Hội đồng trường ở cơ sở giáo dục phổ thông chỉ là 'hữu danh vô thực', bỏ để tránh chồng chéo

5 giờ trướcBài gốc

Luật Giáo dục năm 2019 đã quy định rõ về việc thành lập hội đồng trường tại các cơ sở giáo dục công lập, nhằm thực hiện vai trò quản trị và đại diện cho các bên liên quan. Tuy nhiên, trên thực tế, việc triển khai quy định này đã bộc lộ nhiều bất cập, dẫn đến việc hội đồng trường chưa thực sự phát huy hiệu quả.

Ngày 22/8/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, trong đó có đề ra nhiệm vụ, giải pháp: “Tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp ủy trong các cơ sở giáo dục. Không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường công lập có thỏa thuận quốc tế). Thực hiện bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục”.

Việc bãi bỏ hội đồng trường tại các cơ sở giáo dục công lập được xem là một quyết sách quan trọng, thể hiện sự thay đổi mạnh mẽ trong quản lý giáo dục; đồng thời phù hợp với yêu cầu cải cách quản lý và tinh gọn bộ máy.

Ảnh minh họa.

Thực trạng hoạt động của hội đồng trường

Dù được kỳ vọng là một tổ chức quản trị quan trọng nhưng hội đồng trường tại nhiều cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông công lập đã không đáp ứng được mục tiêu đề ra. Dù luật đã ban hành từ năm 2019 nhưng có cơ sở đến nay vẫn chưa thành lập. Điều đó cho thấy hội đồng trường rơi vào cảnh “hữu danh vô thực”, không có thực quyền và không cần thiết.

Thứ nhất, trong trường học có các thiết chế như cấp ủy, ban giám hiệu, hội đồng sư phạm nên hội đồng trường có nhiều nội dung bị trùng lặp với các thiết chế này. Nhận thấy điều đó nên có trường vẫn chưa thành lập hội đồng trường, tính đến ngày 22/8/2025. Bên cạnh đó, nhiều trường có thành lập nhưng bị rơi vào cảnh “hữu danh vô thực”, không có quyền quyết định về các vấn đề quan trọng như tài chính, nhân sự hay tổ chức bộ máy.

Chức năng chính của hội đồng trường là quyết định về phương hướng hoạt động và huy động, giám sát việc sử dụng các nguồn lực của trường. Tuy nhiên, các trường hiện nay vẫn chưa tự chủ về tài chính một cách toàn diện. Nguồn tài chính của trường đều do Nhà nước cấp nên mọi quyết định chi tiêu (mua sắm trang thiết bị, sửa chữa cơ sở vật chất, trả lương giáo viên) đều phải tuân theo các quy định chặt chẽ và được phê duyệt của cơ quản quản lý trực tiếp. Vì vậy, vai trò của hội đồng trường chỉ mang tính hình thức.

Ngoài ra, trường công lập không thẩm quyền quyền tuyển dụng, bổ nhiệm, hoặc sa thải giáo viên, nhân viên. Về chuyên môn, nhà trường về cơ bản vẫn phải thực hiện theo khung chương trình giáo dục phổ thông của Bộ Giáo dục và Đào tạo, dù chương trình thiết kế theo hướng mở.

Cho nên, có thể nói nhà trường không có quyền tự chủ về tài chính, nhân sự thì vai trò của hội đồng trường trong việc “quyết định về phương hướng hoạt động” cũng trở nên mờ nhạt.

Thứ hai, hội đồng trường được thành lập nhằm mục đích quản trị và giám sát, còn hiệu trưởng là người điều hành. Hiểu cơ bản, hội đồng trường sẽ phê duyệt các chính sách, phương hướng lớn còn hiệu trưởng sẽ triển khai các chính sách đó. Tuy nhiên, trên thực tế, hiệu trưởng cũng là bí thư chi bộ, chủ tịch hội đồng trường. Do đó, một người nắm giữ cả ba vị trí này thì chức năng giám sát của hội đồng trường gần như là không có.

Có thể nói, tình trạng hiệu trưởng kiêm nhiệm nhiều vai trò quyền lực đã tạo ra một mô hình tổ chức chồng chéo, làm triệt tiêu chức năng giám sát của hội đồng trường.

Hơn nữa, có nhiều trường vẫn vận hành một cách hiệu quả nhờ vào các thiết chế sẵn có mà không cần đến hội đồng trường trong nhiều năm qua đã minh chứng sự không cần thiết của thiết chế này.

Loại bỏ sự chồng chéo

Nghị quyết số 71 nhấn mạnh “bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục” và “tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng” nhằm đảm bảo sự thống nhất trong lãnh đạo và điều hành.

Thứ nhất, bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục là một cơ chế tổ chức quản lý thống nhất lãnh đạo và điều hành sẽ tạo ra sự thống nhất cao từ khâu ra nghị quyết đến khâu tổ chức thực hiện của nhà trường.

Trước đây có tình trạng “chồng chéo” giữa bí thư và hiệu trưởng trong trường học, dẫn đến thiếu thống nhất hoặc thậm chí có khi xung đột, bởi hai vị trí này do hai người khác nhau đảm nhận. Nghị quyết 71 đã nhất thể hóa hai vị trí này sẽ loại bỏ những rào cản, đảm bảo một “đầu mối” chịu trách nhiệm chính.

Bên cạnh đó, bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục sẽ nâng cao vai trò, trách nhiệm của cấp ủy đảng. Vì cấp ủy sẽ không chỉ tập trung vào việc xây dựng Đảng mà còn chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động và hiệu quả của nhà trường. Khi đó, bí thư là người có vai trò đặc biệt, làm cầu nối trực tiếp để đưa các chủ trương, đường lối của Đảng vào thực tiễn giáo dục.

Thứ hai, tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng có ý nghĩa vô cùng to lớn. Về nguyên tắc, Đảng lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện mọi mặt đời sống xã hội. Vì thế, việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong lĩnh vực giáo dục là hoàn toàn phù hợp nhằm định hướng đúng đắn và phát triển bền vững.

Trong bối cảnh cả nước đang sắp xếp, tinh gọn bộ máy, cải cách thủ tục hành chính để nâng cao chất lượng quản lý và hiệu quả công việc nhằm phục vụ nhân dân tốt hơn thì việc cải cách bộ máy quản lý cơ sở giáo dục cũng cần tinh gọn, xóa bỏ những thiết chế không cần thiết, hoạt động không hiệu quả như hội đồng trường là cần thiết.

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

Nguyễn Ánh

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/hoi-dong-truong-o-co-so-giao-duc-pho-thong-chi-la-huu-danh-vo-thuc-bo-de-tranh-chong-cheo-post254412.gd