân dung người nghệ sĩ của buôn làng. Với 2 mảng màu đen-trắng đối lập, từng nét chạm khắc nhấn nhá hết sức sống động nếp thời gian trên gương mặt họa sĩ Xu Man. Họa sĩ Văn Chung cho hay, anh phải làm việc liên tục nhiều ngày liền để tác phẩm góp mặt tại triển lãm quy mô nhất từ trước đến nay về họa sĩ tài danh Xu Man.

Cùng thời điểm, nhà điêu khắc Nguyễn Vinh-Hội viên Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh, Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam cũng trình làng tác phẩm chân dung họa sĩ Xu Man bằng chất liệu composite (120x100x40 cm).

Anh chia sẻ: “Trong tâm trí tôi, họa sĩ Xu Man không chỉ là người mở đường cho hội họa Tây Nguyên mà còn như một cánh chim lớn của đại ngàn-kiên cường bay cao và dẫn dắt bao thế hệ nghệ sĩ đi sau. Chính hình tượng ấy đã trở thành nguồn cảm hứng chủ đạo để tôi sáng tạo bức tượng chân dung của ông”. Theo đó, nét mặt họa sĩ Xu Man không chỉ hiện lên với vẻ trầm lặng, hiền hòa đặc trưng mà còn lấp lánh tinh thần của “cánh chim đầu đàn”.

Do trước đây đã từng tặng Bảo tàng Pleiku một tác phẩm cũng về chân dung họa sĩ Xu Man nên bức tượng này Nguyễn Vinh sẽ dành tặng gia đình ông. “Bằng việc đặt bức tượng trong không gian quê nhà của ông, tôi hy vọng hình tượng “cánh chim đầu đàn của mỹ thuật đại ngàn Tây Nguyên” sẽ tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ hôm nay và mai sau-những người vẫn đang lắng nghe tiếng rừng và mơ về những đôi cánh sáng tạo mới”, nhà điêu khắc Nguyễn Vinh bày tỏ.

PHƯƠNG DUYÊN

Nguồn Gia Lai : https://baogialai.com.vn/hoa-si-xu-man-trong-ky-uc-lap-lanh-post572432.html