Hoàn thiện chính sách dân số, đặt người dân ở vị trí trung tâm

3 giờ trướcBài gốc

Đồng bộ, thống nhất, kế thừa và phát triển

Theo TS. Phạm Vũ Hoàng, mục đích lớn nhất của việc xây dựng Luật Dân số là tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ, thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về dân số; khắc phục những hạn chế của Pháp lệnh Dân số năm 2003; đáp ứng yêu cầu công tác dân số trong tình hình mới. Luật được hình thành trên 5 quan điểm xuyên suốt, trong đó, quan điểm trọng tâm là chuyển hướng chính sách từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, với người dân là trung tâm của mọi hoạt động.

Dưới góc nhìn của cơ quan chủ trì soạn thảo, TS. Phạm Vũ Hoàng cho biết, quá trình xây dựng Luật đã dựa trên việc rà soát rất nhiều luật, bộ luật có liên quan. "Nội hàm của công tác dân số rất rộng, nhiều nội dung đã được điều chỉnh bởi các luật chuyên ngành. Vì vậy Luật Dân số chỉ tập trung quy định những vấn đề cốt lõi, tránh trùng lặp, bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật" - TS. Phạm Vũ Hoàng khẳng định.

TS. Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế phát biểu tại Chương trình Giao lưu với chủ đề "Công tác Dân số Việt Nam - Nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước".

Từ đó, dự thảo được thiết kế theo hướng quy phạm hóa 4 chính sách lớn: Duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số; và nâng cao chất lượng dân số. Những nhóm vấn đề này không chỉ phù hợp với khuyến nghị quốc tế, mà còn bám sát thực tiễn Việt Nam, nơi mức sinh đang giảm sâu ở nhiều đô thị lớn, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh kéo dài, tốc độ già hóa nhanh và chất lượng dân số còn nhiều hạn chế.

Ngoài 4 trụ cột trên, dự thảo Luật còn bổ sung các quy định về truyền thông - vận động - giáo dục dân số, cũng như các điều kiện bảo đảm thực hiện, đặc biệt là cơ chế nguồn lực và phát triển nhân lực dân số. Đây là điểm mới rất quan trọng bởi "công tác dân số muốn đạt hiệu quả phải có đội ngũ đủ mạnh, được đào tạo bài bản, có kỹ năng chuyên môn và hiểu biết sâu về đặc điểm dân số".

Đặc biệt, dự thảo Luật được xây dựng theo hướng không làm phát sinh bộ máy, biên chế hay người hưởng lương từ ngân sách Nhà nước, phù hợp tinh thần cải cách tổ chức theo chủ trương của Đảng.

Hướng tới linh hoạt trong triển khai, thực hiện

Một trong những nội dung được TS. Phạm Vũ Hoàng phân tích chi tiết là những chính sách mang tính đột phá nhằm giải quyết các thách thức dân số hiện nay.

Ở nhóm chính sách duy trì mức sinh thay thế, dự thảo Luật đề xuất nhiều biện pháp mới như: Tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai; hỗ trợ tài chính cho phụ nữ dân tộc thiểu số rất ít người, phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp hoặc sinh đủ hai con trước 35 tuổi; bổ sung tiêu chí ưu tiên được mua hoặc thuê nhà ở xã hội. Đây là những giải pháp được đánh giá phù hợp xu hướng quốc tế, tạo động lực để các cặp vợ chồng mạnh dạn sinh đủ hai con.

Về giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh - một vấn đề kéo dài gần hai thập kỷ; TS. Phạm Vũ Hoàng cho biết, dự thảo Luật đã đưa ra các quy định mạnh mẽ hơn, như cấm tuyệt đối hành vi lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, trừ trường hợp chẩn đoán và điều trị bệnh di truyền liên quan giới tính; khuyến khích đưa nội dung "không trọng nam hơn nữ" vào hương ước, quy ước cộng đồng; tăng biện pháp xử lý đối với hành vi tiết lộ giới tính thai nhi sai quy định, bao gồm đình chỉ hành nghề.

Ở nhóm chính sách thích ứng với già hóa dân số, dự thảo Luật đưa ra các giải pháp hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi tại nhà và cộng đồng, thúc đẩy phát triển mô hình chăm sóc người cao tuổi, đồng thời phát triển nguồn nhân lực lão khoa thông qua cơ chế học bổng, học phí cho người theo học. Đây là bước chuẩn bị quan trọng khi Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa nhanh, thiếu dịch vụ chăm sóc và thiếu nhân lực có chuyên môn sâu.

Về nâng cao chất lượng dân số, dự thảo bổ sung các quy định tiên tiến như tư vấn, khám sức khỏe trước kết hôn; sàng lọc, chẩn đoán và điều trị trước sinh và sơ sinh. TS. Phạm Vũ Hoàng cho biết, đây là những biện pháp đã được quốc tế khẳng định hiệu quả; hơn nữa, Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) tính toán rằng, đầu tư 1 USD cho sức khỏe bà mẹ có thể mang lại lợi ích kinh tế lên tới 8,4 USD, còn đầu tư 1 USD vào kế hoạch hóa gia đình mang lại lợi nhuận 10,1 USD vào năm 2050.

Liên quan cơ chế thực thi, TS. Phạm Vũ Hoàng nhấn mạnh yêu cầu quan trọng là phân cấp mạnh cho địa phương. Theo đó, Chính phủ sẽ quy định đối tượng và mức hỗ trợ ở tầm quốc gia; còn địa phương sẽ căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách và động thái dân số để quyết định biện pháp cụ thể và mức hỗ trợ, nhưng không thấp hơn mức Trung ương quy định. Cách làm này vừa bảo đảm thống nhất, vừa tạo sự linh hoạt để chính sách phù hợp từng vùng miền.

TS. Phạm Vũ Hoàng cho biết, Bộ Y tế đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Văn hóa - Xã hội, các chuyên gia và lãnh đạo địa phương để tiếp thu tối đa ý kiến, hoàn thiện dự thảo Luật với chất lượng cao nhất; nhằm tạo nền tảng pháp lý đủ mạnh để giải quyết đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố và chất lượng dân số, góp phần quan trọng vào phát triển bền vững đất nước trong giai đoạn mới.

Đỗ Quyên

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/hoan-thien-chinh-sach-dan-so-dat-nguoi-dan-o-vi-tri-trung-tam-10397364.html