Hồi ức những ngày cuối tháng tư năm bảy lăm

13 giờ trướcBài gốc

Buổi học kết thúc sớm hơn thời gian quy định. Cả thầy lẫn trò chẳng ai muốn kéo dài những âm thanh rời rạc, khô khan của bài giảng được đón nhận bằng những ánh mắt thờ ơ, trống rỗng. Trong phút chốc chỉ còn tiếng gió thổi từ sông Hậu mang theo tiếng máy rì rầm của chiếc bắc Vàm Cống sang sông tràn vào giảng đường mênh mông, vắng lạnh…

Tiến sĩ Ngô Thụy Quang.

Căn phòng duy nhất của Ðại học xá trong khuôn viên trường ở cạnh Ngã tư Đèn Bốn Ngọn - còn gọi là Công trường Lê Quang Vinh, nóng bức, ngột ngạt như mọi ngày. Gọi là Ðại học xá cho oai chứ nó không hơn gì cái nhà trọ rẻ tiền nhất ở đất Long Xuyên này. Những chiếc giường sắt hoen rỉ, là đồ phế thải của Tây Ðức viện trợ cho Ðại học Hòa Hảo từ năm 1971, càng phơi bày rõ hơn sự tồi tàn, bẩn thỉu khi mấy chủ nhân tạm thời của nó tóm dẹp đồ đạc ra đi.

Ðến nay, bám lại cái Ðại học xá như nhà thương thí này còn lại năm anh em đều là dân miền Tây. Chỉ còn năm mống nhưng thái độ về cuộc chiến đang diễn ra chẳng ai giống ai. Anh Minh lớp Sử Ðịa 4 luôn miệng thở than: Chẳng biết có lấy được cái bằng Cử nhân hay không? Thằng Sang lớp Anh văn 3, kẻ hầu như có mặt ở Ðại học xá chỉ để ngủ qua đêm, thì thường chửi đổng vào thời cuộc. Thằng Thuấn chung lớp với tôi thì có thái độ chờ xem và câu triết lý cửa miệng: “Cái gì đến thì nó sẽ đến”!

Người thứ năm là Bình, anh chàng Nông nghiệp 3 lầm lì ít nói, thường lẩn tránh các cuộc tranh luận công khai. Chúng tôi chẳng biết anh ta nghĩ gì nhưng có thể biết tình hình chiến sự diễn ra hàng ngày qua tấm bản đồ Bình treo trên tường từ đầu tháng 4/1975. Chiều nay, phòng tuyến từ Xuân Lộc kéo dài qua Long Thành, nơi quân đội Sài Gòn đang dồn sức cố thủ được gạch đậm thêm nhiều nét. Chúng tôi biết là chiến sự ở đó đang diễn ra ác liệt và có thể sẽ làm thay đổi cục diện chiến trường trong những ngày tới vì nó rất gần Sài Gòn.

Tin tức, tin đồn, tin vịt… rối rắm, đủ loại thông tin nhưng chúng tôi chẳng thiết tha gì đến việc bàn luận thời cuộc nữa. Có lẽ kết quả cuộc tranh luận tối ngày 21/4 của anh em Ðại học xá đã làm chúng tôi bớt cởi mở với nhau về chính kiến. Tối đó, sau bài diễn văn từ chức của Nguyễn Văn Thiệu, gần 20 sinh viên có mặt ở đây chia thành 4 nhóm: Nhóm chửi Mỹ binh Thiệu; nhóm chửi Thiệu binh Mỹ; nhóm chửi cả Mỹ lẫn Thiệu và nhóm chót là nhóm… can ngăn một cuộc ẩu đả sắp xảy ra! Bình vẫn còn thức với chiếc radio một băng bé nhỏ áp sát bên tai. Sáng mai, chúng tôi lại biết thêm tin tức từ tấm bản đồ nhiều màu xanh đỏ của nó.

Ngày 28, sinh hoạt của thị xã Long Xuyên có vẻ bình thường. Ðường phố, chợ búa, hàng quán vẫn đông người qua lại, mua bán, ăn nhậu… Chiều xuống. Các quán cà phê vẫn đông người, đèn màu nhấp nháy mờ đi trong khói thuốc. Những bài tình ca êm dịu chen lẫn âm thanh cuồng loạn của nhạc Rock and Roll, cả nhạc phản chiến của Trịnh Công Sơn cùng bao nhiêu loại âm thanh khác tạo nên một đêm Long Xuyên như mọi đêm. Ở bến xe, công viên, đài Tự Cường… người tìm hoa và gái bán hoa vẫn đông vui như mọi lần. Chiến tranh hình như ở đâu đó, xa lắm!

Ðêm nay, số sinh viên khoa Văn - Sư phạm còn ở lại Long Xuyên tổ chức “Ðêm không ngủ” mong dựng lại cái không khí xuống đường sôi động của năm 1974. Ðã có kế hoạch phối hợp với anh em khoa Thương mại - Ngân hàng và Bách khoa - Nông nghiệp sau khi họ kết thúc buổi tiệc chia tay. Quanh đống lửa đốt bằng vỏ xe, anh em Sư phạm còn quá ít, căng thẳng chờ đợi bằng những bài hát phản chiến rì rầm như thánh ca. Không ổn rồi! Đám cảnh sát chìm lợi dụng đám đông ồn ào đã len lỏi xâm nhập vào cuộc chia tay của hai khoa kia. Thế là bọn họ lần lượt giải tán… Chúng tôi lặng lẽ ra về, bỏ lại chiếc vỏ xe còn bốc khói nằm lẻ loi trên sân trường. Mấy chị cằn nhằn, trách móc: Đám sinh viên con nhà giàu chết nhát!

Ngày 29, không khí chiến tranh đã thật sự lan tới Long Xuyên. Xe chở dân tản cư đổ về ngày càng nhiều chen lẫn xe quân sự qua lại liên tục trên đường và tiếng máy bay trực thăng rền rĩ trên bầu trời bay về hướng biển Rạch Giá. Nhiều chốt chặn của cảnh sát, quân cảnh mọc lên khắp nội ô; cờ ba sọc được cắm trên các cao ốc như đối chọi lại truyền đơn, bích chương của Mặt trận Giải phóng xuất hiện đầy trong khu lao động.

Viện Ðại học gần như đóng cửa, không có thời khóa biểu cho tuần tới. Chiều nay lính Bảo an quân Hòa Hảo xuất hiện trở lại trên những chiếc xe quân sự như năm 1974, mặt lạnh lùng. Tin đồn về một vùng “tự trị” của tôn giáo đang lan rộng dệt nên một bức tranh “vương quốc đạo” nhuốm đầy mùi huyền thoại như thời chống Pháp!

Tôi và em im lặng bên nhau. Ghế đá công viên Nguyễn Du loang loáng ánh trăng. Cô em “Bắc kỳ nho nhỏ” của tôi mất đi cái nhí nhảnh thường ngày. “Bố mẹ em đang chuẩn bị đi xa”. Còn Em? Tiếng nức nở trả lời câu hỏi. Còn Anh? Tôi im lặng. Những ngọn núi quê hương Tịnh Biên thật thân thương, bình dị luôn hiện diện trong tâm trí tôi khi rời xa nó từ hơn 10 năm trước, như đang vẫy gọi tôi trở về với thời thơ ấu tung tăng chân đất đến trường làng…

Ngày 30, từ 9 giờ sáng, Ðài Phát thanh Sài Gòn gần như câm bặt, thỉnh thoảng vang lên tiếng khọt khẹt như tiếng thở người bịnh nặng trong cơn hấp hối. Ðường phố chết lặng, cảnh sát áo trắng đi tới đi lui như con rối, chẳng biết làm gì. Lính đào ngũ chạy về Long Xuyên ngày càng đông. Nghe nói họ đã bắn nhau với lính quân cảnh trên đường Cần Thơ - Long Xuyên. Trực thăng đáp xuống, bay lên nhiều lần ở sân vận động…

Sự hoảng loạn bùng lên khi Ðài Phát thanh Sài Gòn phát đi tuyên bố ngừng bắn của Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, kế đó là Tuyên bố đầu hàng của Tổng thống Dương Văn Minh. Cầu Hoàng Diệu, Duy Tân đông nghịt người qua lại bằng mọi phương tiện để về nhà hoặc chạy đi đâu đó. Trong khu nhà trọ giáo sinh Sư phạm, âm thanh hỗn độn, khóc cười lẫn lộn. Bến xe Long Xuyên chật cứng người, hành lý. Bảo an quân Hòa Hảo chốt chặn tước vũ khí lính đào ngũ từ nơi khác chạy về. Nhiều nhà ở phố chợ đóng cửa. Dân lao động kéo nhau ra chợ mua nhu yếu phẩm tích trữ…

Chiếu tối. Tự xưng là Ủy ban hành chánh lâm thời tỉnh An Giang, qua loa phóng thanh, Tỉnh đoàn trưởng Bảo an quân Hòa Hảo ra lệnh thiết quân luật, hô hào trang bị vũ khí cho đàn ông từ 18 đến 45 tuổi… Ðêm 30/4 hình như dài vô tận!

Ngày 1/5, hai chiếc thiết giáp M.113 án ngữ ngay cổng Viện Ðại học ở Ngã tư Đèn Bốn Ngọn, súng đạn quay vào phía đường đi Núi Sập quận Huệ Đức, là hướng tiến ra Long Xuyên của quân Giải phóng tỉnh Long Châu Hà. Trên xe, số lính Bảo an quân lăm lăm súng trên tay, mắt hướng tứ phía. Chiếc nón sắt lớn của lính Mỹ vẫn không che được cái búi tóc sau ót của người lính đạo! Không còn bóng dáng binh lính Sài Gòn nào xuất hiện trên đường phố Long Xuyên. Tiếng máy bay trực thăng cũng hoàn toàn im bặt…

Tôi đến nhà em, chỉ còn người vú già ở lại. Căn phòng vẫn ngăn nắp như xưa. Bên cửa sổ chùm bông giấy trắng đong đưa trước gió. Tôi ra về mang theo tấm ảnh hai đứa đứng dưới tượng đài Bông lúa vươn cao còn ghi ngày 9/1/1975 đầy kỷ niệm. Em đã dặn vú đưa lại cho tôi kỷ vật sau cùng này.

Lực lượng Giải phóng đã tiếp quản tỉnh lỵ Châu Ðốc lúc 9 giờ sáng. Tôi phải về với quê hương Thất Sơn, nơi còn người mẹ già đang đợi chờ, lo lắng. Trưa ngày 1/5, tôi về tới Châu Đốc. Chiều 1/5/1975 tỉnh lỵ Long Xuyên được giải phóng...

Ngày 16/5, tôi về lại Long Xuyên trong những ngày lễ mừng chiến thắng. Ðêm xuống, đường phố Long Xuyên tràn ngập chân người và cờ hoa.

Đài Tự Cường chiều ngày 1/5/1975

Ngô Thụy Quang

Nguồn VNCA : https://vnca.cand.com.vn/truyen-thong/hoi-uc-nhung-ngay-cuoi-thang-tu-nam-bay-lam-i767099/