Hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia: Từ yêu cầu pháp lý đến hành động thực tiễn

3 giờ trướcBài gốc

Luật sư Trần Thị Hương Huyền – Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội trong khoảnh khắc đời thường, luôn giữ phong thái điềm đạm và gần gũi, thể hiện hình ảnh người luật sư không chỉ vững chuyên môn mà còn giàu nhân văn, tận tâm với nghề và với cộng đồng.

Thưa Luật sư, Hà Nội đang triển khai chiến dịch "90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai" và yêu cầu người dân đối soát thông tin sổ đỏ, CCCD và các giấy tờ liên quan. Luật sư có thể cho biết ý nghĩa pháp lý và thực tiễn của chiến dịch này là gì?

Căn cứ Điều 165,166 Luật Đất đai 2024; Kế hoạch số 515/KH-BCA-BNN&MT ngày 31/8/2025 của Bộ Công an và Bộ Nông nghiệp và Môi trường về việc triển khai thực hiện chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai. Xét trên cả phương diện pháp lý và thực tiễn, chiến dịch “90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai” là một bước đi chiến lược trong tiến trình xây dựng nền tảng pháp lý và công nghệ cho quản lý đất đai hiện đại, thể hiện sự chuyển đổi từ quản lý truyền thống sang quản trị bằng dữ liệu số. Về mặt pháp lý, lần đầu tiên việc xây dựng, cật nhật, quản lý và khai thác cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia được quy định tại Luật đất đai, với yêu cầu đảm bảo tính đồng bộ, đầy đủ, dữ liệu “sạch” và liên thông với các hệ thống dữ liệu khác như cơ sở dữ liệu dân cư, thuế, quy hoạch. Chiến dịch này chính là bước hiện thực hóa yêu cầu đó, thông qua việc đối soát toàn diện thông tin giữa sổ đỏ, CCCD và các giấy tờ liên quan. Đây là bước chuẩn hóa, thống nhất và đồng bộ dữ liệu, giúp xác lập mối liên kết pháp lý rõ ràng, minh bạch giữa người sử dụng đất với thửa đất tương ứng. Và là yêu cầu bắt buộc để xây dựng và hoàn thiện Cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia theo Luật Đất đai. Ngoài ra, dữ liệu sạch còn là nền tảng để triển khai các dịch vụ công trực tuyến về đất đai. Về mặt thực tiễn, việc chuẩn hóa dữ liệu giúp ngăn chặn tình trạng giả mạo giấy tờ, sai lệch thông tin, từ đó giảm thiểu rủi ro pháp lý và tranh chấp phát sinh trong quá trình giao dịch, sử dụng đất. Đồng thời, một cơ sở dữ liệu “sạch” sẽ góp phần minh bạch hóa thị trường bất động sản, nâng cao niềm tin của người dân và doanh nghiệp khi tiếp cận thông tin đất đai. Khi dữ liệu đã được xác thực và liên thông, các thủ tục hành chính như chuyển nhượng, thừa kế, thế chấp sẽ được xử lý nhanh chóng, chính xác và tiện lợi, giảm thời gian chờ đợi và chi phí cho cả người dân và cơ quan nhà nước.

Như vậy, không còn dừng lại ở cách quản lý truyền thống dựa trên hồ sơ giấy, Nhà nước đang từng bước chuyển sang mô hình quản trị bằng dữ liệu số, nơi mọi thông tin về đất đai phải minh bạch, đồng bộ và được xác thực. Chiến dịch “90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai” có vai trò “nền móng” để hiện thực hóa việc hoàn thiện mục tiêu quản trị bằng dữ liệu số.

Theo quy định của pháp luật đất đai hiện hành, người sử dụng đất có trách nhiệm như thế nào trong việc cung cấp, đối soát và xác nhận thông tin khi cơ quan nhà nước tiến hành đồng bộ dữ liệu đất đai?

Theo Kế hoạch số 515/KH-BCA-BNN&MT ngày 31/8/2025 của Bộ Công an và Bộ Nông nghiệp và Môi trường về việc triển khai thực hiện chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, và kế hoạch triển khai thực hiện chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai của từng tỉnh, thành phố, người sử dụng đất có trách nhiệm rất rõ ràng trong việc cung cấp, đối soát và xác nhận thông tin khi cơ quan nhà nước tiến hành đồng bộ dữ liệu. Trước hết, người sử dụng đất có trách nhiệm cung cấp đầy đủ và chính xác các thông tin liên quan như giấy tờ chứng minh nguồn gốc sử dụng đất, giấy tờ tùy thân, CCCD,... Việc cung cấp thông tin kịp thời là điều kiện cần để cơ quan chức năng xác minh, chuẩn hóa dữ liệu điện tử. Tiếp theo, người sử dụng đất phải phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng, Văn phòng Đăng ký đất đai để thực hiện việc đối soát thông tin giữa hồ sơ giấy và dữ liệu trên hệ thống. Sau khi hoàn tất việc kiểm tra, người dân có trách nhiệm xác nhận bằng chữ ký trên các biên bản, tài liệu đối soát nhằm chứng thực tính chính xác của thông tin được cập nhật vào hệ thống dữ liệu quốc gia. Cuối cùng, trong trường hợp phát hiện có sai lệch, thiếu sót hoặc thông tin chưa trùng khớp trên sổ đỏ hoặc trong văn bản thông báo từ cơ quan nhà nước, người sử dụng đất phải chủ động thông báo, phản hồi kịp thời để được chỉnh lý, bổ sung, tránh phát sinh tranh chấp hoặc ảnh hưởng đến quyền lợi sau này.

Tôi cho rằng, mỗi người dân cần phải tham gia đầy đủ, trung thực và chủ động trong quá trình cung cấp, đối soát, xác nhận thông tin. Đây không chỉ là trách nhiệm công dân, mà còn là cách thiết thực để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp về đất đai của mỗi người trong thời đại số.

Trong quá trình đối soát, có thể phát hiện những sai lệch hoặc thiếu thông tin trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ/Sổ hồng) hoặc hệ thống dữ liệu. Luật sư có thể cho biết những trường hợp sai lệch thường gặp và cách thức người dân cần thực hiện để điều chỉnh, bổ sung thông tin hợp pháp?

Căn cứ Điều 21, 45 Nghị định 101/2024/NĐ-CP. Trong quá trình đối soát dữ liệu đất đai theo kế hoạch làm sạch, đồng bộ dữ liệu quốc gia, không ít trường hợp đã phát hiện những sai lệch hoặc thiếu thông tin. Theo quy định tại Điều 21 và Điều 45 của Nghị định 101/2024/NĐ-CP, khi phát hiện sai sót, người sử dụng đất có quyền và nghĩa vụ thực hiện thủ tục đính chính hoặc bổ sung thông tin để đảm bảo dữ liệu đất đai được chính xác, thống nhất với thực tế và giấy tờ nhân thân hiện hành. Một trong những sai sót thường gặp có thể kể đến như sai sót về thông tin cá nhân. Công dân nhận thấy có sự sai lệch về tên, ngày sinh, số CCCD hay thông tin về người đồng sở hữu,... Đối với nội dung sai lệch này, người dân cần nộp hồ sơ đính chính thông tin tại Văn phòng Đăng ký đất đai hành phố hoặc các Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai. Kèm theo là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, CCCD/CMND mới nhất, Giấy khai sinh, Giấy đăng ký kết hôn (nếu thiếu thông tin vợ/chồng) và các giấy tờ liên quan chứng minh sự thay đổi, sai sót. Bên cạnh đó, do chia tách, sát nhập đơn vị hành chính làm thay đổi, sai lệch địa chỉ. Trường hợp địa chỉ trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cũ không còn khớp với địa chỉ hành chính hiện tại, người dân cần thực hiện thủ tục đính chính hoặc xác nhận thay đổi tại Văn phòng Đăng ký đất đai/Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai, kèm theo văn bản của cơ quan có thẩm quyền về việc thay đổi địa giới hành chính hoặc tên gọi. Ngoài ra, trường hợp sai sót thường gặp có thể kể thêm là sai sót về diện tích, ranh giới thửa đất. Sai lệch này có thể là kết quả đo đạc thực tế so với diện tích được ghi nhận trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đối với dạng sai lệch này, người dân cần làm đơn đề nghị đo đạc lại hoặc xác định lại ranh giới, diện tích. Trường hợp sai sót là do lỗi của cơ quan đo đạc, Văn phòng Đăng ký đất đai sẽ thực hiện đính chính theo quy trình.

Nếu người dân không thực hiện đối soát dữ liệu trước thời hạn 30/11, họ có thể gặp những hệ lụy pháp lý hay hành chính nào sau này, đặc biệt khi thực hiện các giao dịch như chuyển nhượng, thế chấp, thừa kế…?

Đây là một câu hỏi rất thực tế và đáng quan tâm, bởi việc đối soát dữ liệu đất đai lần này không chỉ là thủ tục kỹ thuật, mà còn là nền tảng bảo đảm cho mọi giao dịch đất đai sau này được an toàn, minh bạch và thuận lợi. Nếu người dân không thực hiện đúng hạn, có thể sẽ đối mặt với một số hệ lụy đáng kể. Thứ nhất, các giao dịch dân sự có thể bị đình trệ hoặc kéo dài khi người dân đi công chứng, làm thủ tục chuyển nhượng, thế chấp hay thừa kế, cơ quan chức năng sẽ kiểm tra dữ liệu điện tử. Nếu phát hiện thông tin trên Sổ đỏ và dữ liệu số không trùng khớp, hồ sơ sẽ bị “treo” lại để yêu cầu chỉnh lý, đối soát bổ sung. Nhiều trường hợp, chỉ một sai lệch nhỏ về số tờ, số thửa hay diện tích cũng khiến toàn bộ quy trình bị dừng lại hàng tháng trời. Điều này có thể làm lỡ mất thời cơ giao dịch hoặc gây áp lực tài chính cho người dân. Thứ hai, rủi ro tranh chấp và giả mạo thông tin sẽ tăng lên đáng kể dữ liệu đất đai không đồng bộ là “kẽ hở” để phát sinh tranh chấp về quyền sử dụng, ranh giới hoặc quyền thừa kế. Có thể xảy ra trường hợp bên thứ ba lợi dụng thông tin sai lệch để thực hiện giao dịch gian dối. Khi đó, việc xác minh quyền sở hữu thật sự trở nên phức tạp, mất thời gian và có thể kéo người dân vào những vụ kiện không đáng có. Tôi lấy ví dụ như trường hợp phát sinh mâu thuẫn về quyền sở hữu với người đồng sử dụng, vợ chồng, đồng thừa kế. Thứ ba, người dân sẽ gặp khó khăn khi sử dụng các dịch vụ công trực tuyến trong thời gian tới khi hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia được vận hành đồng bộ, mọi giao dịch, kể cả đăng ký biến động, cấp giấy chứng nhận hay trích lục thông tin, đều sẽ thực hiện trên nền tảng số. Nếu dữ liệu của người dân chưa được làm sạch, họ sẽ không thể truy cập, buộc phải thực hiện lại các bước xác minh thủ công. Điều này đồng nghĩa với việc người dân “tự đánh mất” cơ hội được hưởng lợi từ chuyển đổi số trong lĩnh vực đất đai. Cuối cùng, chi phí và thủ tục sẽ phát sinh nhiều hơn sau thời điểm 30/11. Hiện nay, trong giai đoạn đối soát, người dân được hỗ trợ miễn phí, hướng dẫn tận tình. Nhưng sau thời điểm này, nếu phát hiện sai sót, họ sẽ phải làm thủ tục đính chính riêng, nộp lệ phí, đo đạc lại, thậm chí mất công đi lại nhiều lần. Nói cách khác, việc đối soát bây giờ là “cửa sổ cơ hội” để người dân hoàn thiện hồ sơ nhanh chóng, chính xác và tiết kiệm nhất. Việc đối soát dữ liệu đất đai không chỉ bảo vệ quyền lợi trước mắt mà còn là cách “bảo hiểm” cho mọi giao dịch trong tương lai. Khi thông tin đã chuẩn, mọi thủ tục về đất đai sẽ trở nên nhanh gọn, minh bạch và an toàn hơn rất nhiều. Đây là việc nên làm ngay, không chỉ vì hạn chót 30/11 mà vì chính quyền lợi lâu dài của mỗi người dân.

Trong trường hợp đất đang có tranh chấp, thế chấp, người dân có được tham gia chiến dịch làm sạch dữ liệu này không? Và họ cần chuẩn bị những giấy tờ gì để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình?

Theo quan điểm của tôi, câu trả lời là có. Dù đất đang tranh chấp, đang thế chấp người dân vẫn được và nên chủ động tham gia chiến dịch làm sạch dữ liệu. Đây không chỉ là quyền lợi, mà còn là cách “giữ chỗ” thông tin của mình trong hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia để tránh bị bỏ sót hoặc ghi nhận sai về sau. Tuy nhiên, tùy từng tình huống cụ thể, hồ sơ và cách thức thực hiện sẽ có những điểm khác nhau.

Trường hợp đất đang có tranh chấp có tranh chấp, việc đối soát rất quan trọng vì nó giúp xác lập lại thông tin khách quan trên hồ sơ địa chính, tạo cơ sở để cơ quan nhà nước giải quyết tranh chấp.Người dân cần chuẩn bị Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy tờ chứng minh nguồn gốc sử dụng đất, cùng các tài liệu liên quan đến quá trình tranh chấp như đơn khởi kiện, biên bản hòa giải, bản án hoặc quyết định của tòa án. Việc đối soát trong trường hợp này không làm thay đổi quyền sử dụng đất ngay, nhưng giúp đảm bảo thông tin của mình được ghi nhận đầy đủ, tránh trường hợp “một bên im lặng, một bên sửa hồ sơ”. Có thể nói, đây là bước bảo vệ quyền lợi từ gốc cho người đang có tranh chấp.

Trường hợp GCN QSD đất đang thế chấp, đang do tổ chức tín dụng giữ, người dân hoàn toàn có thể phối hợp để thực hiện đối soát. Việc họ cần làm là liên hệ với ngân hàng để được hỗ trợ trích lục thông tin hoặc phối hợp với ngân hàng và Văn phòng Đăng ký đất đai để thực hiện đối soát. Khi đi đối soát, nên mang theo hợp đồng thế chấp, giấy xác nhận của ngân hàng về việc giữ Sổ đỏ, CCCD/CMND. Thực tế, nhiều ngân hàng hiện nay cũng sẵn sàng hỗ trợ người dân trong đợt đối soát này, vì dữ liệu sạch và thống nhất cũng giúp họ quản lý tài sản thế chấp minh bạch, an toàn hơn. Tóm lại, tôi muốn nhấn mạnh rằng đây là cơ hội một lần trong nhiều năm để người dân tự xác thực, tự bảo vệ quyền sử dụng đất của mình trên dữ liệu quốc gia. Đối soát không chỉ là “chỉnh thông tin cho đúng”, mà là chứng cứ hành chính vững chắc giúp người dân tránh tranh chấp, thuận lợi khi cấp đổi sổ hoặc thực hiện các giao dịch sau này.

Cuối cùng, Luật sư có khuyến nghị gì cho người dân để quá trình đối soát dữ liệu diễn ra nhanh chóng, đúng quy định pháp luật, đồng thời hạn chế tối đa các rủi ro phát sinh về sau?

Để quá trình đối soát dữ liệu đất đai được tiến hành nhanh chóng, đúng quy định và hạn chế tối đa rủi ro, người dân cần chủ động, cẩn trọng và phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng trong suốt quá trình thực hiện. Tôi có một số khuyến nghị cụ thể như sau:

Thứ nhất, cần chủ động và thực hiện sớm người dân không nên chờ đến khi có thông báo chính thức hay được mời, mà nên chủ động liên hệ với UBND xã, phường hoặc Văn phòng Đăng ký đất đai nơi có thửa đất để nắm rõ thông tin về thời gian, địa điểm đối soát. Việc tiến hành sớm giúp người dân có đủ thời gian xử lý, điều chỉnh nếu phát hiện sai lệch trong hồ sơ.

Thứ hai, rà soát kỹ lưỡng toàn bộ giấy tờ trước khi tham gia đối soát trước khi đến điểm đối soát, nên tự kiểm tra lại các thông tin trên GCNQSDD, CCCD, giấy đăng ký kết hôn, giấy tờ thừa kế hoặc các văn bản thay đổi thông tin liên quan. Việc rà soát kỹ giúp phát hiện sớm những sai sót có thể dẫn đến chậm trễ hoặc phải chỉnh sửa nhiều lần sau này.

Thứ ba, mang theo đầy đủ bản gốc để đối chiếu khi tham gia đối soát, người dân cần mang theo bản gốc của toàn bộ giấy tờ liên quan, bao gồm: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, CCCD, giấy đăng ký kết hôn, giấy tờ chứng minh quyền thừa kế, tặng cho, v.v... Việc đối chiếu trực tiếp bằng bản gốc giúp cơ quan chức năng xác nhận chính xác và tránh tranh chấp phát sinh sau này.

Thứ tư, kiểm tra kỹ và xác nhận chính xác thông tin khi ký vào biên bản đối soát, người dân cần đọc kỹ từng chi tiết như tên, số CCCD, diện tích, vị trí, ranh giới thửa đất, tình trạng pháp lý... Nếu có điểm chưa rõ hoặc nghi ngờ sai, phải hỏi lại cán bộ phụ trách ngay tại chỗ trước khi ký xác nhận. Một chữ ký vội vàng có thể dẫn tới hệ quả pháp lý phức tạp về sau.

Thứ năm, ghi chép và lưu trữ đầy đủ hồ sơ sau khi hoàn tất đối soát, người dân nên lưu giữ cẩn thận biên bản, giấy xác nhận và các tài liệu liên quan. Đây là chứng cứ pháp lý quan trọng, chứng minh việc đã thực hiện nghĩa vụ đối soát đúng quy định và sẽ rất hữu ích khi cần tra cứu hoặc giải quyết tranh chấp sau này.

Việc đối soát dữ liệu là một cơ hội để người dân tự bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình và làm “sạch” dữ liệu, nên cần được thực hiện với tinh thần chủ động và trách nhiệm cao. Khi dữ liệu đất đai được làm sạch, minh bạch và thống nhất, niềm tin của người dân vào pháp luật càng được củng cố, và mỗi thửa đất dù nhỏ bé cũng được bảo vệ vững chắc bằng công lý và trách nhiệm.

Chiến dịch “90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai” không chỉ là nhiệm vụ mang tính kỹ thuật, mà còn thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng một hệ thống quản trị đất đai minh bạch, chính xác và hiện đại nơi mọi thông tin được số hóa, đồng bộ và liên thông. Mỗi người dân khi chủ động tham gia đối soát, cập nhật thông tin không chỉ đang thực hiện nghĩa vụ công dân, mà còn góp phần bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp và thúc đẩy niềm tin vào Nhà nước pháp quyền. Như Luật sư Trần Thị Hương Huyền nhấn mạnh, “dữ liệu sạch là nền tảng của pháp lý vững chắc” bởi chỉ khi thông tin được chuẩn hóa và xác thực, quyền sử dụng đất mới thật sự được bảo đảm, giao dịch đất đai mới thuận lợi, an toàn. Chiến dịch này, do đó, không chỉ là việc “làm sạch dữ liệu”, mà còn là hành trình củng cố niềm tin, trách nhiệm và kỷ cương pháp luật trong mỗi người dân, hướng tới một nền quản trị đất đai hiện đại, minh bạch và công bằng.

Mỹ Linh

Nguồn Doanh nhân & Pháp luật : https://doanhnhan.vn/hoan-thien-co-so-du-lieu-dat-dai-quoc-gia-tu-yeu-cau-phap-ly-den-hanh-dong-thuc-tien-88406.html