Hơn 22 nghìn HTX nông nghiệp trước 'bước ngoặt' chuyển đổi số

5 giờ trướcBài gốc

Bà Trần Thị Thu Lan - Giám đốc HTX sản xuất dịch vụ nông sản Bản Quyền (xã Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn) nhận định, chuyển đổi số mở ra cơ hội mới cho đồng bào miền núi nói chung và các HTX vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng. Nhờ ứng dụng các nền tảng công nghệ, bà con nông dân có thể quảng bá, giới thiệu nông sản của địa phương đến người tiêu dùng trong và ngoài nước mà không cần rời khỏi bản làng.

Tiếp cận và vận hành công nghệ số vẫn còn nhiều khó khăn

Đáng chú ý, theo bà Lan, nhờ sự hỗ trợ của ngành chức năng, các sản phẩm của HTX đã được giới thiệu trên nhiều nền tảng mạng xã hội như TikTok, Zalo, Facebook, Shopee,… góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ. Tuy nhiên, bà cũng thừa nhận việc tiếp cận và vận hành công nghệ số vẫn còn nhiều khó khăn.

“Chúng tôi mới bước đầu làm quen với công nghệ, còn hạn chế về nhân lực, kỹ năng marketing và thông tin thị trường. Vì vậy, HTX rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp, các ngành, đặc biệt là Liên minh HTX Việt Nam trong việc tập huấn, đào tạo, giúp bà con miền núi ứng dụng hiệu quả nền tảng số”, bà Lan kiến nghị.

Nhờ ứng dụng các nền tảng công nghệ, bà con nông dân có thể quảng bá, giới thiệu nông sản của địa phương đến người tiêu dùng trong và ngoài nước mà không cần rời khỏi bản làng.

Chia sẻ tại Diễn đàn “Chuyển đổi số trong nông nghiệp: Nắm bắt cơ hội, thích ứng tương lai” do Tạp chí Kinh doanh tổ chức mới đây bà Vũ Thị Lệ Thủy, Giám đốc HTX 3T Nông Sản Cao Phong (Phú Thọ) chia sẻ, HTX 3T Nông Sản Cao Phong là một trong những đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ số trong sản xuất nông nghiệp. Thời gian qua, HTX đã được tiếp cận và sử dụng phần mềm nhật ký điện tử Phafarm để quản lý sản xuất và truy xuất nguồn gốc sản phẩm cam Cao Phong.

Sau 3 năm triển khai, phần mềm này đã giúp HTX nâng cao hiệu quả quản lý và minh bạch thông tin sản xuất. Tuy nhiên, theo bà Thủy, trong quá trình triển khai HTX của bà lại vấp phải hàng loạt khó khăn đó là tình trạng chuyển đổi số không đồng bộ. Từ đó, hình thành sự cạnh tranh không bình đẳng giữa các HTX sản xuất bài bản với nông dân sản xuất tự do.

“Trong khi HTX phải chịu thuế, phí và áp dụng các tiêu chuẩn như ISO 22000, thì nông dân bên ngoài vẫn bán sản phẩm dễ dàng với giá rẻ hơn. Hiện có tới 70–80% người tiêu dùng trong nước vẫn ưu tiên mua hàng tại chợ truyền thống, quan tâm nhiều đến giá cả hơn là truy xuất nguồn gốc. Điều này khiến sản phẩm làm đúng quy trình lại gặp bất lợi ngay trên thị trường nội địa” - Giám đốc HTX 3T Nông Sản Cao Phong bày tỏ.

Một vấn đề khác là tình trạng hàng giả, hàng nhái thương hiệu cam Cao Phong vẫn tràn lan, khiến người tiêu dùng nhầm lẫn và làm giảm uy tín của sản phẩm có chỉ dẫn địa lý. HTX kiến nghị các cơ quan chức năng cần tăng cường bảo hộ thương hiệu, đồng thời hỗ trợ hạ tầng số, truyền thông và chính sách khuyến khích nông dân tham gia HTX...

Nói thêm về tiến độ tiếp cận chuyển đổi số của các HTX tại địa phương, ông Liễu Xuân Du, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Lạng Sơn, thông tin thời gian qua, thông qua các nền tảng mạng xã hội, một số HTX nông lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh đã tận dụng tốt lợi thế địa phương và vai trò “bà đỡ” để hỗ trợ nông dân tiêu thụ sản phẩm. Nhờ vậy, HTX không chỉ đảm bảo lợi ích kinh tế cho thành viên mà còn góp phần ổn định sản xuất trên địa bàn.

Tuy nhiên, phần lớn các HTX vẫn có quy mô nhỏ, năng lực quản lý còn hạn chế. Việc ứng dụng công nghệ số trong xúc tiến thương mại còn manh mún, thiếu đồng bộ. Đầu ra tuy được hỗ trợ nhưng chưa thật sự bền vững, phụ thuộc vào một vài thị trường truyền thống.

Mặt khác, nguồn lực đầu tư cho HTX còn khiêm tốn. Việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ dù đã được cải thiện nhưng vẫn gặp không ít rào cản về thủ tục, năng lực lập hồ sơ. Bài toán nhân lực chất lượng cao cho HTX cũng là vấn đề dài hạn.

Vẫn còn nhiều việc phải làm

Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN&MT) cho rằng, quá trình chuyển đổi số trong nông nghiệp, đặc biệt trong khu vực kinh tế tập thể và HTX, vẫn còn chậm so với nhiều quốc gia trong khu vực như Trung Quốc, Thái Lan hay các nước EU.

Tại Trung Quốc, nền tảng số quốc gia về nông nghiệp đã được triển khai đến từng HTX, từng trang trại, gắn với hệ thống quản lý cấp địa phương. Ở Thái Lan, hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử được áp dụng bắt buộc đối với nông sản xuất khẩu.

Trong khi đó, Việt Nam vẫn chưa có hệ thống truy xuất số vận hành đồng bộ, khiến chúng ta chậm hơn trong tiến trình hội nhập. Tuy nhiên, yêu cầu thực tế đang bắt buộc nông nghiệp Việt Nam phải chuyển sang mô hình hệ sinh thái số.

Để xây dựng hệ sinh thái số trong nông nghiệp, ông Thịnh cho biết, hiện nay Bộ NN&MT đang triển khai nhiều hoạt động như: Xây dựng nền tảng số dùng chung cho khu vực HTX và kinh tế tập thể, dự kiến hoàn thành và đưa vào vận hành từ tháng 6/2026. Nền tảng này sẽ kết nối dữ liệu về truy xuất nguồn gốc, mã số vùng trồng, tiêu chuẩn sản xuất, logistics, và hợp đồng điện tử. Bên cạnh đó sẽ phối hợp với các đối tác quốc tế, đặc biệt là Nhật Bản, để học hỏi mô hình hệ sinh thái số của Liên đoàn HTX Nông nghiệp Nhật Bản (JA)...

Ông Lương Văn Tự, Chủ tịch Hiệp hội Thông tin Tư vấn Kinh tế Thương mại Việt Nam, nguyên Trưởng đoàn đàm phán đưa Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), nhận định, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ mà là câu chuyện của con người, là hành trình giúp cộng đồng doanh nghiệp, HTX, người dân tự tin khai thác công nghệ để tạo ra giá trị mới, từ đó hình thành một nền kinh tế sáng tạo bền vững và bao trùm.

Ông Tự cho biết, để đồng hành cùng người dân, HTX chuyển đổi số, Hiệp hội đang triển khai Đề án "Chuyển đổi số và phát triển kinh tế sáng tạo bền vững qua đào tạo livestream và bán hàng thương mại điện tử". Đề án này được triển khai dành cho doanh nghiệp nhỏ, HTX, thanh niên, phụ nữ nông thôn và các nhóm cộng đồng ưu tiên.

"Khi người nông dân biết livestream bán cam, người phụ nữ biết quảng bá sản phẩm thủ công, đó chính là chuyển đổi số đích thực. Và khi chính quyền xã, phường đồng hành cùng người dân, đó là chuyển đổi số bền vững. Chúng tôi kỳ vọng giúp hàng trăm nghìn hộ dân nông thôn, HTX gia nhập nền kinh tế số, tăng thu nhập, giảm trung gian, và quảng bá sản phẩm đặc trưng vùng miền đến thị trường rộng lớn hơn", ông Tự nói.

Có thể nói, chuyển đổi số không phải là đích đến, mà là một hành trình liên tục. Đối với HTX, hành trình này còn gian nan hơn nhiều vì sự giao thoa của rào cản: Thiếu vốn, thiếu nhân sự. Tuy nhiên, nếu biết tận dụng các chính sách hỗ trợ, dám mạnh dạn thay đổi tư duy, và ưu tiên áp dụng công nghệ từ những bước nhỏ nhất, các HTX hoàn toàn có thể tìm được "lối đi riêng", biến công nghệ thành đòn bẩy để nâng cao giá trị sản phẩm và khẳng định vị thế trong nền kinh tế số.

Nói như bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam thì với khu vực kinh tế hợp tác xã, chuyển đổi số chính là đòn bẩy tăng trưởng khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là con đường ngắn nhất để các HTX nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa quy trình sản xuất và kinh doanh. Chuyển đổi số còn giúp các HTX mở rộng thị trường, tăng cường khả năng cạnh tranh, và tạo ra một môi trường minh bạch, tin cậy cho cả người sản xuất và người tiêu dùng.

Hồng Hương

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/khoa-hoc-cong-nghe/hon-22-nghin-htx-nong-nghiep-truoc-buoc-ngoat-chuyen-doi-so-1110663.html