Theo Bộ Tài chính, đề án mới chia hộ kinh doanh (HKD) thành ba nhóm theo quy mô doanh thu, với quy định cụ thể về nghĩa vụ thuế, kê khai, hóa đơn và quản lý kế toán. Mục tiêu là xóa bỏ cơ chế nộp thuế khoán vốn tồn tại nhiều năm, thay thế bằng phương pháp kê khai phù hợp với quy mô và tính chất hoạt động của từng nhóm.
Từ 1/1/2026, hơn 65% hộ kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm sẽ được miễn nộp thuế
Nhóm 1 bao gồm các hộ có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm, được miễn nộp thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Mức doanh thu được miễn thuế này đã tăng gấp đôi so với quy định cũ (100 triệu đồng/năm), nhằm tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, buôn bán quy mô gia đình. Dù không phải áp dụng sổ sách kế toán phức tạp, nhóm này vẫn phải thực hiện kê khai định kỳ, có thể lựa chọn kê khai 2 lần/năm – vào đầu năm và giữa hoặc cuối năm – tùy theo thời điểm phù hợp với hoạt động kinh doanh.
Nhóm 2 bao gồm các hộ có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng. Theo đề án, nhóm này tiếp tục áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp trên doanh thu như hiện nay, song không còn nộp thuế khoán. Các mức thuế suất được quy định cụ thể theo ngành nghề: phân phối hàng hóa 1,5%, sản xuất và dịch vụ ăn uống 4,5%, dịch vụ khác 7%, cho thuê tài sản 10%. Bộ Tài chính cũng yêu cầu nhóm này phải lập sổ sách kế toán đơn giản theo mẫu quy định và kê khai thuế 4 lần/năm (theo quý).
Một điểm mới đáng chú ý là các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm, thuộc nhóm ngành bán lẻ hoặc cung cấp dịch vụ trực tiếp đến tay người tiêu dùng (theo Nghị định 70/2025), phải xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế. Với các hộ kinh doanh nhỏ hơn – doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm – việc xuất hóa đơn không bắt buộc, tuy nhiên Bộ Tài chính khuyến khích vẫn nên ghi chép doanh thu đầy đủ để đảm bảo tính minh bạch và làm căn cứ xác định nghĩa vụ thuế.
Nhóm 3 gồm các hộ kinh doanh có doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm. Sau hai năm liên tiếp có doanh thu vượt ngưỡng này, cơ quan thuế sẽ chuyển hộ đó sang nhóm 3 để áp dụng phương pháp quản lý và tính thuế tương đương doanh nghiệp nhỏ. Nhóm này bắt buộc phải áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT, theo công thức: thuế GTGT phải nộp = thuế GTGT đầu ra trừ thuế GTGT đầu vào.
Thuế thu nhập cá nhân của nhóm 3 được tính ở mức 17% trên tổng lợi nhuận, trong đó lợi nhuận được xác định bằng doanh thu trừ chi phí hợp lý. Ngoài ra, nhóm này phải thực hiện kê khai theo chu kỳ: nếu doanh thu trên 50 tỷ đồng/năm thì kê khai theo tháng, còn dưới 50 tỷ đồng thì kê khai theo quý. Việc xuất hóa đơn là bắt buộc, dù bằng hình thức điện tử hay từ máy tính tiền, đồng thời hộ kinh doanh phải mở tài khoản ngân hàng riêng phục vụ hoạt động kinh doanh.
Bộ Tài chính cho biết, việc xóa bỏ thuế khoán và chuyển đổi sang mô hình kê khai được xây dựng dựa trên thực trạng phát triển nhanh của khu vực hộ kinh doanh. Tính đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ và cá nhân kinh doanh, tăng 6% so với năm 2023. Trong đó, khoảng 2,2 triệu hộ đang hoạt động ổn định, gồm cả hộ nộp thuế khoán và hộ kê khai, tăng 4% so với năm trước.
Đáng chú ý, có khoảng 1,3 triệu hộ kinh doanh đạt doanh thu trên 100 triệu đồng/năm – tức là vượt ngưỡng chịu thuế – chiếm 59% tổng số hộ hoạt động ổn định. Con số này cho thấy quy mô hộ kinh doanh đang ngày càng mở rộng và chuyên nghiệp hơn, nhiều hộ đã tiệm cận mô hình doanh nghiệp siêu nhỏ.
Về kết quả thu ngân sách, khu vực hộ và cá nhân kinh doanh tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực. Năm 2024, tổng thu đạt 25.953 tỷ đồng, tăng 20% so với năm trước. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, số thu từ khu vực này đạt 17.100 tỷ đồng, tương đương 131% cùng kỳ 2024, đạt 53,4% dự toán cả năm. Những số liệu này cho thấy khu vực hộ kinh doanh vẫn là nguồn thu ổn định, đóng góp quan trọng vào ngân sách địa phương.
Theo thống kê 7 tháng đầu năm 2025, trong tổng số 2,35 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động ổn định, có tới 65,7% (tương đương 1,5 triệu hộ) có doanh thu từ 200 triệu đồng trở xuống – thuộc diện miễn thuế theo quy định mới. Số này nộp tổng cộng 2.410 tỷ đồng tiền thuế.
Khoảng 791 nghìn hộ có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng (33,6% tổng số), nộp 7.886 tỷ đồng.
Khoảng 12 nghìn hộ có doanh thu từ trên 3 tỷ đến 50 tỷ đồng (0,6%), nộp 1.032 tỷ đồng; và 1.464 hộ có doanh thu trên 50 tỷ đồng (0,1%), nộp 288 tỷ đồng.
Như vậy, hơn 65% hộ kinh doanh trên cả nước sẽ thuộc diện được miễn thuế kể từ năm 2026.
Cẩm Vân