Theo Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam (VNMAC), Phú Thọ là một trong những tỉnh miền núi phía Bắc có tỷ lệ ô nhiễm bom mìn khoảng 15-20% diện tích đất tự nhiên, tập trung tại các huyện (cũ): Thanh Ba, Thanh Sơn, Hạ Hòa, Yên Lập... Hệ lụy ô nhiễm bom mìn thời gian qua đã gây nhiều vụ tai nạn thương tâm. Năm 2013, tại Trường THCS Tiên Phong (xã Chí Đám), một vụ nổ xảy ra khi học sinh nhặt được vật nổ trên sông Lô mang vào sân trường, khiến 4 em bị thương nặng. Bên cạnh đó, diện tích đất ô nhiễm khiến nhiều dự án giao thông, thủy điện, khu công nghiệp chậm tiến độ; người dân miền núi gặp khó khăn trong mở rộng sản xuất, làm cho tỷ lệ hộ nghèo tại một số xã vẫn cao hơn mức bình quân chung của tỉnh.
Lực lượng Công binh tiến hành hủy nổ quả bom được phát hiện trên địa bàn xã Tu Vũ vào tháng 8/2025.
Thực hiện Quyết định số 504/QĐ-TTg ngày 21/4/2010 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn giai đoạn 2010 - 2025, UBND tỉnh đã chỉ đạo Bộ CHQS tỉnh phối hợp các sở, ngành, địa phương điều tra, khảo sát, lập bản đồ ô nhiễm trên toàn tỉnh. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng kế hoạch trung hạn, dài hạn, từng bước làm sạch đất bị ô nhiễm, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội gắn với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.
Từ năm 2010 đến nay, lực lượng Công binh Bộ CHQS tỉnh đã khảo sát, rà phá 14.673 ha tại các khu vực có mật độ ô nhiễm cao; thu hồi và bàn giao xử lý hơn 1.467 quả bom, mìn, vật nổ các loại. Cùng với đó, Bộ CHQS tỉnh và Công an tỉnh đã tổ chức 12.465 buổi tuyên truyền tại khu dân cư, cơ quan, trường học; đăng tải 2.940 tin, bài trên các phương tiện truyền thông về phòng tránh tai nạn bom mìn và quản lý vũ khí, vật liệu nổ, thu hút hàng chục triệu lượt người tham gia, tương tác, chia sẻ rộng rãi trên không gian mạng. Toàn tỉnh đã triển khai 45 đợt cao điểm rà soát, vận động giao nộp vũ khí, vật liệu nổ; qua đó, phát hiện 286 vụ với 387 đối tượng vi phạm; khởi tố 27 vụ với 31 bị can; xử phạt hành chính 259 vụ với 356 đối tượng, tổng số tiền phạt 1,79 tỷ đồng. Lực lượng chức năng đã thu giữ, tiêu hủy 9.458 khẩu súng, 445 lựu đạn, 28 viên đạn cối, 27.457 viên đạn các loại, hơn 15 tấn vỏ đạn, 7.303 kíp nổ, 1.137 kg thuốc nổ, 87 quả mìn... bảo đảm an toàn tuyệt đối trong quá trình xử lý.
Bộ CHQS tỉnh thường xuyên phối hợp các sở, ngành rà soát những khu vực dự kiến triển khai dự án đầu tư có nguy cơ ô nhiễm bom mìn; thẩm định kế hoạch thu gom, vận chuyển, tiêu hủy vật nổ; giám sát chất lượng các hoạt động rà phá và tổng hợp dữ liệu phục vụ công tác quản lý bom, mìn, vật liệu nổ trên địa bàn tỉnh.
Theo Bộ CHQS tỉnh, nhu cầu sử dụng đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và yêu cầu nhiệm vụ quốc phòng, an ninh ngày càng cao, trong khi diện tích đất ô nhiễm bom mìn cần rà phá còn rất lớn. Do đó, tỉnh rất cần sự quan tâm, hỗ trợ của Bộ Quốc phòng, đặc biệt trong việc cấp phép hoạt động rà phá bom mìn, vật liệu nổ đối với Bộ CHQS các tỉnh, thành phố có đủ năng lực.
Trong bối cảnh bom mìn còn tồn sót, để bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản cho Nhân dân, Bộ CHQS tỉnh khuyến cáo, người dân khi phát hiện hoặc nghi ngờ là bom, mìn, vật liệu nổ cần báo ngay cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan quân sự gần nhất để kịp thời xử lý, tránh gây hậu quả đáng tiếc. Đồng thời, lực lượng chức năng kiên quyết xử lý những trường hợp vận chuyển, tự ý tháo gỡ bom mìn để lấy phế liệu, gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản của cộng đồng.
Huy Thắng