Học thuyết Trump nhìn từ cuộc xung đột Israel-Iran

7 giờ trướcBài gốc

Cuối tuần qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ra lệnh tấn công ba cơ sở hạt nhân trọng điểm của Iran. Nhiều nhà quan sát nhận định sự kiện đánh dấu việc chuyển hướng so với sự do dự thường thấy của ông Trump trong sử dụng vũ lực quân sự, trực tiếp đưa Mỹ tham gia vào một cuộc chiến ở nước ngoài, đồng thời khiến nhiều người ủng hộ đường lối “Nước Mỹ trước tiên” lo ngại.

Tuy nhiên, ngay sau khi Iran đáp trả bằng việc nã tên lửa vào các căn cứ quân sự Mỹ ở Qatar và Iraq, ông Trump tối 23-6 (giờ Mỹ) thông báo Israel và Iran đã đạt thỏa thuận ngừng bắn, kết thúc cuộc chiến 12 ngày.

Phó Tổng thống JD Vance gọi những suy nghĩ đằng sau quyết định trên được gọi là Học thuyết Trump, theo hãng tin Reuters.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (đội mũ) và Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tại Phòng Tình huống ngày 21-6. Ảnh: WHITE HOUSE

Ba trụ cột trong học thuyết Trump

Tại một sự kiện của đảng Cộng hòa ở bang Ohio hôm 24-6, ông Vance đã phác thảo cái mà ông gọi là "Học thuyết Trump" trong bài phát biểu ca ngợi chính sách đối ngoại của tổng thống Mỹ, mô tả cách tiếp cận ba bước dựa trên ngoại giao được hỗ trợ bởi sức mạnh quân sự "áp đảo".

“Điều mà tôi gọi là Học thuyết Trump rất đơn giản: Thứ nhất, bạn xác định rõ ràng lợi ích của nước Mỹ, trong trường hợp này, đó là Iran không thể sở hữu vũ khí hạt nhân. Thứ hai, bạn nỗ lực giải quyết vấn đề đó một cách quyết liệt bằng con đường ngoại giao. Và thứ ba, khi không thể giải quyết bằng ngoại giao, bạn sử dụng sức mạnh quân sự áp đảo để giải quyết nó, rồi rút khỏi đó ngay trước khi nó trở thành một cuộc xung đột kéo dài” - ông Vance phát biểu.

Phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly nói rằng Tổng thống Trump và Phó Tổng thống Vance là “một đội hoàn hảo vì họ có chung tầm nhìn 'hòa bình thông qua sức mạnh' về chính sách đối ngoại của Mỹ".

Cựu Tổng thống James Monroe được ghi nhận là người khởi xướng xu hướng xây dựng “học thuyết tổng thống”, tức là những nguyên tắc cốt lõi trong chính sách đối ngoại của một tổng thống Mỹ, theo tạp chí Time. Kể từ đó, nhiều đời tổng thống Mỹ đã hình thành những học thuyết của riêng mình, dù hiếm khi được trình bày rõ ràng như cách Phó Tổng thống Vance đã làm trong trường hợp Tổng thống Trump gần đây.

Trong khi ông Vance đã giúp làm rõ Học thuyết Trump, một số nhà quan sát trước đó đã nhận thấy học thuyết này đang dần hình thành. Nhà bình luận Matthew Kroenig của tạp chí Foreign Policy từng phác thảo vào tháng 4 rằng Học thuyết Trump gồm ba trụ cột: (1) Nước Mỹ trước tiên; (2) Ngăn chặn việc Mỹ bị “lợi dụng” từ thương mại, nhập cư cho đến NATO; (3) Leo thang để xuống thang.

Về trụ cột thứ ba, nhà bình luận Kroenig dẫn lời Tổng thống Trump từng nói trong cuốn sách Nghệ thuật đàm phán (do ông Trump viết) rằng chiến lược đàm phán ưa thích của tổng thống Mỹ xoay quanh việc "đưa ra các lời đe dọa và yêu sách khó nhằn nhằm khiến đối phương mất thăng bằng và cuối cùng buộc họ phải ngồi vào bàn đàm phán để đạt được thỏa thuận".

Mở ra cánh cửa mới ở Trung Đông

Ông Clifford May - người sáng lập và là Chủ tịch của tổ chức tư vấn Foundation for Defense of Democracies (Mỹ) - cho rằng Phó Tổng thống Vance đã đưa ra một bản tóm tắt chính xác về cách tiếp cận của Tổng thống Trump trong những ngày gần đây đối với cuộc xung đột ở Trung Đông.

“Phần lớn các nhà phân tích bên ngoài, và chắc chắn là hầu hết các nhà sử học, có thể cho rằng thuật ngữ ‘học thuyết’ vẫn còn quá sớm. Nhưng nếu Tổng thống Trump tiếp tục phát huy thành công từ việc sử dụng sức mạnh quân sự của Mỹ như vừa qua, thì đó sẽ là một học thuyết tuyệt vời để ông tự hào” - ông May nói thêm.

(từ trái sang) Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei. Ảnh: GPO/WHITE HOUSE/X

Tuy nhiên, liệu học thuyết mới này có được duy trì hay không sẽ còn phụ thuộc vào việc cuộc xung đột hiện tại kết thúc như thế nào. Hiện tại vẫn còn quá sớm để “tuyên bố đây là một thành công rực rỡ hay một thất bại chiến lược to lớn” - chuyên gia Rebecca Lissner thuộc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (Mỹ) nhận định.

“Chúng ta cần quan sát xem tiến trình ngoại giao sẽ diễn ra thế nào và rốt cuộc chúng ta sẽ đạt được điều gì về mức độ ràng buộc, khả năng giám sát và sự tồn tại của chương trình hạt nhân Iran” - bà Lissner cho hay.

Ông Ahmed Charai - Chủ tịch và Giám đốc điều hành của công ty truyền thông Global Media Holding (Maroc) - cho rằng những nỗ lực của ông Trump đã mở ra cánh cửa mới ở Trung Đông và giờ là thời điểm để các nước trong khu vực hành động.

“Việc thỏa thuận ngừng bắn [Israel-Iran] có đánh dấu một cán cân mới trong khu vực hay chỉ là khoảng lặng tạm thời giữa cơn bão dai dẳng sẽ không chỉ phụ thuộc vào Iran hay Israel, mà còn tùy thuộc vào việc Mỹ và các đồng minh có sẵn sàng dẫn dắt và quyết tâm nắm bắt cơ hội mà thời khắc hiện tại mang lại hay không” - ông Charai nhận định trên tờ National Interests.

Sau thỏa thuận Israel-Iran, ông Trump nói có 'tiến triển lớn" trong đàm phán ngừng bắn Gaza

Ngày 25-6, Tổng thống Trump cho biết thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Iran đã cải thiện bầu không khí của các cuộc đàm phán ngừng bắn Gaza.

“Tôi nghĩ rằng tiến triển lớn đang được đạt được tại Gaza. Tôi nghĩ chúng ta sẽ có một số tin rất tốt” - ông Trump nói với các phóng viên tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở The Hague (Hà Lan).

Ông Trump cho biết ông vừa được đặc phái viên Steve Witkoff báo cáo về những diễn biến trong các cuộc đàm phán. “Ông ấy nói với tôi rằng Gaza đang rất gần [một thỏa thuận]” - Tổng thống Trump cho hay.

Mặc dù vẫn còn nhiều khác biệt lớn giữa Israel và Hamas, các quan chức Ả Rập đang làm trung gian cho các cuộc đàm phán cho biết cả hai bên đều bày tỏ sự quan tâm đến việc đạt được một thỏa thuận.

Các nhà trung gian cho biết họ đang thảo luận với cả hai bên qua điện thoại và có thể sớm gặp nhau tại Ai Cập — quốc gia cùng với Qatar đã hỗ trợ Mỹ làm trung gian cho các cuộc đàm phán về Gaza.

Các nhà trung gian cho biết phía Hamas tỏ ý sẵn sàng quay lại bàn đàm phán. Ông Witkoff cũng nói với các nhà trung gian rằng Tổng thống Trump muốn chiến sự ở Gaza chấm dứt, rằng phía Israel đã bày tỏ với Mỹ rằng họ thực sự nghiêm túc muốn đạt được một thỏa thuận sau nhiều tháng đàm phán bế tắc.

VĨNH KHANG

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/hoc-thuyet-trump-nhin-tu-cuoc-xung-dot-israel-iran-post857348.html