Học thêm, luyện thi vì thi cử: Cần đổi mới từ đâu?

7 giờ trướcBài gốc

Đổi mới từ người thầy đứng lớp

Tại cuộc họp của Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao” diễn ra hôm qua, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh yêu cầu, đổi mới giáo dục, trước tiên phải nâng cao chất lượng từ giai đoạn giáo dục phổ thông, bởi học phổ thông có giỏi thì đại học mới giỏi. Do đó, cần chuyển từ học để thi sang học để làm ra của cải.

Đây là quan điểm nhận được sự đồng tình của rất nhiều người, đồng thời cũng phù hợp với mục tiêu của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Nghị quyết 29 - NQ/TW đã yêu cầu: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học, khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.

Học sinh Trường tiểu học Đống Đa (Hà Nội) trong giờ học thực hành làm bánh trôi.

Năm 2020-2021, Bộ GD&ĐT bắt đầu triển khai chương trình mới từ lớp 1 sau đó cuốn chiếu đến từng bậc học khác, chuyển trọng tâm từ giáo dục truyền thụ kiến thức sang chú trọng hình thành phẩm chất, năng lực học sinh. Để đạt được mục tiêu đó, ngoài sự đổi mới về chương trình, sách giáo khoa, đòi hỏi thầy cô giáo phải đổi mới phương pháp dạy học.

Sau 5 năm, Hiệu trưởng một trường THCS tại Hà Nội cho rằng, triển khai chương trình mới với đội ngũ cán bộ, giáo viên cũ nên những năm qua, giải pháp trường áp dụng là tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng giáo viên. Bên cạnh một số người nhanh chóng thích ứng, vẫn có những người “đi chậm", ngại thay đổi, bám sách giáo khoa, dạy theo lối mòn, ít có sự sáng tạo, chậm cập nhật công nghệ.

Điều quan trọng nhất trong đánh giá một nhà trường, lớp học vẫn là chất lượng đầu ra học sinh mà hiện nay, việc đó vẫn thực hiện bằng điểm số, bằng tỉ lệ học sinh đỗ vào trường công lập, trường chuyên. Đó cũng là mong muốn, mục tiêu của các phụ huynh, học sinh nên dù học thế nào, vẫn có thể khẳng định, các em đã và đang phải chạy theo các kỳ thi, thầy cô cũng loay hoay theo thi và kết quả.

Theo hiệu trưởng này, nhà trường chủ động tổ chức nhiều hoạt động giáo dục, chú trọng dạy học sinh các kỹ năng sống, tổ chức nhiều chuyên đề về tiền, tình cảm, tâm lý lứa tuổi... để các em có nhận thức đúng đắn, hiểu biết thấu đáo các vấn đề của gia đình, xã hội. Một giờ học Ngữ văn có thể cho học sinh trao đổi, bình luận về một vấn đề nóng thời sự vừa diễn ra, từ đó trình bày, chia sẻ suy nghĩ, thái độ của mình.

Phụ huynh cũng đã nhận thấy, khi áp dụng chương trình mới, dạy học trong các nhà trường đã có nhiều thay đổi. Đó là tăng các giờ học thực hành, bài tập có tính thực tế, những giờ học Toán không hoàn là những con số khô khan hay.

Học sinh tiểu học ở Hà Nội được giáo viên hướng dẫn pha chế nước chanh.

Một phụ huynh chia sẻ tâm trạng háo hức, hào hứng của con trai sau khi được cô giáo giao bài tập là gieo hạt mầm và thu hoạch. Mỗi học sinh được phát 1 gói hạt cải mầm và chậu nhựa cùng hướng dẫn gieo hạt. Ngay từ khi về nhà, con háo hức đi ngâm hạt với nước ấm. Ngủ dậy, việc đầu tiên là đi ngó hạt nảy mầm để gieo xuống đất, tưới nước. Khi cây mầm nhú non xanh, con vui sướng đến nỗi ngồi ngắm hàng giờ và bắt đầu lên mạng tìm hiểu thông tin chăm sóc cây phát triển tốt. Một bữa khác, con và các bạn được giao nhiệm vụ chuẩn bị nguyên liệu mang đến lớp làm món phở cuốn.

Phụ huynh cho rằng, ngoài kiến thức sách vở, cách học như vậy rất thực tế và giúp trẻ có nhiều kỹ năng sống. Tuy nhiên, bên cạnh đó, phụ huynh và học sinh vẫn đang chịu áp lực từ các kỳ thi, nhất là thi vượt cấp vào lớp 10 ở Hà Nội.

Giáo viên vẫn “bám chặt” sách giáo khoa

Thầy Đào Tiến Đạt, giảng viên Đại học Bách Khoa Hà Nội, người sáng lập Trường THPT Anhxtanh (Hà Nội) cho rằng, đổi mới chương trình GDPT 2018 với chủ trương chuyển định hướng từ truyền thụ kiến thức, nặng lý thuyết sang định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh là một chủ trương đúng đắn, tiến bộ. Sau nhiều năm nhìn lại có thể thấy, chặng đường học theo lối truyền thụ kiến thức, học sinh rất vất vả nhưng chỉ học vẹt, ghi nhớ một cách máy móc, không góp phần giải quyết các vấn đề thực tế.

“Khi thực hiện chương trình mới, mục tiêu mới tiến bộ như vậy nhưng với đội ngũ cũ, con người cũ nên nhiều người chưa thực sự chuyển mình. Nhiều giáo viên vẫn bám chặt sách giáo khoa, dạy theo kiểu cũ trong khi chương trình GDPT mới lấy chương trình làm cốt lõi, có bao nhiêu sách cũng không quan trọng nữa”, theo thầy Đạt.

Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT hay các nhà trường đã chủ động tập huấn cho giáo viên các cấp, tuy nhiên việc tập huấn mỗi đợt 5 hay 7 ngày chỉ mang tính chất “cưỡi ngựa xem hoa”, không phải là giải hữu hiệu thay đổi phương pháp dạy học.

Cũng theo thầy Đạt, một trong những khâu tác động lớn đến dạy học hiện nay là thi cử. Đề thi Tốt nghiệp THPT những năm vừa qua đã có sự chuyển biến theo hướng đánh giá năng lực học sinh nhưng chưa triệt để, chưa trọn vẹn. Nền giáo dục Việt Nam lâu nay vẫn là ứng thí, học để thi, để đạt điểm cao do đó, từ học sinh, phụ huynh, thầy cô giáo đều vì một mục tiêu vượt qua kỳ thi.

Khi giáo dục, thi cử là khâu cuối cùng trong vòng tròn khép kín nhưng từ lâu, thi cử lại trở thành ngọn hải đăng, là kim chỉ nam để thầy cô, các nhà trường hướng tới theo hướng, thi thế nào sẽ học như thế. Với thực tế đó, việc đổi mới phương pháp dạy học có lẽ cũng nên bắt đầu từ đổi mới đề thi, cách ra đề thi. Khi đó, thầy cô giáo sẽ vẫn soi đề thi để dạy học và chúng ta cũng cần có sự kiên nhẫn để thay đổi một cách từ từ.

Một ví dụ điển hình đó là môn Ngữ văn, lâu nay học sinh chỉ học và ra đề thi giới hạn trong số tác phẩm văn thơ lớp 12, thì cô trò sẽ chỉ nhào nặn đến nhuần nhuyễn các tác phẩm đó. Khi vào phòng thi, học sinh chỉ nhớ lại kiến thức và chép cũng có thể đủ ý, đạt điểm cao. Nhưng khi thay đổi cách học, cô trò có thể phân tích bất kỳ ngữ liệu, văn bản nào ở sách, báo… học sinh sẽ hình thành được năng lực đọc hiểu, phân tích văn bản, khả năng viết, khái quát vấn đề…

Thầy Tuấn Đạt cũng chỉ ra giữa học và thi không đồng nhất sẽ khiến học sinh vất vả, không có phương hướng. Chưa kể, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 vừa qua, một số môn đề thi khó, nếu học sinh chỉ học theo chương trình sẽ không thể làm được bài thi. Và đó cũng là lý do học sinh phải học thêm, luyện thi mới có thể yên tâm thi tốt nghiệp.

Bộ GD&ĐT cần chuẩn hóa đề thi để đảm bảo tỉ lệ câu hỏi khó – dễ - cơ bản ở từng môn cũng như giữa các môn thi đồng thời đảm bảo đề thi không quá khó, học sinh học kiến thức trong chương trình có thể đạt được mức điểm tốt, khi đó sẽ giảm được tình trạng học thêm, luyện thi.

Hà Linh

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/hoc-them-luyen-thi-vi-thi-cu-can-doi-moi-tu-dau-post1768544.tpo