Hong Kong vẫn dùng giàn giáo tre dù nhiều ẩn chứa rủi ro an toàn, tại sao?

3 giờ trướcBài gốc

Những giàn giáo được tạo thành từ các thân tre đan cài và buộc chặt bằng dây nhựa xuất hiện khắp Hong Kong. Chúng bao phủ từ các công trình mới đến những tòa nhà chọc trời, quấn quanh mặt ngoài như những chiếc kén khổng lồ với màu xanh lá, xanh nước biển hoặc tím. Giàn giáo tre cũng được sử dụng để cải tạo hàng nghìn tòa chung cư kiểu cổ mỗi năm.

Phương pháp này đã tồn tại hơn một thế kỷ ở Hong Kong và có nguồn gốc từ kỹ thuật xây dựng của Trung Quốc ít nhất từ thời nhà Hán, khoảng 2.000 năm trước. Tại Trung Quốc đại lục, giàn giáo tre từng rất phổ biến nhưng giảm dần từ những năm 1990 khi chính phủ quy định chuyển sang thép và nhôm theo tiêu chuẩn quốc tế.

Ở Hong Kong, tre vẫn được sử dụng để dựng một số tòa nhà chọc trời như trụ sở ngân hàng HSBC hoặc một phần của Trung tâm Tài chính Quốc tế cao 88 tầng. Giàn giáo tre không chỉ phục vụ các công trình hiện đại mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc dựng nhà hát kinh kịch Quảng Đông tạm thời trong những dịp đặc biệt như lễ hội Vu Lan hoặc sự kiện truyền thống địa phương.

Trong vụ cháy cụm chung cư quận Đại Bộ ngày 26/11, lửa lan rất nhanh qua hệ thống tre và lưới bọc, bao trùm toàn bộ mặt ngoài tòa nhà trong thời gian ngắn.. Ảnh: Karma Lo/SCMP

Tuy nhiên, hệ thống này tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Theo số liệu của Phòng Lao động Hong Kong, từ tháng 1/2018 đến tháng 8/2025 đã có 24 trường hợp tử vong liên quan đến giàn giáo tre. Trong vụ cháy cụm chung cư quận Đại Bộ ngày 26/11, lửa lan rất nhanh qua hệ thống tre và lưới bọc, bao trùm toàn bộ mặt ngoài tòa nhà trong thời gian ngắn.

Theo đó, hai loại tre thường được dùng là Kao Jue và Mao Jue. Mao Jue dày và cứng hơn, thường dùng làm cột chịu lực. Kao Jue mảnh hơn và dùng cho phần hỗ trợ ngang. Tre được cắt thành đoạn dài khoảng 7 m, phơi khô ít nhất ba tháng trước khi sử dụng và thường có thể tái sử dụng ba lần trước khi cong hoặc yếu đi do thời tiết.

Có nhiều lý do khiến tre vẫn là lựa chọn hàng đầu. Đầu tiên là tính bền vững. Tre là loại thực vật sinh trưởng nhanh nhất thế giới, có thể cao thêm 60 đến 90 cm mỗi ngày. Cơ chế sinh sản bằng thân rễ cho phép bụi tre tiếp tục phát triển hàng chục năm. Khác với kim loại cần quy trình sản xuất trong lò, tre mọc tự nhiên và việc gia công để tạo thành cột tre đòi hỏi ít năng lượng hơn nhiều. Tác động môi trường vì thế cũng thấp hơn.

Thứ hai là trọng lượng. Một cây tre dài 7 m chỉ nặng khoảng 9 kg, nhẹ hơn nhiều so với thép nặng 17 kg ở cùng chiều dài. Người thợ có thể dễ dàng mang vác tre lên cầu thang, điều rất quan trọng tại những khu phố chật hẹp nơi không thể dùng cần cẩu. Thời gian lắp đặt tre nhanh gấp sáu lần so với thép và tháo dỡ nhanh gấp khoảng mười hai lần. Nhờ đặc tính nhẹ và dễ cắt, thợ lành nghề có thể phủ kín một tòa nhà trong thời gian ngắn, phù hợp với điều kiện xây dựng phần lớn tại Hong Kong.

Một yếu tố khác là chi phí. Theo ước tính của Goldthread, đoạn tre dài 7 m có giá 2 USD, trong khi nhôm tương đương có giá 20 USD và thép lên tới 112 USD. Vật liệu rẻ và dễ tìm tại địa phương giúp các công ty xây dựng tiết kiệm đáng kể chi phí.

Nếu lắp đặt đúng cách, tre rất chắc chắn và mềm dẻo hơn thép. Công ty Safeway Scaffolding của Anh cho biết tre có độ bền kéo khoảng 28.000 psi, cao hơn thép với mức 23.000 psi. Bên trong thân tre là cấu trúc vi sợi cellulose đan xen trong mạng lưới hemicellulose và lignin, tạo thành phức hợp lignin carbohydrate, giúp tre chịu lực nén tốt và linh hoạt trước biến dạng. Theo Nature, tỷ lệ độ bền so với trọng lượng của tre cũng cao hơn so với thép và bêtông.

Nhờ đặc tính nhẹ và dễ cắt, thợ lành nghề có thể phủ kín một tòa nhà trong thời gian ngắn, phù hợp với điều kiện xây dựng phần lớn tại Hong Kong. Ảnh: CNN

Kỹ sư kết cấu Goman Ho từ công ty Arup tại Anh cho biết tre mềm dẻo hơn thép và có thể tạo nhiều hình dạng mà người xây dựng khó tưởng tượng. Với hơn ba thập kỷ làm việc tại Hong Kong, ông từng giám sát nhiều công trình lớn, trong đó có Trung tâm Cheung Kong cao 283 m.

Truyền thống và kỹ năng nghề cũng góp phần duy trì tre trong xây dựng. Giàn giáo tre xuất hiện trong bức họa nổi tiếng Thanh minh thượng hà đồ thời Tống của họa sĩ Trương Trạch Đoan. Hong Kong vẫn đào tạo và cấp chứng chỉ chính thức cho thợ dựng giàn giáo tre, biến đây thành một phần của văn hóa nghề xây dựng địa phương.

Tuy vậy, Conversation cảnh báo hai rủi ro lớn. Rủi ro đầu tiên là hỏa hoạn, như vụ cháy ở quận Đại Bộ ngày 26/11. Tre khô dễ bắt lửa và mạng lưới nhựa bọc giàn giáo cũng nhanh chóng bén cháy. Rủi ro thứ hai đến từ thời tiết và tính không đồng nhất của tre. Tre là vật liệu tự nhiên nên độ bền thay đổi theo loài, độ tuổi và độ ẩm. Dây buộc tre có thể lỏng theo thời gian và giông bão là nguy cơ thường xuyên.

Kỹ sư Ho cho biết tre là thành viên lớn nhất của họ cỏ nên dễ cháy và dễ hư hại khi gặp mưa. Ông đề xuất phủ epoxy hoặc lớp nhựa bảo vệ lên các cột tre để tăng độ bền. Hiện khoảng 80 phần trăm giàn giáo tại Hong Kong làm từ tre, 20 phần trăm còn lại bằng kim loại hoặc kết hợp cả hai. Một số dự án lớn đã kết hợp giàn giáo tre và thép, trong đó phần kim loại cố định dưới đất giúp hỗ trợ cấu trúc tre phía trên.

Vụ cháy ngày 26/11 được xem là lời cảnh tỉnh về việc lựa chọn giàn giáo phù hợp. Tre có ưu điểm rõ ràng với các công trình thấp, thi công ngắn hạn, đường phố hẹp và ngân sách hạn chế. Nhưng với tòa nhà dân cư cao tầng, đặc biệt khi được bọc lưới bên ngoài, nguy cơ cháy và sự biến động chất lượng của tre đòi hỏi quy trình kiểm soát an toàn nghiêm ngặt hơn nhiều.

Phương Anh (Theo Guardian, SCMP, CNN, Conversation)

Nguồn Góc nhìn pháp lý : https://gocnhinphaply.nguoiduatin.vn/hong-kong-van-dung-gian-giao-tre-du-nhieu-an-chua-rui-ro-an-toan-tai-sao-28903.html