Hoàn lưu bão – Hiểm họa thầm lặng

9 giờ trướcBài gốc

Bão tan chưa phải là hết bão

Khi một cơn bão đi qua, điều đầu tiên chúng ta thường nghĩ đến là sự nhẹ nhõm khi gió lớn và mưa giông dữ dội đã lắng xuống. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, một mối hiểm họa thầm lặng nhưng cực kỳ nguy hiểm vẫn đang rình rập: hoàn lưu bão. Đây không chỉ là phần "còn sót lại" của cơn bão mà là một hệ thống thời tiết phức tạp, có khả năng gây ra những thiệt hại nặng nề, thậm chí chết người, đặc biệt là ở các khu vực miền núi và trung du.

Bản chất của hoàn lưu bão là phần còn lại của hệ thống khí quyển xoáy của cơn bão, ngay cả khi nó đã suy yếu thành áp thấp nhiệt đới hoặc chỉ còn là một vùng áp thấp. Mặc dù cường độ gió đã giảm đáng kể, hệ thống này vẫn mang theo một lượng hơi ẩm khổng lồ từ biển, cùng với sự không ổn định trong khí quyển. Khi hoàn lưu này di chuyển vào đất liền, đặc biệt là khi gặp địa hình núi cao, hơi ẩm sẽ bị ép lên cao, ngưng tụ mạnh mẽ và gây ra mưa lớn kéo dài. Điều này giải thích tại sao nhiều trận lũ quét và sạt lở đất nghiêm trọng lại xảy ra sau khi cơn bão chính đã tan.

Mưa lớn là dấu hiệu rõ ràng nhất của hoàn lưu bão. Không giống như mưa trong tâm bão thường rất dữ dội nhưng có xu hướng cục bộ và nhanh chóng, mưa do hoàn lưu bão có thể kéo dài liên tục trong nhiều ngày và bao phủ một diện tích rất rộng. Lượng nước tích lũy này là nguyên nhân chính gây ra hai hiểm họa khủng khiếp: lũ quét và sạt lở đất.

Lũ quét xảy ra khi lượng nước mưa quá lớn đổ dồn xuống các khe suối, thung lũng một cách đột ngột. Dòng nước cuồn cuộn này mang theo bùn đất, cây cối, đá tảng với tốc độ kinh hoàng, cuốn phăng mọi thứ trên đường đi. Đặc biệt ở các vùng núi, nơi có độ dốc lớn và địa hình hiểm trở, lũ quét có thể xảy ra chỉ trong vài phút, không cho người dân có đủ thời gian để phản ứng. Thiệt hại mà lũ quét gây ra là vô cùng lớn, từ nhà cửa, tài sản cho đến sinh mạng con người. Nhiều trường hợp cả làng bị cô lập, đường sá bị phá hủy hoàn toàn, gây khó khăn cực độ cho công tác cứu hộ, cứu nạn.

Song hành với lũ quét là sạt lở đất. Khi đất đá trên sườn đồi, vách núi bị bão hòa nước do mưa lớn kéo dài, liên kết giữa các hạt đất bị phá vỡ, trọng lực sẽ kéo khối đất đá đó đổ sập xuống. Sạt lở đất có thể xảy ra ở quy mô nhỏ, nhưng cũng có thể là những vụ sạt lở lớn, chôn vùi cả một khu dân cư, đường đi hoặc đập thủy điện. Nguy hiểm hơn, sạt lở đất thường xảy ra bất ngờ, đôi khi vào ban đêm khi mọi người đang ngủ, khiến khả năng thoát hiểm gần như bằng không. Các khu vực có địa chất yếu, sườn núi đã có dấu hiệu nứt nẻ hoặc những nơi đã từng xảy ra sạt lở trong quá khứ có nguy cơ cao hơn rất nhiều. Hậu quả của sạt lở đất không chỉ là mất mát về người và của mà còn làm thay đổi địa hình, gây mất ổn định lâu dài cho khu vực.

Ngoài ra, mưa lớn từ hoàn lưu bão cũng gây ra tình trạng ngập úng cục bộ ở các vùng trũng thấp, đô thị và khu dân cư ven sông. Nước dâng nhanh làm đình trệ giao thông, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của người dân. Hệ thống thoát nước đô thị thường không thể đáp ứng được lượng mưa lớn đột ngột, dẫn đến tình trạng đường phố biến thành sông, gây hư hại tài sản và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông. Ngập lụt kéo dài còn có thể gây ô nhiễm nguồn nước, phát sinh dịch bệnh sau lũ, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe cộng đồng.

Các giải pháp ứng phó hiệu quả

Một trong những thách thức lớn nhất trong công tác phòng chống thiên tai do hoàn lưu bão là tâm lý chủ quan của người dân. Khi tâm bão đã đi qua, gió đã lắng xuống và trời quang mây tạnh trong chốc lát, nhiều người dễ lầm tưởng rằng nguy hiểm đã kết thúc. Họ trở lại cuộc sống bình thường, có thể đi ra ngoài, đi làm, hoặc thậm chí quay về các khu vực có nguy cơ cao để kiểm tra tài sản. Tuy nhiên, chính sự lơ là này đã đặt họ vào tình thế cực kỳ nguy hiểm, bởi hoàn lưu bão có thể gây ra những sự kiện cực đoan bất ngờ như lũ quét hoặc sạt lở đất mà không có dấu hiệu cảnh báo rõ ràng. Để đối phó hiệu quả với hoàn lưu bão, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, các cơ quan chức năng và cộng đồng.

Đối với chính quyền và cơ quan chức năng, việc theo dõi sát sao và dự báo chính xác là tối quan trọng; Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia cần liên tục cập nhật và phát đi các bản tin dự báo, cảnh báo về lượng mưa, nguy cơ lũ quét, sạt lở đất một cách kịp thời và chi tiết nhất đến từng địa phương, đặc biệt là các vùng có nguy cơ cao.

Đồng thời, truyền thông hiệu quả cũng rất cần thiết, sử dụng đa dạng các kênh truyền thông như truyền hình, radio, mạng xã hội, tin nhắn SMS, loa phát thanh xã/phường để đảm bảo thông tin cảnh báo đến được mọi người dân, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, với nội dung dễ hiểu, rõ ràng và có tính cấp bách. Việc rà soát và khoanh vùng nguy hiểm cũng không thể thiếu; chính quyền địa phương cần rà soát lại tất cả các điểm có nguy cơ cao về lũ quét, sạt lở đất, ngập úng, lập danh sách, cắm biển cảnh báo và có kế hoạch sơ tán chi tiết cho từng điểm. Ngoài ra, chuẩn bị phương án ứng phó và lực lượng tại chỗ là yếu tố then chốt, luôn trong tư thế sẵn sàng về nhân lực, vật lực, phương tiện để ứng cứu, sơ tán khi cần thiết, tổ chức các buổi diễn tập phòng chống thiên tai định kỳ để nâng cao năng lực ứng phó cho cộng đồng. Cuối cùng, đầu tư hạ tầng phòng chống như xây dựng, nâng cấp hệ thống thoát nước, kè bờ, hồ chứa sẽ góp phần giảm thiểu tác động của mưa lũ.

Đối với người dân, điều quan trọng nhất là không chủ quan; tuyệt đối không được lơ là khi bão đã đi qua, luôn nhớ rằng hoàn lưu bão mới là yếu tố gây ra những hiểm họa chết người nhất ở vùng núi. Hãy theo dõi thông tin chính thức bằng cách thường xuyên cập nhật các bản tin dự báo thời tiết và cảnh báo từ cơ quan chức năng. Việc chủ động phòng ngừa cũng rất cần thiết: nếu đang ở khu vực có nguy cơ cao, cần chuẩn bị sẵn sàng các vật dụng thiết yếu như đèn pin, đài radio, lương thực khô, nước sạch, thuốc men và sạc đầy điện thoại.

Khi có lệnh sơ tán, hãy tuân thủ hướng dẫn sơ tán và nhanh chóng di chuyển đến nơi an toàn theo chỉ dẫn của chính quyền. Mọi người cần tránh xa khu vực nguy hiểm, không cố tình đi qua sông suối, ngầm tràn khi nước chảy xiết; không đi vào các khu vực đồi núi có nguy cơ sạt lở khi đang có mưa hoặc sau mưa lớn. Cuối cùng, hãy cảnh giác với dấu hiệu bất thường, quan sát các dấu hiệu của sạt lở đất như đất nứt nẻ, cây cối nghiêng đổ bất thường, nước suối đục ngầu đột ngột.

Nội dung - Đồ họa: Bích Ngọc

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/hoan-luu-bao-hiem-hoa-tham-lang-100580.html