Hơn 80% rạn san hô trên toàn cầu trắng xóa, báo động về các đợt tẩy trắng nghiêm trọng nhất trong lịch sử

6 giờ trướcBài gốc

Khoảng 84% diện tích rạn san hô trên thế giới đã và đang chịu ảnh hưởng bởi hiện tượng tẩy trắng – mức cao nhất từng được ghi nhận trong lịch sử bốn đợt sự kiện tẩy trắng san hô toàn cầu. (Nguồn: The Guardian)

Theo dữ liệu mới nhất từ tổ chức Coral Reef Watch thuộc chính phủ Mỹ, kể từ tháng 1/2023, các rạn san hô tại ít nhất 82 quốc gia và vùng lãnh thổ đã chịu mức nhiệt đủ để chuyển sang màu trắng - dấu hiệu rõ rệt của việc bị tẩy trắng.

San hô, thường được ví như “rừng mưa nhiệt đới dưới đại dương”, là nơi cư trú của khoảng 1/3 số loài sinh vật biển và là nguồn sống cho hơn một tỷ người trên thế giới.

Tuy nhiên, dưới làn nước tưởng như yên bình, nhiệt độ đại dương đang âm thầm tăng vọt đến mức kỷ lục, như một “đám cháy ngầm” lan rộng, âm thầm nhưng để lại những vết thương khó lành. Hệ quả là hàng loạt rạn san hô tại Thái Bình Dương, Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương đang bị hủy diệt trên diện rộng, kéo theo những hệ lụy sinh thái nghiêm trọng chưa từng có.

Hiện nay, khoảng 84% diện tích rạn san hô trên thế giới đã và đang chịu ảnh hưởng bởi hiện tượng tẩy trắng – mức cao nhất từng được ghi nhận trong lịch sử bốn đợt sự kiện tẩy trắng san hô toàn cầu. Con số này bỏ xa các mốc trước đó - đợt thứ ba (2014–2017) là 68%, đợt thứ hai (năm 2010) là 37%, và đợt đầu tiên (năm 1998) chỉ mới 21%.

Tiến sĩ Derek Manzello, Giám đốc Coral Reef Watch, cảnh báo rằng, ngay cả những khu vực từng được coi là “vùng trú ẩn nhiệt” như Raja Ampat (Indonesia) hay vịnh Eilat (biển Đỏ) cũng không thể tránh khỏi hiện tượng tẩy trắng trong đợt nóng lần này - cho thấy tình trạng của các rạn san hô đang bước vào giai đoạn cực kỳ báo động.

“Những khu vực vốn được xem là ít bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu nay cũng đang chịu tác động nghiêm trọng, cho thấy không còn nơi nào trên hành tinh này miễn nhiễm với hiện tượng tẩy trắng”, Tiến sĩ Manzello nhận định.

Tại Australia, tình hình cũng không khả quan hơn. Rạn san hô Great Barrier Reef - rạn lớn nhất thế giới - mới đây đã trải qua đợt tẩy trắng quy mô lớn thứ sáu chỉ trong vòng 9 năm, theo thông báo từ giới chức trách.

Trong khi đó, rạn Ningaloo, một di sản thế giới khác tại Western Australia, cũng vừa trải qua mức nhiệt kỷ lục kéo dài nhiều tháng.

Không chỉ riêng Thái Bình Dương, các nhà khoa học bên kia Ấn Độ Dương cũng ghi nhận tình trạng tẩy trắng san hô tại khu vực ngoài khơi Madagascar và bờ biển Đông Phi, bao gồm cả công viên đất ngập nước iSimangaliso - một di sản thế giới của Nam Phi.

Tiến sĩ Britta Schaffelke, thuộc Viện Khoa học biển Australia và là điều phối viên Mạng lưới giám sát rạn san hô toàn cầu (GCRMN), gọi đây là một sự kiện “chưa từng có tiền lệ”. Bà nhấn mạnh, “các rạn san hô chưa bao giờ phải hứng chịu áp lực khốc liệt đến thế. Hiện tượng tẩy trắng diễn ra với cường độ và tốc độ vượt ngoài khả năng theo dõi của các nhà khoa học”.

"Nỗi đau này" không chỉ được ghi nhận qua các con số, mà còn hiện hữu một cách dai dẳng và ám ảnh trong lòng những người đã dành cả cuộc đời mình để quan sát, gìn giữ và mưu sinh từ hệ sinh thái rạn san hô. “Với những người thường xuyên lặn biển, mỗi ngày họ đều chứng kiến đại dương thay đổi - một cách im lặng nhưng tàn khốc”, Tiến sĩ Schaffelke nói thêm.

GCRMN hiện đang tổng hợp dữ liệu để công bố một báo cáo vào năm 2026. Tuy nhiên, theo đánh giá của Tiến sĩ Schaffelke, ngay cả bản báo cáo này cũng khó có thể lột tả hết quy mô và mức độ tàn phá mà đợt tẩy trắng năm nay gây ra.

Các nhà khoa học tại Bắc và Trung Mỹ, bao gồm Florida, Caribe và Mexico là những người đầu tiên lên tiếng cảnh báo sau khi nhiệt độ đại dương tăng kỷ lục, gây ra hiện tượng tẩy trắng cực đoan vào mùa Hè 2023 ở bán cầu Bắc.

Mặc dù trong một số trường hợp, san hô có thể phục hồi nếu nhiệt độ hạ xuống trong thời gian ngắn, nhưng thực tế cho thấy nhiều rạn san hô đã bị tổn thương quá nặng nề.

Tiến sĩ Valeria Pizarro, chuyên gia nghiên cứu san hô tại Viện khoa học biển Perry, cho biết mình đã chứng kiến mức độ tẩy trắng nghiêm trọng tại Bahamas vào tháng 7/2024. “Chỉ trong thời gian ngắn, những rạn san hô nông đã trở nên trắng xóa, trơ trụi, như thể bị thiêu rụi dưới mặt nước, cùng với đó là sự tàn lụi nhanh chóng của các loài san hô nhánh”.

“Các nhà lãnh đạo thế giới cần thực sự cam kết giảm khí thải từ nhiên liệu hóa thạch và tăng cường đầu tư vào năng lượng sạch. Chúng ta cần họ không chỉ thực hiện điều đó trên giấy tờ hay trên các bản tin, mà phải trở thành hiện thực”, Tiến sĩ Pizarro chia sẻ thêm.

Tình hình hiện tại đang đặt ra thách thức to lớn cho cộng đồng khoa học, chính phủ các quốc gia và toàn thể nhân loại. Nếu không có các hành động quyết liệt nhằm giảm thiểu biến đổi khí hậu và bảo vệ đại dương, thế giới có thể phải đối mặt với sự sụp đổ hoàn toàn của một trong những hệ sinh thái quý giá nhất hành tinh.

(theo The Guardian)

Thu Trang

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/hon-80-ran-san-ho-tren-toan-cau-trang-xoa-bao-dong-ve-cac-dot-tay-trang-nghiem-trong-nhat-trong-lich-su-312378.html