Hồn cốt buổi đầu dựng nước

4 giờ trướcBài gốc

Di tích khảo cổ học Đồng Đậu được phát hiện vào tháng 2 năm 1962, có diện tích khoảng 86.000 m2. Từ đó đến nay, Đồng Đậu đã trải qua 7 lần khai quật với tổng diện tích hơn 800 m2. Qua những lần khai quật tìm thấy những mảnh gốm khắc vạch tinh xảo, công cụ đá được mài nhẵn tỉ mỉ, cùng các hiện vật đồng đầu tiên như mũi tên, rìu, giáo, lưỡi câu... phản ánh trình độ chế tác và tư duy sáng tạo vượt trội của cư dân Việt cổ. Những hiện vật này cũng hé lộ một đời sống định cư ổn định và phong phú. Cư dân nơi đây đã biết trồng trọt, chăn nuôi, săn bắt và hái lượm. Dấu tích những ngôi nhà sàn bằng tre gỗ, bếp lửa đỏ than và các chum gốm chứa lương thực cho thấy một cộng đồng biết tổ chức, phân công lao động, hình thành nên những yếu tố đầu tiên của xã hội có giai cấp - nền tảng cho sự ra đời của các nhà nước cổ đại.

Di tích quốc gia Đồng Đậu tại thị trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc (cũ)

Năm 1996, di tích khảo cổ Đồng Đậu được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích quốc gia. Nhiều hiện vật được khai quật từ đây hiện được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Vĩnh Phúc và Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, góp phần phục vụ công tác nghiên cứu, giáo dục và quảng bá văn hóa Việt cổ.

Những hiện vật được tìm thấy phản ánh trình độ chế tác và tư duy sáng tạo vượt trội của cư dân Việt cổ

Tuy nhiên, cùng với nhịp sống hiện đại và quá trình đô thị hóa, di tích Đồng Đậu đang đối mặt với nhiều thách thức. Sự xâm lấn của dân cư, tác động từ canh tác nông nghiệp và biến đổi khí hậu khiến khu vực bảo tồn bị thu hẹp, một số hố khai quật bị bồi lấp, mờ dần theo năm tháng. Dù công tác bảo tồn và quảng bá đã được chú trọng song vẫn chưa tương xứng với giá trị to lớn mà di tích mang trong mình.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc gìn giữ “báu vật tiền sử” này, tỉnh Vĩnh Phúc (cũ), nay là tỉnh Phú Thọ đã và đang triển khai Đề án Bảo vệ và phát huy giá trị di tích khảo cổ Đồng Đậu giai đoạn 2025 – 2035 và những năm tiếp theo. Đây được xem là chiến lược dài hạn nhằm bảo tồn toàn diện và phát huy giá trị di tích gắn với phát triển văn hóa – du lịch bền vững.

Trong giai đoạn 2025 - 2030, địa phương sẽ tập trung lập quy hoạch, khoanh vùng, cắm mốc giới bảo vệ di tích; bảo tồn tại chỗ một số hố khai quật ngoài trời phục vụ tham quan và học tập. Cùng với đó là việc xây dựng cơ sở dữ liệu số, số hóa toàn bộ tài liệu và hiện vật liên quan, hoàn thiện hồ sơ trình Chính phủ công nhận Đồng Đậu là Di tích quốc gia đặc biệt. Tỉnh cũng dự kiến tổ chức hội thảo khoa học cấp quốc gia, sản xuất phim tài liệu, xây dựng website giới thiệu di tích và phát triển các tuyến du lịch kết nối Đồng Đậu với các điểm di tích, danh thắng khác trong vùng.

Di tích khảo cổ Đồng Đậu đang tiếp tục được bảo tồn toàn diện và phát huy giá trị gắn với phát triển văn hóa – du lịch

Giai đoạn 2030 – 2035 sẽ tập trung hoàn thiện hạ tầng khu di tích với công viên cây xanh, nhà trưng bày phục vụ nghiên cứu và tham quan. Dự kiến sẽ có từ hai đến bốn bộ sách giới thiệu giá trị di tích được biên soạn, cùng ít nhất năm cuộc trưng bày trong và ngoài nước nhằm quảng bá rộng rãi hơn hình ảnh Đồng Đậu - cái nôi của văn hóa Việt cổ. Ngoài ra, địa phương sẽ tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ văn hóa và hướng dẫn viên du lịch, bảo đảm công tác bảo tồn được tiến hành bài bản và khoa học.

Khi đề án hoàn thành, Đồng Đậu không chỉ là một di chỉ khảo cổ học mà sẽ trở thành trung tâm văn hóa - lịch sử tầm quốc gia, nơi kết nối giữa quá khứ và hiện tại. Không gian di tích được quy hoạch hài hòa giữa thiên nhiên và kiến trúc, vừa phục vụ nghiên cứu, giáo dục truyền thống, vừa là điểm nhấn du lịch độc đáo. Từ đó, Đồng Đậu - nơi hồn cốt dân tộc được kết tinh qua hàng nghìn năm sẽ mãi là biểu tượng của sức sống trường tồn, là lời nhắc nhở thế hệ hôm nay về trách nhiệm gìn giữ và phát huy di sản quý báu mà cha ông để lại.

Lê Minh

Nguồn Phú Thọ : https://baophutho.vn/hon-cot-buoi-dau-dung-nuoc-241153.htm