Nhiều khó khăn, vướng mắc trong thực thi
Chiều 18/8, tại Nhà Quốc hội, Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” đã làm việc với Bộ Tư pháp.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chủ trì làm việc với Bộ Tư pháp. Ảnh: VPQH
Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Trưởng Đoàn giám sát, chủ trì cuộc làm việc. Cùng chủ trì có Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy, Phó Trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh.
Báo cáo với Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú cho biết Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã giao Chính phủ, Thủ tướng, các bộ, cơ quan ngang bộ xây dựng, ban hành 9 văn bản quy định chi tiết và đến nay đã ban hành đầy đủ. Công tác góp ý, thẩm định của Bộ Tư pháp đối với dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường bảo đảm tiến độ và chất lượng.
Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật cơ bản có tính tổng thể, toàn diện và hài hòa với hệ thống pháp luật về kinh tế xã hội. Các nghị định, thông tư hướng dẫn được xây dựng theo đúng trình tự, thủ tục, bảo đảm kịp thời, đầy đủ, cụ thể, làm cơ sở để thực hiện, quản lý công tác bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, một số văn bản chưa được ban hành kịp thời hoặc mới được ban hành trong năm 2025, trong đó có những văn bản quan trọng thúc đẩy lộ trình chuyển dịch năng lượng xanh, tài chính xanh và tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc hình thành, vận hành thị trường carbon trong nước. Ví dụ, dự thảo Nghị định về sàn giao dịch carbon trong nước đã được thẩm định nhưng chưa được ban hành. Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg của Thủ tướng về tiêu chí môi trường và việc xác nhận dự án được cấp tín dụng xanh, trái phiếu xanh vừa mới ban hành, có hiệu lực từ ngày 22/8/2025.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú, Bộ Tư pháp đã rà soát và thống kê có 24 nội dung khó khăn, vướng mắc liên quan đến Luật Bảo vệ môi trường. Bộ đã đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu các vướng mắc này và đưa vào dự án một luật sửa 15 luật sẽ trình Quốc hội thời gian tới.
Bên cạnh đó, 31 trên 33 nội dung vướng mắc trong Nghị định 08/2022/NĐ-CP đã được sửa đổi trong Nghị định 05/2025/NĐ-CP, 2 nội dung còn lại đang tiếp tục được Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu điều chỉnh.
Tại cuộc làm việc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi nêu rõ nhiều nhóm vấn đề mà Đoàn giám sát quan tâm, trong đó có nguyên nhân vì sao một số văn bản hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường 2020 chưa được ban hành kịp thời, lộ trình xử lý các văn bản còn nợ đọng và các giải pháp triển khai hiệu quả 4 nghị quyết trụ cột trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.
Đoàn giám sát cũng nhấn mạnh cơ chế phân công, phối hợp giữa các bộ, ngành trong xây dựng và thi hành pháp luật còn thiếu rõ ràng, có lúc phân tán, cục bộ, chưa đồng bộ. Khoảng thời gian từ khi luật, nghị quyết được thông qua đến khi có hiệu lực ngắn khiến việc ban hành văn bản hướng dẫn gặp áp lực lớn.
Tiếp thu ý kiến, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú khẳng định Bộ sẽ giải trình đầy đủ trong báo cáo bổ sung, bảo đảm đáp ứng yêu cầu của Đoàn giám sát.
Triển khai quyết liệt Nghị quyết 66 về xây dựng pháp luật
Phát biểu chỉ đạo tại cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới đã thể hiện một tư duy mới, mang tính đột phá về công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Bộ Tư pháp có vai trò quan trọng và trách nhiệm lớn trong việc triển khai Nghị quyết này, nhất là trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung, trong đó có pháp luật về bảo vệ môi trường.
Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý Bộ Tư pháp thực hiện thường xuyên việc kiểm tra, rà soát văn bản trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Triển khai quyết liệt, hiệu quả các nghị quyết quan trọng trong “bộ tứ trụ cột”, nhất là Nghị quyết số 66-NQ/TW.
Toàn cảnh buổi làm việc. Ảnh: VPQH
Trên cơ sở các nghị quyết nền tảng kết hợp với thực tiễn quản lý, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tư pháp chủ động nghiên cứu, kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ môi trường và các luật khác, bảo đảm gắn việc xây dựng pháp luật với yêu cầu của thực tiễn và đưa ra các đề xuất, kiến nghị hiệu quả, khả thi cao.
Cùng với đó, Bộ Tư pháp cần đổi mới tư duy, định hướng xây dựng pháp luật; gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật. Điều này sẽ góp phần tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn mới có thể phát sinh và phù hợp với bối cảnh mới về chính quyền địa phương hai cấp. “Đây là vấn đề hết sức quan trọng, quyết định hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật về bảo vệ môi trường”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Để phát huy vai trò của mình, Bộ Tư pháp cần đi đầu trong việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đối với công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Đồng thời, tiếp tục quan tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu mới trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
Phát biểu kết luận cuộc làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị Bộ Tư pháp, trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan và ý kiến của các thành viên Đoàn giám sát, tiếp thu, hoàn thiện báo cáo gửi Đoàn trước ngày 27/8, trong đó nêu rõ các kiến nghị cụ thể về chính sách, pháp luật nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế hiện nay.
Tại buổi làm việc, các thành viên Đoàn giám sát đã phát biểu ý kiến, đặt thêm vấn đề với Bộ Tư pháp liên quan đến hoàn thiện hệ thống văn bản quy định chi tiết thi hành các VBQPPL trong lĩnh vực BVMT; việc triển khai Luật còn khoảng trống nào cần khắc phục; thực hiện chức năng thẩm định, kiến nghị việc chậm ban hành văn bản quy định chi tiết; phân công trách nhiệm, cơ chế xử lý vướng mắc trong thi hành Luật; giải pháp triển khai hiệu quả 4 Nghị quyết “trụ cột” trong lĩnh vực BVMT; khẩn trương hoàn thiện, ban hành Nghị định về sàn giao dịch carbon…
Văn Hoàng