Trình bày Tờ trình dự thảo Luật, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Thanh tra Chính phủ) Trần Đăng Vinh cho biết, dự thảo Luật đã đề xuất lược bỏ, bổ sung và sửa đổi nhiều quy định của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại và Luật Tố cáo nhằm bảo đảm thống nhất với hệ thống pháp luật, phù hợp thực tiễn quản lý.Cụ thể, dự thảo lược bỏ 1 Điều của Luật Tiếp công dân (Điều 13 về trụ sở tiếp công dân cấp huyện) và 1 Điều của Luật Khiếu nại (Điều 18 về thẩm quyền giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND cấp huyện). Ngoài ra, nhiều khoản, điểm tại các Luật hiện hành cũng được lược bỏ do trùng lặp hoặc không còn phù hợp, như trách nhiệm tiếp công dân của cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện; hành vi bị cấm trong công tác khiếu nại; một số quy định về thẩm quyền giải quyết tố cáo của Chủ tịch UBND, Chánh án Tòa án, Viện trưởng Viện kiểm sát các cấp.
Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Thanh tra Chính phủ) Trần Đăng Vinh trình bày tờ rình dự thảo luật.
Dự thảo bổ sung quy định mới tại Luật Tiếp công dân (Điều 3a) cho phép tiếp công dân trực tuyến; bổ sung Điều 11a Luật Khiếu nại về tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết khiếu nại; đồng thời bổ sung một số quy định liên quan đến địa điểm, quy chế và phân công trách nhiệm tiếp công dân ở cấp xã; quyền rút khiếu nại; thẩm quyền giải quyết tố cáo phù hợp với Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi).
Đối với phần sửa đổi, dự thảo điều chỉnh nhiều quy định nhằm làm rõ trách nhiệm của Chủ tịch UBND các cấp trong công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; bổ sung trách nhiệm của cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh và các cơ quan không có Thanh tra Bộ. Một số khái niệm cũng được sửa đổi cho phù hợp với Hiến pháp 2013 (sửa đổi 2025), như việc thay thuật ngữ “công dân” bằng “cá nhân” khi thực hiện quyền khiếu nại.
Đặc biệt, dự thảo hoàn thiện cơ chế phân cấp, phân quyền trong giải quyết tố cáo, bảo đảm rõ trách nhiệm của Chủ tịch UBND các cấp, Chánh án Tòa án, Viện trưởng Viện kiểm sát và Tổng Thanh tra Chính phủ, đồng thời bổ sung quy định về ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trong xử lý tố cáo…
Nêu ý kiến tại buổi thẩm định, đại diện Bộ Nội vụ đã nêu nhiều vấn đề thực tiễn cần khắc phục trong dự thảo. Trước hết, cần quy định xử lý các trường hợp công dân biết rõ thẩm quyền nhưng vẫn gửi đơn sai địa chỉ và ép cán bộ tiếp nhận. Bộ đề xuất bổ sung quy định cho phép xếp lưu đơn trong những tình huống này.
Bên cạnh đó, Bộ Nội vụ cho rằng, việc bắt buộc Bộ trưởng tiếp công dân là khó khả thi trong thực tế, nên nghiên cứu cho phép Thứ trưởng tiếp thay; đồng thời làm rõ thẩm quyền giải quyết khi có chồng chéo giữa UBND cấp xã, sở, ngành để tránh trường hợp đùn đẩy.
Về Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Bộ Nội vụ đề nghị quy định cụ thể thời hạn thụ lý khiếu nại; bổ sung cơ chế kiểm tra, giám sát sau khi phân quyền, phân cấp. Cơ sở vật chất và nguồn nhân lực cho tiếp công dân trực tuyến cần được đánh giá và xác định rõ; danh mục thủ tục hành chính giữ lại, bãi bỏ và số lượng thủ tục hành chính trong dự thảo cũng cần được nêu cụ thể hơn.
Cơ bản nhất trí với dự thảo luật, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ đề nghị luật hóa rõ quy mô, thủ tục, trình tự và hình thức tiếp công dân trực tuyến (ví dụ: nhận ý kiến qua website, tiếp công dân bằng cầu truyền hình), đồng thời cần có cơ chế chuẩn hóa năng lực số cho cán bộ để vận hành hiệu quả hệ thống mới.
Tại buổi thẩm định, một số đại biểu đề nghị bổ sung quy định cho phép cơ quan giải quyết chấm dứt khiếu nại khi đã mời nhiều lần nhưng người khiếu nại không đến.
Kết luận buổi thẩm định, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh yêu cầu cơ quan soạn thảo rà soát, cân nhắc lại phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật. Thứ trưởng nhấn mạnh nếu chỉ sửa đổi, bổ sung một vài điều để phục vụ việc sắp xếp tổ chức bộ máy và thực hiện chính quyền địa phương hai cấp thì chưa đủ, bởi đã có các văn bản quy định về phân cấp, phân quyền, trong khi đó, nhiều vướng mắc, “điểm nghẽn” tồn tại trong ba Luật liên quan cần được đánh giá, xử lý một cách tổng thể. Thứ trưởng lưu ý cơ quan soạn thảo phải tiếp thu đầy đủ các ý kiến thành viên, cân nhắc kỹ giữa giải pháp “sửa đổi từng phần” và “sửa đổi toàn diện”, tránh tình trạng sửa đổi không khắc phục được gốc rễ vấn đề.
Bên cạnh đó, Thứ trưởng đề nghị hoàn thiện khái niệm “kiến nghị” và “phản ánh”; bổ sung cơ chế tiếp nhận, phản hồi kiến nghị, phản ánh để áp dụng pháp luật một cách thống nhất, hiệu quả, minh bạch và cụ thể hơn; cần quy định thời gian tối đa của việc tạm đình chỉ giải quyết khiếu nại; sửa đổi căn cứ đình chỉ giải quyết khiếu nại; định lượng cụ thể về tiếp công dân trực tuyến như ý kiến của một số Bộ, ngành… đồng thời, bổ sung hoàn thiện hồ sơ thẩm định cho đầy đủ trước khi trình Quốc hội.
H.Giang