Hoàn thiện cơ chế đặc thù cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

một giờ trướcBài gốc

Phiên họp thứ 52 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam. Ảnh: Media Quốc hội.

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết Chính phủ đề xuất 2 cơ chế, chính sách áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Cụ thể gồm đề xuất là tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và công tác di dời công trình điện có điện áp từ 110kV trở lên của dự án thành các dự án độc lập, nguồn vốn được bố trí từ ngân sách trung ương và địa phương.

Đồng thời, Chính phủ đề xuất trong thời gian Quốc hội không họp, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho các phương thức đầu tư (nếu có) để kịp thời triển khai dự án và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết thường trực Ủy ban cơ bản thống nhất với cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và thực tiễn đã được nêu tại Tờ trình của Chính phủ.

Việc bổ sung cơ chế, chính sách cho dự án là cần thiết, phù hợp chủ trương của Đảng về huy động nguồn lực xã hội cho các dự án chiến lược, khơi thông nguồn lực tư nhân vào hạ tầng trọng điểm, đổi mới phương thức và đa dạng hóa hình thức đầu tư, đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Media Quốc hội.

Một số ý kiến cho rằng tại phiên họp cho rằng các chính sách đề xuất tại Tờ trình chưa rõ ràng, không giải quyết được các bức thiết, cấp bách của dự án; đề nghị cân nhắc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, cho chủ trương đối với các cơ chế, chính sách đề xuất bổ sung cụ thể áp dụng cho dự án.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu áp dụng quy định của Nghị quyết số 206/2025/QH15 ngày 24/6/2025 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, để kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc cụ thể của các luật đối với việc triển khai thực hiện Dự án.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy việc Quốc hội cho phép tách nội dung thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án quan trọng quốc gia thành dự án thành phần đã có tiền lệ với Cảng HKQT Long Thành, do đó đề xuất của Chính phủ với đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam là có cơ sở.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cân nhắc tách thành một dự án thành phần độc lập và giao Chính phủ chỉ đạo các địa phương, Bộ, ngành lập Báo cáo nghiên cứu khả thi nhằm bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất; đồng thời xác định rõ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi và tiến độ hoàn thành.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi, có ý kiến đề nghị cho phép địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam ứng vốn hoặc sử dụng nguồn hợp pháp khác để triển khai trước nhằm bảo đảm tiến độ; đồng thời làm rõ cơ chế quản lý tài chính, hoàn trả ngân sách và bổ sung cơ chế giám sát thống nhất giữa các địa phương có dự án đi qua.

Về chính sách ủy quyền điều chỉnh cơ chế trong thời gian Quốc hội không họp, cơ quan thẩm tra cho biết nội dung này đã được quy định tại Nghị quyết 172/2024/QH15 và Nghị quyết của Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV. Theo đó, Quốc hội đã cho phép Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định cơ chế đặc thù vượt thẩm quyền của Chính phủ. Vì vậy, Thường trực Ủy ban nhận định đề xuất của Chính phủ là không cần thiết và cần tuân thủ đúng quy định hiện hành.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho biết đây là kỳ họp cuối của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, trong khi Chính phủ quyết tâm triển khai dự án đường sắt tốc độ cao sớm nhất có thể ngay khi hoàn tất thủ tục chuẩn bị.

Nếu thực hiện theo quy trình thông thường, phải chờ kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa mới mới có thể báo cáo đầy đủ. Vì vậy, Chính phủ kiến nghị Quốc hội xem xét ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với một số nội dung cần thiết để không ảnh hưởng tiến độ chuẩn bị dự án.

Về đề xuất đưa các cơ chế đặc thù vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 10, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng điều này chỉ áp dụng trong trường hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với nội dung đề xuất. Khi đó, việc quy định các chính sách đặc thù trong nghị quyết của kỳ họp là phù hợp và bảo đảm tính pháp lý cho việc triển khai dự án.

Đối với chính sách tách dự án thành phần, Phó Thủ tướng đề nghị phạm vi áp dụng cần bao quát hơn, không chỉ giới hạn ở việc di dời công trình điện mà còn bao gồm các hạng mục kỹ thuật đi kèm như công trình giao thông hỗ trợ khai thác, nhà ga, bến đỗ – những cấu phần thiết yếu để phát huy hiệu quả của tuyến đường sắt tốc độ cao.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Media Quốc hội.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến và bổ sung vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 10 các cơ chế đặc thù áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Chính phủ chịu trách nhiệm chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương tiếp thu ý kiến thẩm tra, hoàn thiện hồ sơ dự án.

Về chính sách tách công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư và di dời công trình điện từ 110 kV trở lên thành dự án thành phần độc lập, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản đồng thuận, đồng thời yêu cầu làm rõ tổng mức đầu tư, quỹ đất thu hồi và tiến độ hoàn thành. Với chính sách ủy quyền điều chỉnh cơ chế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị thực hiện theo đúng quy định tại Nghị quyết 172 và Nghị quyết 227 của Quốc hội.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính được giao chủ trì hoàn thiện báo cáo thẩm tra chính thức trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 12; đồng thời phối hợp Văn phòng Quốc hội ban hành thông báo kết luận để các cơ quan liên quan tổ chức triển khai.

Minh Kiệt

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/hoan-thien-co-che-dac-thu-cho-du-an-duong-sat-toc-do-cao-bac-nam.htm