Hoàn thiện khung pháp lý, huy động khu vực tư nhân vào phát triển hạ tầng

2 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa (Vietnam+)

Việt Nam đạt được nhiều bước tiến đáng ghi nhận trong xây dựng nền tảng pháp lý và thể chế cho PPP, nhưng vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần khắc phục để phát huy hiệu quả khi hợp tác công - tư.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, trong bối cảnh Việt Nam theo đuổi mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, nhu cầu phát triển hệ thống hạ tầng hiện đại ngày càng cấp thiết.

Nguồn lực công chỉ đáp ứng được một phần, vì vậy việc huy động khu vực tư nhân thông qua mô hình đối tác công - tư (PPP) trở thành yêu cầu tất yếu.

Hiện, lĩnh vực giao thông là trụ cột của chương trình PPP khi có nhu cầu vốn cao và khả năng thu hút nhà đầu tư mạnh nhất, từ đường bộ cao tốc, cảng biển, sân bay đến hạ tầng kết nối liên vùng.

"Triển khai PPP trong lĩnh vực giao thông giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm, chia sẻ rủi ro hợp lý giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Đồng thời, tạo động lực lan tỏa mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế và phát triển vùng," Thứ trưởng Phương cho biết.

Bà Nguyễn Thị Linh Giang, Chánh Văn phòng PPP, Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Tài chính, cho biết khung pháp lý mới đã mở rộng lĩnh vực đầu tư và huy động nguồn lực; đồng thời bỏ hạn mức quy mô tối thiểu đầu tư theo phương thức PPP. Khung pháp lý cũng hướng đến đơn giản hóa quy trình, thủ tục chuẩn bị đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư.

Một điểm quan trọng khác là việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền một số thủ tục trong các giai đoạn chuẩn bị đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư để tạo sự chủ động, linh hoạt cho bộ, ngành, địa phương và tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư triển khai hợp đồng dự án PPP. Đặc biệt, tỷ lệ vốn nhà nước trong dự án PPP được nâng lên nhằm tạo động lực thu hút doanh nghiệp tư nhân.

Bên cạnh đó, khung pháp lý còn bổ sung cơ chế chia sẻ tăng, giảm doanh thu, trong đó Chính phủ đồng hành với nhà đầu tư, tạo động lực để thực hiện dự án. Cuối cùng, khung pháp lý hiện hành đã bổ sung dự án BT và bổ sung trường hợp và cơ chế xử lý trường hợp chấm dứt hợp đồng trước hạn.

Mặc dù đã có nền tảng mạnh mẽ, việc triển khai các dự án vẫn còn nhiều thách thức, bao gồm tính khả thi về tài chính của dự án hay các điểm còn chưa rõ ràng trong khung pháp lý và năng lực về chuẩn bị và thực hiện dự án của các cơ quan còn có các hạn chế.

Đồng hành với Việt Nam trong việc xây dựng nền tảng cho PPP 15 năm, ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc ADB tại Việt Nam đánh giá, Chính phủ Việt Nam đã nỗ lực trong việc hoàn thiện khung khổ pháp lý, tạo nền tảng vững chắc để phát triển các dự án PPP theo hướng chiến lược.

Tuy nhiên, lãnh đạo ADB tại Việt Nam cũng đã chỉ rõ những thách thức trong triển khai PPP; đó là, năng lực chuẩn bị dự án, nhiều đề xuất của các địa phương vẫn chỉ dừng ở mức ý tưởng, chưa được “đóng gói” thành dự án có khả năng vay vốn.

Tiếp đến là cơ chế phân bổ rủi ro còn thiếu rõ ràng. Việc lựa chọn giải pháp tài chính dài hạn cho hạ tầng vẫn hạn chế. Dù các ngân hàng trong nước ngày càng quen với PPP, nhưng các giới hạn về kỳ hạn cho vay, khả năng hấp thụ rủi ro và thiếu công cụ tài chính phù hợp vẫn là rào cản.

Cùng với đó là hình thức lựa chọn nhà đầu tư cạnh tranh còn chưa phổ biến, nên cần cải thiện cơ chế đấu thầu minh bạch để thu hút nhà đầu tư chất lượng cao và giảm chi phí dự án. Và các lĩnh vực mới như: chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và hạ tầng xã hội… đòi hỏi mô hình và chính sách PPP cập nhật, linh hoạt hơn.

Để khai thác tối đa tiềm năng của PPP, Việt Nam cần xây dựng một hệ sinh thái PPP minh bạch, có thể dự đoán và phối hợp chặt chẽ. Điều này bao gồm việc rút kinh nghiệm từ các mô hình thành công trong khu vực, thúc đẩy các dự án khả thi về tài chính và giải quyết các vướng mắc pháp lý trong quá trình triển khai.

Theo ông Eun Lee, chuyên gia phát triển thị trường, OMDP, Việt Nam nên bao gồm các điều khoản TOD (phát triển định hướng giao thông công cộng) trong các nghị định về PPP hệ thống tàu điện. Đối với việc sử dụng các công cụ thu từ giá trị gia tăng thêm của đất, nên thí điểm các dự án TOD tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Cùng với đó, nhằm tăng cường phối hợp liên ngành, Việt Nam cần thành lập ủy ban liên ngành giữa Bộ Tài chính và Bộ Xây dựng. Để tăng cường minh bạch doanh thu, Bộ Tài chính nên chủ trì xây dựng hướng dẫn quản lý nguồn thu từ dự án PPP...

Và để một dự án PPP khả thi về mặt tài chính, Giám đốc Shantanu Chakraborty cho rằng, Việt Nam cần nghiên cứu khả thi chất lượng cao; đồng thời, phân tích rủi ro đầy đủ và sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan liên quan. “Chỉ khi đáp ứng các yêu cầu này, dự án mới có thể thuyết phục được các tổ chức tín dụng tham gia,” ông Chakraborty nhấn mạnh.

Việc phân bổ rủi ro vẫn là mối quan tâm lớn đối với nhà đầu tư. Sự rõ ràng trong mô hình doanh thu, cơ chế hỗ trợ của Chính phủ và tính nhất quán trong thực thi hợp đồng đóng vai trò then chốt để củng cố niềm tin thị trường.

Đại diện CTCP Tập đoàn Đèo Cả cho rằng, nhiều rào cản đang cản trở việc huy động vốn cho các dự án PPP. Vướng mắc lớn nhất là quy định giới hạn cấp tín dụng chưa tách bạch giữa tín dụng thương mại và tín dụng cho đầu tư hạ tầng công. Do đó, các khoản vay cho dự án PPP vẫn bị tính vào hạn mức chung, trong khi quy mô dự án lớn, thời gian hoàn vốn dài khiến ngân hàng khó tham gia hoặc chỉ cho vay hạn chế, tạo áp lực lớn cho nhà đầu tư.

Từ thực tế trên, doanh nghiệp đề xuất, cần điều chỉnh giới hạn cấp tín dụng để không tính khoản vay PPP vào hạn mức chung, ban hành cơ chế tín dụng đặc thù ưu tiên vốn trung - dài hạn và tăng cường bảo lãnh, cam kết của Nhà nước cùng cơ chế chia sẻ rủi ro rõ ràng, nhất quán.

“Nhu cầu huy động nguồn lực rất lớn không chỉ để phát triển hạ tầng kinh tế, mà còn để phục vụ mục tiêu phát triển bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu. Để thành công, Việt Nam cần khai mở hiệu quả các nguồn tài chính và tận dụng được sự quan tâm của khu vực tư nhân trong và ngoài nước. Cùng với đó là sự lãnh đạo mạnh mẽ, khung thể chế vững chắc, năng lực chuẩn bị dự án chất lượng cao cùng các đối tác tin cậy,” Giám đốc Chakraborty nhấn mạnh./.

(TTXVN/Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/hoan-thien-khung-phap-ly-huy-dong-khu-vuc-tu-nhan-vao-phat-trien-ha-tang-post1079636.vnp