Hội bánh nướng độc đáo ở xứ Lạng

4 giờ trướcBài gốc

Cứ vào ngày 12/8 âm lịch hằng năm, đồng bào các dân tộc Nùng, Tày trong và ngoài tỉnh Lạng Sơn lại nô nức kéo về khu vực chợ Kỳ Lừa (phường Kỳ Lừa) và tượng đài Hoàng Văn Thụ (phường Lương Văn Tri) để trẩy hội “Háng Pỉnh”. Theo tiếng dân tộc Tày, Nùng “Háng” có nghĩa là chợ, “Pỉnh” là bánh nướng. Đây là phiên chợ mua sắm bánh nướng nhân dịp Tết Trung thu của dân tộc Tày, Nùng Lạng Sơn.

Hát giao duyên ở Háng Pỉnh ảnh: Duy Chiến

Tán nhau giữa phố

Gọi là hội Háng Pỉnh nhưng người dân đi hội, không chỉ đến hội để ăn bánh nướng, mà tới để hát Sli, đối đáp, giao duyên… Ông Hoàng Việt Bình, Phó Chủ tịch Hội Bảo tồn dân ca tỉnh Lạng Sơn cho biết: Ở xứ Lạng dân tộc Tày, Nùng chiếm phần lớn dân số toàn tỉnh, chính vì thế hội này được xem là tiêu biểu cho văn hóa xứ Lạng.

“Hôm nay, ngày 3/10, sau cơn bão số 10, trời hửng nắng đẹp nên lượng người đến hội Háng Pỉnh rất đông, dự tính phải đến vạn người. Hội Bảo tồn dân ca tỉnh Lạng Sơn tổ chức sân khấu giao lưu và thi hát Then, Sli, Lượn trong cả ngày với sự tham gia của hàng chục câu lạc bộ hát Then, đàn tính đến từ các địa phương ở Lạng Sơn và Bắc Ninh”, ông Hoàng Việt Bình chia sẻ.

Ngay từ sáng sớm, dòng người từ muôn nơi đổ về phường Kỳ Lừa và Lương Văn Tri. Tiếng nói, cười, điện thoại đổ dồn hò hẹn đến nơi hát. Đông vui nhất là ở tượng đài Hoàng Văn Thụ, bóng áo chàm xanh giăng mắc, kín lối đi. Bà Lý Thị Hạnh, dân tộc Nùng đến từ xã Công Sơn, Lạng Sơn hồ hởi nói: Đa phần chúng tôi làm nghề nông bận trồng hái suốt ngày, nhưng Háng Pỉnh dù vướng việc mấy cũng phải về lễ hội giải trí, vui chơi, gửi gắm tâm hồn.

“Hát Sli của người Nùng Phàn Slình chỉ có một làn điệu nhưng lại có sự luyến láy trầm bổng cuốn hút. Sli ở Háng Pỉnh không có bài hát cụ thể mà mang tính ngẫu hứng, hát đến đâu ứng biến đến đó nên người hát không chỉ có giọng hát hay mà còn phải có tài sáng tác, ứng khẩu để theo kịp diễn biến của cuộc hát đối đáp. Mở đầu cuộc hát sẽ là những lời chào hỏi, gọi nhau, rủ nhau cùng hát. Khi cuộc hát bắt đầu thì câu chuyện của từng đôi, từng tốp hát chủ yếu xoay quanh chủ đề tình yêu quê hương đất nước, đôi lứa…”, bà Hạnh tiết lộ.

Cả đất trời xứ Lạng rộn vang tiếng Sli, Lượn. Từng tốp người khuất sau lùm cây để hát. Càng về chiều muộn, tiếng hát càng thiết tha, mặn nồng.

Gắn kinh doanh với văn hóa

Từ tháng 7 âm lịch, các cơ sở sản xuất bánh Trung thu trên địa bàn Lạng Sơn đều huy động nhân công để sản xuất, cung cấp bánh cho thị trường. Theo số liệu của Sở Công Thương hiện nay, toàn tỉnh có trên 30 cơ sở sản xuất bánh Trung thu truyền thống, tập trung ở phường Kỳ Lừa, phường Đông Kinh, xã Thất Khê…

Để có những chiếc bánh thơm, ngon, với hương vị cổ truyền độc đáo, từ công đoạn chọn bột đến làm nhân, đổ khuôn... đều được các cơ sở làm bánh xứ Lạng làm tỉ mỉ, khắt khe, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Cùng với bí quyết làm bánh riêng có của mỗi cơ sở, cộng với việc lựa chọn nguyên liệu kỹ lưỡng khiến cho bánh gia truyền có hương vị riêng, làm nên sức sống của bánh Trung thu địa phương. Những năm gần đây, bên cạnh nhân bánh truyền thống, các cơ sở cũng không ngừng đổi mới, sản xuất thêm các loại bánh nhân mới như: sen nhuyễn, gà quay, sầu riêng…Bà Nguyễn Tố Vân, chủ cơ sở sản xuất bánh trung thu ở phường Kỳ Lừa với hơn 30 năm làm nghề cho biết, lượng khách tăng cao nên cơ sở phải huy động thêm 6 - 7 nhân viên để tập trung sản xuất. Bình quân mỗi ngày sản xuất khoảng 2.000 - 3.000 chiếc bánh, giá bán dao động từ 40.000 - 60.000 đồng/chiếc, chủ yếu là bánh nướng (nhân thập cẩm, đỗ xanh) và bánh dẻo...

Sắc chàm đan kín hội Háng Pỉnh ở tượng đài Hoàng Văn Thụ ảnh: Duy Chiến

Một trong những nơi được khách tập trung mua bánh nướng là hội Háng Pỉnh. Người dân mua bánh cúng rằm, tỏ lòng hiếu lễ với tổ tiên và tặng bạn tình hát Sli, coi đó là lời hẹn ước sang năm lại đến phố thị chơi hội.

Đến với lễ hội, nhân dân trong tỉnh và du khách gần xa được thưởng thức các tiết mục hát Then, Sli đặc sắc ca ngợi quê hương Lạng Sơn; tham quan không gian văn hóa chợ Kỳ Lừa xưa và trải nghiệm làm bánh Trung thu. “Trải qua quá trình xây dựng, hình thành và phát triển, cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng tỉnh Lạng Sơn vẫn gìn giữ được những nét đặc trưng văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc, trong đó có hội Háng Pỉnh”. ông Nông Đức Kiên

Trò chuyện với chúng tôi trong khuôn viên trưng bày bánh Trung thu tại hội Háng Pỉnh, bà Nguyễn Thị Hảo, người trình diễn giới thiệu quy trình làm bánh Trung thu cổ truyền gia đình có 5 đời làm bánh Trung thu ở phường Tam Thanh cho rằng, đây là dịp được hướng dẫn và truyền đam mê cho thế hệ trẻ biết cách làm bánh, góp phần gìn giữ nét văn hóa đẹp của quê hương.

Bảo tồn truyền thống

Nhằm bảo tồn, phát huy những giá trị đặc sắc của lễ hội Háng Pỉnh gắn với việc phát triển du lịch, năm 2023, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lạng Sơn đã giao Bảo tàng tỉnh triển khai thực hiện lễ hội truyền thống Háng Pỉnh. Trong đó trọng tâm là việc nghiên cứu, khảo sát, đánh giá kết quả công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa lễ hội, bảo đảm tính nguyên gốc, qua đó hình thành sản phẩm du lịch đặc trưng xứ Lạng.

Ông Nông Đức Kiên, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Lạng Sơn cho biết: Đơn vị đã xây dựng kế hoạch thực hiện với các hoạt động chính như: Khảo sát, điều tra, thống kê, thu thập thông tin về lễ hội; tái hiện lại các gian hàng tại chợ phiên Kỳ Lừa xưa; mời nghệ nhân trình diễn mô hình, quy trình làm bánh nướng truyền thống và khách trải nghiệm làm bánh, thưởng thức sản phẩm và món ẩm thực đặc sắc. Bên cạnh đó, tổ chức trình chiếu phim khoa học về lễ hội, xây dựng không gian hát giao lưu dân ca và chơi các trò chơi truyền thống như: Lảy Cỏ, múa sư tử mèo…

Mua bánh nướng trao lời hò hẹn ảnh: Duy Chiến

“Bảo tàng tỉnh Lạng Sơn đã điều tra, khảo sát, lập trên 200 phiếu kiểm kê về công tác bảo tồn, phát huy lễ hội Háng Pỉnh trên địa bàn một số huyện, thành phố; đồng thời hoàn tất công tác thực hiện bộ phim khoa học về lễ hội Háng Pỉnh…”, ông Nông Đức Kiên chia sẻ.

Xứ Lạng, Trung thu 2025

Nguyễn Duy Chiến

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/hoi-banh-nuong-doc-dao-o-xu-lang-post1784562.tpo