Hội nghị thượng đỉnh SCO tại Thiên Tân: 'Tinh thần Thượng Hải' và triển vọng hợp tác mới

8 giờ trướcBài gốc

Chương trình nghị sự và các cuộc gặp bên lề

Một trong những nội dung trọng tâm tại Hội nghị thượng đỉnh SCO lần này là việc thông qua chiến lược phát triển SCO cho thập kỷ tới, một tài liệu định hướng được kỳ vọng sẽ vạch ra các mục tiêu dài hạn cho tổ chức. Tuy nhiên, bên cạnh các chương trình nghị sự chính thức, các cuộc gặp song phương và trao đổi hậu trường giữa các nhà lãnh đạo cũng được coi là yếu tố then chốt, có thể ảnh hưởng đến cục diện khu vực và quốc tế.

Đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, hội nghị lần này mang ý nghĩa chiến lược, là cơ hội để trực tiếp hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi - những đối tác thương mại quan trọng của Nga. Hiện nay, Trung Quốc và Ấn Độ đang tiêu thụ hơn 50% lượng dầu mỏ và khí đốt xuất khẩu của Nga, trong bối cảnh thị trường châu Âu thu hẹp đáng kể do trừng phạt.

Cuộc gặp giữa Tổng thống Putin và Thủ tướng Modi nhiều khả năng sẽ tập trung vào hợp tác năng lượng, đặc biệt trong bối cảnh Ấn Độ đang chịu sức ép từ các biện pháp thương mại của Mỹ, nhưng vẫn tiếp tục nhập khẩu dầu từ Nga với khối lượng lớn. Theo các nguồn tin từ Reuters, Ấn Độ không có kế hoạch cắt giảm lượng nhập khẩu trong ngắn hạn, và có thể sẽ tăng thêm từ 10-20% trong tháng 9, cho thấy sự gắn kết thực dụng giữa hai nền kinh tế.

Với Trung Quốc, chủ đề nổi bật có thể là dự án đường ống dẫn khí đốt “Sức mạnh Siberia 2”, được thiết kế nhằm tăng nguồn cung khí đốt tự nhiên từ Nga sang Trung Quốc, bù đắp cho sự sụt giảm xuất khẩu năng lượng sang EU. Dự án này không chỉ mang tính kinh tế, mà còn có ý nghĩa chiến lược, phản ánh sự tái định hướng trong cấu trúc năng lượng và địa chính trị Á-Âu.

Nhìn chung, trong khi các văn kiện chính thức của hội nghị tập trung vào chiến lược hợp tác khu vực, các kênh ngoại giao bên lề lại cung cấp bối cảnh thực tế về những chuyển động trong quan hệ song phương giữa các nước lớn. Đây chính là một phần không thể tách rời của cơ chế hợp tác đa phương kiểu SCO - nơi chính sách đa phương luôn đi kèm với các chiến lược song phương của từng thành viên.

Trung Quốc và nhiệm kỳ Chủ tịch SCO: Từ sáng kiến an ninh đến gắn kết khu vực

Kể từ khi Trung Quốc đảm nhiệm vai trò Chủ tịch luân phiên SCO vào tháng 7/2024, một loạt sáng kiến đã được thúc đẩy nhằm tăng cường hợp tác thực tiễn, đặc biệt trong lĩnh vực an ninh phi truyền thống. Trung Quốc đã chủ trì nhiều hoạt động như diễn tập chống khủng bố chung và trao đổi thông tin giữa các quan chức biên phòng. Những hoạt động này nhằm tăng cường khả năng phối hợp trong xử lý các mối đe dọa xuyên biên giới.

Một bước tiến đáng chú ý là cuộc họp Hội đồng Bộ trưởng Ngoại giao SCO được tổ chức tại Thiên Tân gần đây, nơi các nước thành viên nhất trí thúc đẩy việc thành lập 4 trung tâm an ninh chuyên trách, nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia và buôn bán ma túy.

Bên cạnh an ninh, các lĩnh vực kinh tế và công nghệ cũng được ưu tiên trong hợp tác thực chất. Trung Quốc tiếp tục tìm cách kết nối Sáng kiến Vành đai và Con đường với chiến lược phát triển của các quốc gia thành viên SCO. Các dự án như Khu công nghiệp Trung Quốc-Belarus hay Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan là ví dụ điển hình cho nỗ lực này. Ngoài ra, hợp tác trong các lĩnh vực mới như thương mại điện tử xuyên biên giới, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn đang được đẩy mạnh, cho thấy xu hướng mở rộng hợp tác sang các ngành công nghệ cao và kinh tế số.

Theo số liệu được hãng thông tấn Xinhua công bố, năm 2024, tổng kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc và các quốc gia thành viên SCO, các nước quan sát viên và đối tác đối thoại đạt khoảng 890 tỷ USD - mức cao nhất từ trước đến nay.

Ngoài kinh tế và an ninh, giao lưu nhân dân cũng được coi là trụ cột thứ ba trong hợp tác SCO. Trung Quốc đã tham gia vào nhiều hoạt động văn hóa-giáo dục trong khuôn khổ tổ chức, như chương trình khảo cổ học chung tại Kazakhstan, các hoạt động thanh niên như trại hè, thi kỹ năng nghề và thể thao mùa đông. Những nỗ lực này nhằm tạo nền tảng xã hội cho sự hiểu biết lẫn nhau và tăng cường gắn kết khu vực, trong bối cảnh tổ chức tiếp tục mở rộng thành phần và vai trò.

“Tinh thần Thượng Hải”: Nền tảng hợp tác và động lực phát triển của SCO

Tại hội nghị thượng đỉnh SCO do Trung Quốc chủ trì vào tháng 6 năm 2018 ở Thanh Đảo, Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhấn mạnh vai trò trung tâm của “Tinh thần Thượng Hải” trong việc định hình mô hình hợp tác khu vực của tổ chức này. Ông gọi đây là “tài sản chung” của các quốc gia thành viên, có khả năng vượt qua các định kiến truyền thống trong quan hệ quốc tế như đối đầu giữa các nền văn minh hay tư duy Chiến tranh Lạnh.

Theo Chủ tịch Trung Quốc, “Tinh thần Thượng Hải”, với các nguyên tắc như tin cậy chính trị, hợp tác cùng có lợi, tham vấn bình đẳng, tôn trọng đa dạng văn hóa và cùng hướng tới phát triển, không chỉ đặt nền tảng cho SCO mà còn góp phần xây dựng một mô hình quan hệ quốc tế hướng tới sự ổn định và hợp tác dài hạn. Từ năm 2013 đến nay, thông điệp này đã liên tục được lặp lại tại các hội nghị thượng đỉnh, thể hiện định hướng chiến lược của SCO trong các hoạt động hợp tác.

Dưới ảnh hưởng của các nguyên tắc này, SCO đã mở rộng đáng kể, từ 6 thành viên sáng lập (Trung Quốc, Nga, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan) lên thành 10 quốc gia thành viên chính thức, với sự gia nhập lần lượt của Ấn Độ, Pakistan, Iran và mới đây nhất là Belarus. Ngoài ra, tổ chức còn có 2 quốc gia quan sát viên và 14 đối tác đối thoại, mở rộng phạm vi ảnh hưởng sang cả châu Âu, châu Phi và Trung Á.

Việc mở rộng thành phần và phạm vi hợp tác là minh chứng cho “sức sống” của SCO cũng như sức hấp dẫn của những nguyên tắc mà tổ chức theo đuổi. Tuy vậy, giới quan sát lưu ý rằng sự đa dạng trong mô hình chính trị, lợi ích quốc gia và định hướng đối ngoại của các thành viên có thể đặt ra không ít thách thức cho tính gắn kết và hiệu quả thực tiễn của tổ chức này.

Tuyên bố từ phía nước chủ nhà Trung Quốc cho thấy mong muốn duy trì vai trò trung tâm trong việc dẫn dắt định hướng phát triển của SCO, đồng thời thúc đẩy tổ chức này trở thành một trụ cột trong quản trị khu vực và đóng góp vào ổn định toàn cầu. Theo đó, SCO không chỉ là một diễn đàn an ninh, mà còn đang từng bước mở rộng sang các lĩnh vực như kinh tế số, năng lượng, giao lưu nhân dân và chống chủ nghĩa cực đoan.

Hùng Anh (CTV)

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/hoi-nghi-thuong-dinh-sco-tai-thien-tan-tinh-than-thuong-hai-va-trien-vong-hop-tac-moi-260241.htm