Học Toán để làm gì?

2 giờ trướcBài gốc

Một câu hỏi mà nhiều người, trong đó có các học sinh hay băn khoăn khi học các môn khoa học cơ bản nói chung, đặc biệt là môn Toán, đó là: Học Toán để làm gì?. Toán xuất hiện ngay từ lớp 1 và theo các em học sinh ít nhất là 12 năm sau đó.

Câu trả lời thường không thể kiểm chứng ngay thời điểm họ học môn Toán mà kết quả sẽ có ở thời tương lai. Khi học Toán hoặc các môn khoa học cơ bản, không phải cho người ta kiến thức để giải Toán hay hữu ích cho riêng những người làm khoa học, mà quá trình học Toán, yêu thích khám phá môn Toán sẽ rèn cho con người kỹ năng tư duy độc lập, logic và mạch lạc. Trong công việc, trong cuộc sống cũng vậy, nếu người nào có tư duy tốt thì sẽ có kỹ năng tổng hợp, bao quát tốt, từ đó lên kế hoạch, giải quyết vấn đề tốt.

Học sinh Việt Nam giành giải Quán quân tại AIMO 2025

22 học sinh Việt Nam tham dự kỳ thi Đấu trường Toán học châu Á - AIMO 2025 tại Nhật Bản trong tháng 8 này đều giành huy chương, trong đó có 1 giải vô địch, 10 huy chương vàng, 7 huy chương bạc và 4 huy chương đồng. Người giành giải cao nhất, quán quân trong đoàn học sinh Việt Nam chính là Phan Thành Huy - học sinh lớp 12 Toán 1 của trường THPT chuyên Hà Nội Amsterdam. Đây được đánh giá là thành tích chưa từng có của đội tuyển Việt Nam tham dự các kỳ thi AIMO. Thành tích này là minh chứng rõ nét cho trí tuệ Việt Nam trên đấu trường quốc tế và khát vọng vươn mình ra thế giới bằng tri thức.

Học sinh Phan Thành Huy - Lớp 12 Toán 1 - Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam, Quán quân Chung kết Toán học châu Á - AIMO 2025 chia sẻ: "Từ lớp 1, lớp 2, mẹ em thường kèm Toán và mua sách Toán cho em. Ngay từ lần tiếp xúc đầu tiên em đã cảm thấy thích thú, đam mê và muốn theo nó lâu dài".

Thành Huy đã đến với niềm yêu thích môn Toán rất tự nhiên. Đến lớp 5, Thành Huy bắt đầu học thêm Toán, sau đó em đỗ vào Trường THCS Hà Nội - Amsterdam. Lớp 8, Thành Huy đã giành được giải Nhất học sinh giỏi Toán cấp quận, giải Nhì học sinh giỏi Toán 9 cấp thành phố. Năm 2024, Thành Huy là Á khoa chuyên Toán Kỳ thi tuyển sinh vào 10 tại Hà Nội, giành Huy chương Bạc của kỳ thi toán AMC Mỹ. Trong căn phòng nhỏ tràn ngập ánh sáng của Thành Huy cũng lấp đầy bởi rất nhiều huy chương, bằng khen của các giải thưởng về môn Toán.

Sở hữu IELTS 8.0, tham gia AIMO 2025, Thành Huy không gặp khó khăn trong việc phân tích đề Toán bằng tiếng Anh. Vượt qua hơn 3.100 thí sinh đến từ 21 quốc gia và vùng lãnh thổ, Thành Huy đã xuất sắc giành giải Vô địch AIMO 2025, ghi dấu ấn đặc biệt cho đội tuyển Việt Nam trên đấu trường quốc tế.

Anh Phan Tất Thành, phụ huynh em Phan Thành Huy bày tỏ: "Khi nhận được tin Ban tổ chức từ Tokyo báo về, gia đình hết sức vui mừng vì những nỗ lực của con được đền đáp xứng đáng".

Học Toán ngay từ khi học chữ

Trong chương trình giáo dục phổ thông, ngay từ những bài học đầu tiên, cùng với học chữ, học sinh lớp 1 đã được học Toán với nội dung đơn giản, cơ bản như: tập viết chữ số, nhận biết các chữ số đó,… Điều này khẳng định, Toán học có vai trò quan trọng không chỉ trong nghiên cứu học thuật mà còn là công cụ để vận hành cuộc sống.

Cô giáo Phùng Diệp Anh - Trường Tiểu học Cổ Nhuế 2B (phường Đông Ngạc, TP. Hà Nội) chia sẻ: "Toán không chỉ là môn học độc lập mà còn được sử dụng nhiều ở các môn khoa học khác; đặc biệt, sử dụng rất nhiều trong đời sống hàng ngày, từ tính toán đi chợ, cân nhắc đưa ra các quyết định,… Chính vì vậy, ngay từ nhỏ và đặc biệt khi lớp 1, học sinh đã làm quen và học Toán từ những bước cơ bản đầu tiên như: nhận biết chữ số, thứ tự các số, rồi sau đó là các phép tính đơn giản,... ".

Trong giáo dục thành tích cao, Toán học là môn học nền tảng và có mối liên kết chặt chẽ với các môn học khác, đặc biệt là các môn khoa học chính xác. Điều này thể hiện rõ nét khi học sinh tham dự các đội tuyển thi Olympic các môn khoa học như Vật lý, Hóa học, Sinh học,… đều yêu cầu có kiến thức tốt về Toán.

Học sinh Nguyễn Trường Yên - Đội tuyển Olympic Thiên văn và Vật lý Thiên văn Quốc tế năm 2025 cho hay: "Toán là công cụ, là cách để tiếp cận môn học mình yêu thích. Ví dụ như với các môn Vật lý, Hóa học thì Toán là công cụ để giải những bài tập. Đối với em, việc học Toán tốt giúp em học Vật lý tốt và càng giỏi Toán cũng sẽ càng giỏi Vật lý. Chính vì vậy, em luôn trau dồi cả hai môn Toán và Vật lý".

Tiến sĩ Đinh Trần Phương, lãnh đạo Đội tuyển Olympic Thiên văn và Vật lý Thiên văn Quốc tế năm 2025 cho biết: "Đặc thù của lớp chuyên Vật lý là ngay từ đầu, các bạn được bồi dưỡng kiến thức về Toán đủ vững và đồng hành với môn Vật lý. Khi các bạn nắm vững kiến thức Toán, việc phát triển môn chuyên ngành Vật lý sẽ rất thuận lợi. Khi các bạn có kiến thức Toán sẽ không phải học 100 - 200 công thức Vật lý ở ngọn mà chỉ cần học khoảng 10 công thức gốc và dùng Toán để tư duy, tìm ra lời giải cho những vấn đề ở cấp học trung học".

Hiện tại, ở cấp học phổ thông, khi triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã có những đổi mới, sáng tạo trong giảng dạy môn Toán, với mục tiêu: phát triển phẩm chất, năng lực và biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống.

Cô giáo Trần Thùy Dương, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam cho hay: "Đối với các giờ học trên lớp, các thầy cô vẫn đang phải đảm bảo theo đúng chương trình. Tuy nhiên, Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam có các câu lạc bộ giúp các học sinh nâng cao kỹ năng tích hợp nhiều hơn. Chính vì vậy, Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 rất đề cao vai trò của tích hợp liên môn, tạo cho học sinh đam mê trong học tập. Tôi rất mong các nhà trường đều tạo được niềm đam mê học tập cho học sinh theo đúng nghĩa".

Nên đầu tư cho môn Toán như thế nào?

Trong bối cảnh hiện nay, khi yêu cầu phát triển khoa học công nghệ và trí tuệ nhân tạo đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao rất lớn, chúng ta nên đầu tư cho môn Toán như thế nào để vừa phát hiện, bồi dưỡng nhân tài, vừa tạo nền tảng tư duy vững chắc cho toàn xã hội; đồng thời phát huy những giá trị của Toán học trong các chiến lược phát triển quốc gia về khoa học công nghệ?

Theo Giáo sư Lê Anh Vinh - giáo sư trẻ nhất Việt Nam, cựu học sinh chuyên Toán trường THPT chuyên Đại học Khoa học Tự nhiên, đây là một hướng đi rất đúng đắn, bởi vì vai trò, tầm quan trọng của Toán học, đặc biệt trong bối cảnh phát triển đất nước hiện nay, khi chúng ta thúc đẩy về đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, vai trò của Toán là rất quan trọng.

Vì vậy, việc đầu tiên chúng ta cần phải làm, đó là đổi mới việc giảng dạy Toán từ bậc là phổ thông và bậc đại học, để Toán học gắn với thực tiễn nhiều hơn. Khi đào tạo đại học, chúng ta phải thiết kế những chương trình đào tạo liên ngành, mở rộng liên hệ thực tiễn nhiều hơn để sinh viên có nhiều trải nghiệm và có hướng đi đúng đắn hơn.

Thứ hai, chúng ta cần phải đầu tư lớn hơn nữa đối với ngành Toán như: có chương trình trọng điểm quốc gia, có một Viện nghiên cứu cao cấp về Toán, đội ngũ nghiên cứu về Toán được quan tâm. Mỗi năm, các kỳ thi quốc tế về Toán được báo chí dành nhiều sự quan tâm cho các bạn học sinh, chúng tôi rất là trân trọng điều đấy. Tuy nhiên, tôi nghĩ là cần phải có lộ trình dài hơi hơn, những chương trình lớn hơn dành cho Toán ứng dụng. Đối với chương trình Toán học hiện nay, các Viện nghiên cứu Toán đã chủ động hơn, tuy nhiên, tôi vẫn nhìn thấy đây là một khoảng trống và vẫn cần có sự đầu tư kỹ càng hơn.

Thứ ba, tôi nghĩ xuyên suốt là giải pháp về con người. Con người có cả về vấn đề nền tảng và vấn đề rèn luyện. Đội ngũ giáo viên, học sinh cần phải làm tốt hơn nữa, gắn kết chặt chẽ với thực tiễn nhiều hơn, tập trung vào rèn và vào nâng cao trình độ của bản thân nhiều hơn.

Thứ tư, chúng ta cần có chủ trương chung của Đảng và Nhà nước, những chính sách ưu tiên nguồn nhân lực chất lượng cao, ưu tiên các nhà khoa học hàng đầu, có những chính sách về học bổng để thúc đẩy hơn nữa chất lượng của Toán học.

Tóm lại, điều quan trọng nhất cả phụ huynh lẫn học sinh cần ghi nhớ là học Toán không chỉ để trở thành những nhà Toán học nổi tiếng. Bởi nhiều người sau này sẽ chọn những con đường khác như trở thành bác sĩ, nhà giáo, phóng viên hay đơn giản là một công dân bình dị. Tuy nhiên, dù ở bất kỳ vị trí nào, Toán học vẫn cho mọi người khả năng tư duy logic, phân tích và giải quyết vấn đề để sống tốt hơn, làm việc hiệu quả hơn.

Giáo sư Lê Anh Vinh là người đã từng giành Huy chương Bạc Toán quốc tế và Huy chương Vàng Toán châu Á - Thái Bình Dương khi đang học lớp 12; học cử nhân Toán và Công nghệ thông tin ở Australia. Năm 27 tuổi, anh nhận bằng Tiến sỹ của Đại học Havard. Năm 37 tuổi, anh được Hội đồng Giáo sư Nhà nước công nhận chức danh Giáo sư, khi ấy, Giáo sư Lê Anh Vinh đã nhận được rất nhiều lời mời giảng dạy ở quốc tế với đãi ngộ lớn, nhưng anh quyết định trở về Việt Nam để cống hiến.

Thu Trang

Nguồn Hà Nội TV : https://hanoionline.vn/hoc-toan-de-lam-gi-352868.htm