Hội chứng 'COVID kéo dài': Nghiên cứu mới hé lộ manh mối

3 giờ trướcBài gốc

Giới khoa học chưa thể xác định cơ chế chính xác khiến một bộ phận người bệnh rơi vào tình trạng được gọi là “COVID kéo dài”. Ảnh: Theispo

Các triệu chứng kéo dài nhiều tháng sau khi khỏi COVID-19, từ mệt mỏi, khó tập trung đến rối loạn nhận thức vẫn là một bí ẩn y học chưa có lời giải.

Dù nhiều giả thuyết được đưa ra, giới khoa học chưa thể xác định cơ chế chính xác khiến một bộ phận người bệnh rơi vào tình trạng được gọi là “COVID kéo dài” này. Một công trình nghiên cứu mới công bố trên Journal of Medical Virology vừa hé lộ những phát hiện quan trọng, gợi mở hướng tiếp cận mới trong chẩn đoán và điều trị.

Dấu hiệu vật lý “ẩn” trong máu người bệnh

Nhóm nghiên cứu do Giáo sư Alain Thierry (Đại học Montpellier, Pháp) dẫn dắt đã phân tích mẫu máu của 50 bệnh nhân COVID kéo dài và 38 người khỏe mạnh, sử dụng các kỹ thuật hiện đại như tế bào học dòng chảy kết hợp hình ảnh và kính hiển vi huỳnh quang. Mục tiêu là tìm hiểu những bất thường vi mô có thể liên quan đến tình trạng bệnh kéo dài sau nhiễm SARS-CoV-2.

Kết quả cho thấy bệnh nhân COVID kéo dài có số lượng vi huyết khối (microclots) nhiều hơn nhóm khỏe mạnh gần 20 lần, đồng thời kích thước các vi huyết khối này cũng lớn hơn. Vi huyết khối là các cục máu đông cực nhỏ nhưng đủ khả năng cản trở dòng máu chảy qua mao mạch, ảnh hưởng đến vận chuyển oxy và dinh dưỡng đến các mô.

Hình ảnh của vi huyết khối được tìm thấy trong máu của một người mắc COVID kéo dài dưới kính hiển vi. Các vùng màu xanh lá cây là vi huyết khối, trong khi các phần màu đỏ và xanh lam là các phần tử có nguồn gốc tế bào. Ảnh: Tiến sĩ Chantelle Venter/ScienceAlert

Đáng chú ý, nhóm nghiên cứu ghi nhận mức độ tăng cao của bẫy ngoại bào của bạch cầu trung tính (neutrophil extracellular traps) ở bệnh nhân.

Bẫy ngoại bào của bạch cầu trung tính là mạng lưới ADN và enzyme được bạch cầu giải phóng để bao vây tác nhân gây bệnh. Trong điều kiện bình thường, chúng nhanh chóng bị phân hủy. Nhưng khi tồn tại dai dẳng, bẫy ngoại bào của bạch cầu trung tính có thể làm gia tăng nguy cơ huyết khối và tổn thương mạch máu.

Tương tác mới được phát hiện: Bẫy ngoại bào của bạch cầu trung tính “gắn” vào vi huyết khối

Điểm đột phá của nghiên cứu là phát hiện bẫy ngoại bào của bạch cầu trung tính xuất hiện bên trong các vi huyết khối, tức mạng lưới dính này được “gắn” trực tiếp vào cấu trúc của cục máu đông. Mối liên kết này chưa từng được báo cáo trước đây.

Hiện tượng được ghi nhận ở cả nhóm bệnh nhân và nhóm đối chứng, phù hợp với vai trò của bẫy ngoại bào của bạch cầu trung tính trong thúc đẩy đông máu. Tuy nhiên, mức độ kết dính ở bệnh nhân COVID kéo dài mạnh hơn nhiều, khiến các vi huyết khối có thể kháng lại quá trình tiêu sợi huyết - cơ chế tự nhiên giúp cơ thể phá vỡ máu đông.

Giáo sư Thierry đánh giá: “Phát hiện này cho thấy sự tồn tại của tương tác sinh lý giữa vi huyết khối và bẫy ngoại bào của bạch cầu trung tính, và khi quá trình này rối loạn, chúng có thể trở thành yếu tố gây bệnh”.

Phát hiện mới mang ý nghĩa đặc biệt đối với cộng đồng bệnh nhân COVID kéo dài - những người đang đối mặt với các triệu chứng mãn tính ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Ảnh: Getty Images

Tiềm năng ứng dụng trong chẩn đoán

Sự khác biệt rõ rệt trong mẫu máu khiến một hệ thống trí tuệ nhân tạo, khi phân tích các mẫu ẩn danh, có thể nhận diện bệnh nhân COVID kéo dài với độ chính xác 91%. Điều này mở ra triển vọng sử dụng vi huyết khối và bẫy ngoại bào của bạch cầu trung tính như một dấu ấn sinh học hỗ trợ chẩn đoán - một bước tiến đáng kể trong bối cảnh COVID kéo dài vẫn khó được phát hiện bằng các xét nghiệm truyền thống.

Cần thêm nghiên cứu để xác định quan hệ nhân - quả

Dù kết quả nghiên cứu tạo nên tín hiệu lạc quan, các nhà khoa học nhấn mạnh đây mới chỉ là bước đầu. Cần thêm các nghiên cứu sâu hơn để xác lập mối quan hệ nhân - quả giữa vi huyết khối, bẫy ngoại bào của bạch cầu trung tính và sự hình thành các triệu chứng COVID kéo dài. Bên cạnh đó, việc xem xét liệu can thiệp vào hai cấu trúc này - bằng thuốc hoặc biện pháp y sinh - có giúp cải thiện triệu chứng hay không cũng là hướng nghiên cứu quan trọng.

Kỳ vọng cho những người đang sống chung với COVID kéo dài

Phát hiện mới mang ý nghĩa đặc biệt đối với cộng đồng bệnh nhân COVID kéo dài - những người đang đối mặt với các triệu chứng mãn tính ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ hơn cơ chế sinh học có thể giúp thúc đẩy phát triển các phương pháp điều trị chuyên biệt, thay vì chỉ quản lý triệu chứng như hiện nay.

Trong khi các khía cạnh của bệnh vẫn cần tiếp tục làm sáng tỏ, kết quả nghiên cứu của nhóm nghiên cứu đã góp phần dựng lên một mảnh ghép quan trọng, giúp cộng đồng khoa học tiến gần hơn tới câu trả lời cho hội chứng COVID kéo dài.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/hoi-chung-covid-keo-dai-nghien-cuu-moi-he-lo-manh-moi-10396645.html