Hơn 100.000 ca tử vong vì thuốc lá mỗi năm: Giáo viên thành 'người gác cửa ý thức'

4 giờ trướcBài gốc

Mỗi bài giảng là một “liều vaccine ý thức”

Ngày 5/11/2025, tại Hà Nội, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) và Báo Giáo dục và Thời đại tổ chức Lễ tổng kết và trao giải “Cuộc thi Thiết kế bài giảng về phòng chống tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng dành cho giáo viên phổ thông năm 2025”.

Sự kiện hướng tới mục tiêu “Trường học không khói thuốc - Học sinh khỏe mạnh - Tương lai bền vững”, đồng thời khẳng định vai trò then chốt của nhà trường và các thầy cô trong cuộc chiến chống thuốc lá.

Ban tổ chức khen thưởng các cá nhân, tập thể. Ảnh: BTC

Trong nhiều năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành các văn bản chỉ đạo xây dựng trường học không khói thuốc; tích hợp nội dung giáo dục phòng, chống tác hại thuốc lá vào chương trình học; đẩy mạnh truyền thông qua báo chí và mạng xã hội.

Tuy nhiên, thách thức vẫn rất lớn khi các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha… ngày càng được “trẻ hóa” và khó kiểm soát. Theo Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm 13 - 17 tuổi tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023 - con số khiến các nhà giáo và phụ huynh không khỏi lo ngại.

Từ thực tiễn Hà Nội, cô Đào Thị Cúc - Phó Hiệu trưởng Trường THCS Đống Đa cho biết, hành vi sử dụng thuốc lá đang lan rộng trong giới trẻ, đặc biệt ở nhóm học sinh 13-15 tuổi. Nhà trường đã truyền thông bằng nhiều hình thức gần gũi như làm clip, vẽ tranh, phát động phong trào “Học sinh nói không với thuốc lá điện tử”, đồng thời phối hợp chặt chẽ với địa phương trong kiểm tra, giám sát. “Việc truyền thông cần sử dụng ngôn ngữ của học sinh, sinh động, gần gũi và thường xuyên”, cô nhấn mạnh.

Cô Phùng Thị Thu Trang - Phó Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Du, Thái Nguyên cho biết nhiều trường đang ứng dụng công nghệ thông tin và mạng xã hội để lan tỏa thông điệp. Các video, fanpage “made by teen” do học sinh tự sản xuất bằng công nghệ AI giúp nội dung trở nên dễ tiếp cận hơn, đồng thời nhà trường còn dùng công cụ số để phân tích dữ liệu, nhận diện sớm tình trạng sử dụng thuốc lá trong học sinh và thiết kế hoạt động phù hợp.

Công tác 14 năm tại Trường THPT Nguyễn Trãi (Đồng Nai), cô Đỗ Thị Thúy An, giáo viên môn Hóa học – người đoạt giải Ba cuộc thi chia sẻ: “Khoảng 3 năm trở lại đây, tình trạng học sinh hút thuốc trong trường xuất hiện nhiều hơn. Tôi cố gắng lồng ghép kiến thức và hình ảnh thực tế để các em hiểu rõ tác hại của việc hút thuốc. Hy vọng có thể đưa tiết học này đến học sinh lớp 12, để các em không còn xem nhẹ hành vi ấy nữa”.

Ở Huế, thầy Cao Lê Quang (Trường THCS Đặng Văn Ngữ) lại tiếp cận theo hướng giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống. Học sinh được tham gia câu lạc bộ, sân khấu hóa, thi sáng tác poster, video… vừa nâng cao nhận thức, vừa trở thành tuyên truyền viên tích cực. "Tác động từ bạn học đôi khi mạnh mẽ hơn mọi khẩu hiệu”, thầy chia sẻ.

Lan tỏa môi trường học đường không khói thuốc

Theo thạc sĩ, bác sĩ Phan Thị Hải - Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế), mỗi năm có hơn 100.000 người Việt Nam tử vong do thuốc lá, trong đó 18.800 ca là nạn nhân của hút thuốc thụ động.

Sau 10 năm thực hiện Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá, tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên (13 - 17 tuổi) đã giảm từ 5,36% năm 2013 xuống 2,78% năm 2019, nhưng thuốc lá điện tử đang là thách thức lớn. Điều tra tại 11 tỉnh cho thấy tỷ lệ nữ 11-18 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử đã đạt 4,3%.

“Không bức tường nào bảo vệ học sinh tốt hơn sự đồng hành của nhà trường và gia đình. Khi thầy cô và cha mẹ cùng làm gương, học sinh sẽ biết cách nói không với thuốc lá”, bà Hải khẳng định.

Theo Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm 13-17 tuổi tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023

Tại hội thảo thầy cô và các chuyên gia đều thống nhất rằng giáo dục chỉ hiệu quả khi có sự phối hợp từ ba phía: nhà trường - gia đình - xã hội. Trong đó, nhà trường giữ vai trò trung tâm, giáo viên là người truyền dẫn, còn gia đình tạo môi trường an toàn để trẻ thực hành lối sống lành mạnh.

Từ kinh nghiệm địa phương, ông Nguyễn Quang Minh - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Phú Thọ cho biết, tỉnh đã duy trì mô hình “Trường học không khói thuốc” với 100% trường ban hành quy chế cấm hút thuốc; giáo viên và học sinh ký cam kết; hoạt động truyền thông được tổ chức định kỳ. Lãnh đạo và giáo viên luôn nêu gương, góp phần hình thành môi trường học đường văn minh, kỷ cương.

Ông Minh đề xuất mở rộng mô hình bằng việc đổi mới thông điệp truyền thông hướng tới thuốc lá điện tử; phát huy vai trò “Đại sứ môi trường không khói thuốc”; phối hợp liên ngành để kiểm soát nguồn cung quanh trường học; thiết lập chỉ số “Không khói thuốc” để đánh giá thi đua định kỳ.

Trong khuôn khổ hội thảo, Ban tổ chức trao giải Cuộc thi Thiết kế bài giảng “Phòng, chống tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng” năm 2025, thu hút hơn 6.800 bài dự thi trên toàn quốc; 38 cá nhân và 10 tập thể được vinh danh, khen thưởng.

Thu Hằng/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/hon-100000-ca-tu-vong-vi-thuoc-la-moi-nam-giao-vien-thanh-nguoi-gac-cua-y-thuc-post1243618.vov