Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Đoàn Chủ tọa. Ảnh: quochoi.vn
Theo Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý 4 dự thảo luật, đây là các dự án luật được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp hiện hành và đã được Quốc hội thảo luận, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9.
Nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp tháng 8-2025 và gửi lấy ý kiến các Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội. 4 dự thảo luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý đã bám sát mục tiêu, quan điểm đề ra khi xây dựng các dự án luật, kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về tăng cường hợp tác quốc tế về pháp luật và hội nhập quốc tế trong tình hình...
Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) phát biểu thảo luận. Ảnh: media.quochoi.vn
Thảo luận tại phiên họp, theo đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long), về nguyên tắc tương trợ tư pháp, Dự thảo đã kế thừa các nguyên tắc cơ bản, tuy nhiên lại chưa quy định rõ về bảo vệ dữ liệu cá nhân, quyền riêng tư, quyền nhân thân, phụ nữ, trẻ em theo Hiến pháp năm 2013 và Nghị định 13 của Chính phủ...
Từ đó, đại biểu kiến nghị bổ sung một điều với nội dung: "Hoạt động tương trợ tư pháp về dân sự phải bảo đảm tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dân, quyền riêng tư, bảo vệ dữ liệu cá nhân, đặc biệt chú trọng bảo vệ phụ nữ, trẻ em, người khuyết tật và các nhóm yếu thế khác".
Đại biểu Vũ Huy Khánh (đoàn thành phố Hồ Chí Minh) thảo luận. Ảnh: media.quochoi.vn
Về thẩm quyền giữ người trong trường hợp khẩn cấp, đại biểu Vũ Huy Khánh (đoàn thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, đây là vấn đề liên quan đến quyền con người. Để đáp ứng yêu cầu không để đối tượng bỏ trốn và thể hiện sự cam kết có trách nhiệm của Việt Nam trong các điều ước quốc tế và trong cộng đồng quốc tế, đại biểu đề nghị quy định có tính chất khái quát, có tính nguyên tắc, về những cơ quan nào, nhóm cơ quan nào có thẩm quyền giữ người trong trường hợp khẩn cấp.
Về nguyên tắc tương trợ tư pháp hình sự, đại biểu Trần Thị Thu Hằng, (đoàn Lâm Đồng) cho rằng, Điều 5 dự thảo chưa ghi nhận nguyên tắc bảo vệ quyền con người, quyền không bị tra tấn, quyền không bị đối xử vô nhân đạo. Việt Nam là thành viên của Công ước chống tra tấn của Liên hợp quốc. Trên thực tế, nhiều yêu cầu tương trợ quốc tế có thể liên quan đến bắt giữ người, dẫn giải người, lấy lời khai, áp dụng các biện pháp cưỡng chế ở nước ngoài, tức là can thiệp trực tiếp vào thân thể, tự do thân thể và lời khai của công dân hoặc người đang cư trú tại Việt Nam.
Do đó, đại biểu Trần Thị Thu Hằng kiến nghị bổ sung nguyên tắc vào Điều 5 quy định theo hướng: Đảm bảo quyền con người, đặc biệt là quyền không bị tra tấn và đảm bảo đối xử nhân đạo, tôn trọng nhân phẩm.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu thảo luận. Ảnh: PV
Trong khi đó, theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn thành phố Hồ Chí Minh), về nguyên tắc dẫn độ (Khoản 2 Điều 4), Dự thảo luật đã quy định các nguyên tắc cơ bản như tôn trọng độc lập, chủ quyền, không can thiệp nội bộ, phù hợp pháp luật và điều ước quốc tế. Song, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét, bổ sung nguyên tắc “bảo đảm quyền con người, quyền công dân”. Đây không chỉ là yêu cầu chính trị, pháp lý mà còn là chuẩn mực quốc tế mà Việt Nam đang thực hiện theo Hiến pháp năm 2013 và Công ước chống tra tấn...
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng thay mặt cơ quan thẩm tra và các cơ quan soạn thảo 4 luật thông tin, việc Quốc hội xem xét ban hành 4 luật này có ý nghĩa quan trọng và đây cũng là thời điểm phù hợp để Quốc hội ban hành.
Về Dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, khái niệm "vụ việc dân sự" hiểu theo nghĩa rộng đã được quy định tại Bộ luật Tố tụng Dân sự. Dự thảo không liệt kê cụ thể các vấn đề cạnh tranh, lao động hay hôn nhân gia đình, vì khái niệm “vụ việc dân sự” hiểu theo nghĩa rộng đã bao gồm tất cả các vấn đề liên quan như nêu trên, nên dự thảo thể hiện khái quát...
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình 4 dự án luật tại phiên họp. Ảnh: media.quochoi.vn
Về nguyên tắc tương trợ tư pháp về dân sự, đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc bảo vệ quyền con người, quyền của phụ nữ, trẻ em, việc bảo vệ thông tin cá nhân. Hiện cả 4 dự thảo luật đã nghiên cứu tiếp thu và quy định khái quát nguyên tắc tương trợ tư pháp trong từng lĩnh vực, đó là bảo đảm nguyên tắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, nguyên tắc bảo vệ quyền con người, quyền công dân, cũng như bảo đảm phù hợp với quy định của Hiến pháp và các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.
Ông Tùng cho rằng, Hiến pháp đã quy định việc bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân rất cụ thể. Cho nên, sự phù hợp với Hiến pháp đã bao hàm toàn bộ những vấn đề bảo vệ các quyền như đại biểu Quốc hội đề nghị.
Riêng đối với lĩnh vực hình sự, nguyên tắc này còn liên kết với quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự. Cách thể hiện trong dự thảo luật là quy định khái quát, nhằm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật và điều này sẽ tiếp tục nghiên cứu để có sự tiếp thu nếu phù hợp.
Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan chỉ đạo tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội để tiếp tục hoàn chỉnh với chất lượng cao nhất cả 4 dự thảo luật, trình Quốc hội xem xét, biểu quyết thông qua vào cuối kỳ họp này.
Minh Thúy