Dấu mốc mới
Việc Timor-Leste chính thức trở thành thành viên thứ 11 của ASEAN tại Hội nghị cấp cao lần thứ 47 không chỉ là một dấu mốc lịch sử đối với quốc gia trẻ nhất Đông Nam Á, mà còn mang lại những lợi ích chiến lược cho cả Timor-Leste và khối ASEAN.
Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47. Ảnh: Ngọc Diệp
Với Timor-Leste, đây là bước tiến lớn trong quá trình hội nhập khu vực sau hơn một thập kỷ nỗ lực. Tư cách thành viên ASEAN giúp nước này tiếp cận sâu hơn với các cơ chế hợp tác kinh tế, chính trị và an ninh khu vực, mở ra cơ hội thu hút đầu tư vào các lĩnh vực tiềm năng như du lịch, năng lượng tái tạo, nông nghiệp và bất động sản. Đồng thời, Timor-Leste sẽ có tiếng nói trong các diễn đàn khu vực, qua đó nâng cao vị thế ngoại giao và khả năng bảo vệ lợi ích quốc gia trong môi trường cạnh tranh chiến lược ngày càng phức tạp.
Về phía ASEAN, việc kết nạp Timor-Leste thể hiện cam kết bao trùm và mở rộng không gian hợp tác khu vực. Đây là phép thử cho năng lực tích hợp của ASEAN, đặc biệt trong việc hỗ trợ các thành viên mới nâng cao năng lực thể chế, phát triển nguồn nhân lực và thúc đẩy chuyển đổi kinh tế. Sự hiện diện của Timor-Leste cũng góp phần củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, đồng thời tạo thêm động lực để khối tăng cường hỗ trợ phát triển và thu hẹp khoảng cách giữa các thành viên.
Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt, Timor-Leste có thể trở thành một nhân tố mới trong tính toán của các cường quốc, qua đó làm nổi bật hơn vai trò điều phối và cân bằng của ASEAN.
Chương trình nghị sự của hội nghị
Chủ đề “Bao trùm và bền vững” do Malaysia lựa chọn cho năm Chủ tịch ASEAN 2025 phản ánh định hướng chiến lược của khối trong bối cảnh khu vực và thế giới đang đối mặt với nhiều thách thức đan xen: biến động địa chính trị, cạnh tranh chiến lược, bất ổn kinh tế, và các vấn đề an ninh phi truyền thống.
Tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47, chương trình nghị sự sẽ tập trung vào các nội dung then chốt nhằm hiện thực hóa chủ đề này. Dự kiến hơn 80 văn kiện sẽ được thông qua, bao gồm các tuyên bố, kế hoạch hành động và thỏa thuận hợp tác đa lĩnh vực.
Một trong những điểm nhấn là khả năng ký kết Tuyên bố về lộ trình hòa bình Thái Lan -Campuchia, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc giải quyết xung đột biên giới kéo dài giữa hai nước. Đây là minh chứng cho vai trò trung gian hiệu quả của ASEAN và cam kết duy trì hòa bình, ổn định khu vực.
Ngoài ra, hội nghị sẽ thảo luận về việc mở rộng và thúc đẩy thực thi Đồng thuận 5 điểm liên quan đến Myanmar, trong nỗ lực tìm giải pháp cho khủng hoảng chính trị tại nước này. Đây là vấn đề nhạy cảm, đòi hỏi sự đồng thuận cao và cách tiếp cận linh hoạt, bao trùm.
Đặc biệt, Hội nghị dự kiến thông qua Thỏa thuận khung kinh tế số ASEAN (DEFA), nhằm thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực trong kỷ nguyên số. Văn kiện này sẽ tạo nền tảng cho các quốc gia thành viên phối hợp xây dựng hạ tầng số, thúc đẩy thương mại điện tử, bảo vệ dữ liệu và phát triển kỹ năng số.
Tổng thể, các nội dung nghị sự đều hướng tới mục tiêu xây dựng một Cộng đồng ASEAN tự cường, bao trùm và bền vững, có khả năng thích ứng với biến động toàn cầu và phát huy vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực.
Vai trò và vị thế của ASEAN
Việc nhiều nhà lãnh đạo lớn như Tổng thống Mỹ Donald Trump, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường… cùng tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 tại Kuala Lumpur là một tín hiệu mạnh mẽ về vai trò ngày càng quan trọng của ASEAN trong cấu trúc địa chính trị khu vực và toàn cầu.
Sự hiện diện của các nhà lãnh đạo hàng đầu thế giới tại một diễn đàn khu vực như ASEAN cho thấy khối này không chỉ là một cộng đồng kinh tế đang phát triển, mà còn là một trung tâm điều phối chiến lược, nơi các cường quốc tìm kiếm đối thoại, hợp tác và ảnh hưởng.
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các cường quốc, ASEAN đóng vai trò như một “bàn cờ trung lập” – nơi các bên có thể cùng ngồi lại để thảo luận các vấn đề khu vực mà không làm gia tăng căng thẳng. Việc các nhà lãnh đạo lớn trên thế giới cùng tham dự cho thấy ASEAN vẫn giữ được sức hút và khả năng điều phối, bất chấp những khác biệt nội bộ và thách thức từ bên ngoài.
Bên cạnh các phiên họp chính thức, hàng loạt cuộc gặp song phương dự kiến diễn ra bên lề hội nghị, bao gồm các cuộc trao đổi về thương mại, đầu tư, an ninh biển, chuyển đổi số và ứng phó với biến đổi khí hậu. Đây là cơ hội để các nước ASEAN thúc đẩy lợi ích quốc gia, đồng thời củng cố vai trò tập thể trong các vấn đề toàn cầu.
Việc tổ chức thành công một hội nghị quy tụ hơn 30 nguyên thủ quốc gia cũng cho thấy năng lực tổ chức, điều phối và dẫn dắt của Malaysia trong vai trò Chủ tịch ASEAN. Đồng thời, nó khẳng định ASEAN là một đối tác không thể thiếu trong các chiến lược khu vực của các cường quốc.
Đóng góp của Việt Nam
Việt Nam tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 với tâm thế chủ động, trách nhiệm và xây dựng, thể hiện rõ vai trò tiên phong trong thúc đẩy hợp tác khu vực và định hình tương lai ASEAN trong giai đoạn chuyển biến chiến lược.
Theo Thứ trưởng Ngoại giao Đặng Hoàng Giang, Trưởng SOM ASEAN Việt Nam, Việt Nam sẽ đóng góp thực chất vào các nội dung nghị sự, đặc biệt là các sáng kiến liên quan đến phát triển bền vững, kinh tế số, an ninh phi truyền thống và tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN.
Một trong những điểm nhấn là sự tham gia tích cực của Việt Nam vào quá trình xây dựng và thúc đẩy Thỏa thuận khung kinh tế số ASEAN (DEFA). Việt Nam kỳ vọng văn kiện này sẽ tạo nền tảng cho liên kết kinh tế số khu vực, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Ngoài ra, Việt Nam cũng chia sẻ kinh nghiệm trong ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh mạng và an ninh lương thực. Các sáng kiến của Việt Nam hướng tới xây dựng một ASEAN tự cường, bao trùm và thích ứng hiệu quả với biến động toàn cầu.
Việt Nam cũng cam kết phối hợp chặt chẽ với Malaysia trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2025, góp phần bảo đảm thành công của các hội nghị và thúc đẩy các ưu tiên chung của khối. Đây là dịp để Việt Nam khẳng định vị thế, đồng thời thể hiện tinh thần đoàn kết, trách nhiệm và chủ động trong xây dựng Cộng đồng ASEAN.
Ngọc Diệp/VOV-Bangkok