Hợp lực chống lừa đảo mạng: khó nhưng phải làm

Hợp lực chống lừa đảo mạng: khó nhưng phải làm
7 giờ trướcBài gốc
Tình trạng lừa đảo trên không gian mạng diễn ra ngày càng phức tạp. Hình minh họa.
Lừa đảo mạng diễn ra khắp nơi
Tình trạng lừa đảo trên không gian mạng để chiếm đoạt tài sản trong thời gian qua vẫn phức tạp, dù đây không phải là loại hình tội phạm mới và người dân cũng đã có nhận thức và sự đề phòng nhất định. Điểm đáng chú ý là các đối tượng đã và đang có những sự đổi mới, "nâng cấp" thủ đoạn lừa đảo để đối phó với sự đề phòng của người dân, theo Đại tá Trần Hồng Minh, Phó giám đốc Công an TPHCM, chia sẻ tại tọa đàm bên lề Lễ công bố chiến dịch truyền thông “Toàn dân chống lừa đảo” của Trung tâm truyền hình Việt Nam tại TPHCM tổ chức, diễn ra chiều ngày 22-10.
Theo đó, các đối tượng đã “nâng cấp” nhiều “thủ thuật” như sử dụng video chất lượng cao hơn, tin nhắn/email lừa đảo hoàn hảo, logic, cá nhân hóa sâu sắc hơn nhờ ứng dụng công nghệ AI thế hệ mới.
Tội phạm cũng lợi dụng các sự kiện, thời cơ trong từng giai đoạn cụ thể để tạo ra các câu chuyện lừa đảo mới, chưa được tuyên truyền cảnh báo trước đây. Chẳng hạn như lợi dụng việc sáp nhập các đơn vị hành chính để giả mạo doanh nghiệp gọi điện thoại đề nghị điều chỉnh thông tin khách hàng. Hay thủ đoạn “bắt cóc online” ghi nhận tình trạng chuyển đối tượng từ lừa người lớn sang lừa trẻ em.
Trong lĩnh vực tài chính tình trạng lừa đảo lại diễn ra phổ biến như thuyết phục đầu tư với lãi hấp dẫn, làm nhiệm vụ online, giả mạo thương hiệu. Lừa đảo tham gia đầu tư sản chứng khoán ảo, tiền ảo, đa cấp... sau đó khóa, đánh sập tài khoản hoặc đánh sập sàn.
Chia sẻ tại sự kiện, ông Ngô Minh Hiếu, cựu hacker, nhà sáng lập và vận hành dự án “Chống lừa đảo”, bình luận tội phạm mạng hiện nay mang tính tổ chức chứ không phải là cá nhân như thập kỷ trước. Trước đây tội phạm mạng cần yêu cầu kỹ thuật phức tạp, nhưng giờ ai cũng có thể “gây án” với công cụ là điện thoại có kết nối mạng.
Sở dĩ như vậy vì các dữ liệu, tài khoản ngân hàng “ảo” đều có thể mua được. Các nền tảng mạng xã hội mở ra nhiều cánh cửa tấn công hơn so với chỉ dùng email trước đây. Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm cho tình trạng lừa đảo nở rộ và khó phòng tránh hơn. Đối tượng lừa đảo không chỉ nhắm vào người già, người không am hiểu công nghệ, mà còn nhắm đến đối tượng trẻ, biết công nghệ nhưng thao túng tâm lý và hành vi.
Lễ công bố chiến dịch truyền thông “Toàn dân chống lừa đảo” của Trung tâm truyền hình Việt Nam tại TPHCM tổ chức, diễn ra chiều ngày 22-10. Ảnh: VTV9.
Theo thống kê của Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 – Bộ Công an), trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo qua mạng, tăng 65% so với cùng kỳ năm 2024, với thiệt hại ước tính hơn 1.660 tỉ đồng. Có hơn 4.532 tên miền độc hại được phát hiện (tăng 90%), với các thủ đoạn tinh vi như deepfake, lừa đảo crypto, chiếm đoạt OTP, giả danh cơ quan công an hoặc ngân hàng...
Còn theo thông cáo của Đại sứ quán Anh tại Việt Nam phát đi chiều ngày 22-10, các trung tâm lừa đảo đặt tại Đông Nam Á đang lừa đảo nạn nhân trên toàn thế giới với quy mô lớn. Riêng tại Đông Á và Đông Nam Á, thiệt hại do các vụ lừa đảo trực tuyến trong năm 2023 ước tính lên tới 37 tỉ đô la, chưa kể các tổn thất lớn hơn trên phạm vi toàn cầu bắt nguồn từ khu vực này. Các nhóm tội phạm đứng sau các đường dây này đã mua bán hàng chục nghìn người nước ngoài từ hơn 50 quốc gia để làm việc trong các trung tâm lừa đảo khắp Đông Nam Á.
Cần sự chung tay
Hoạt động lừa đảo diễn ra trên mọi lĩnh vực ngành nghề, trong thời gian gần đây là hướng đến câu chuyện lĩnh vực tài chính. Chẳng hạn như việc lộ dữ liệu của trung tâm thông tin tín dụng CIC, hay gần đây là của thông tin cơ bản của khách hàng của Vietnam Airlines.
Gần đây nhất là việc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cảnh báo nhà đầu tư về hai website giả mạo VinaCapital, lợi dụng thương hiệu quỹ. Ông Đinh Gia Ninh, Giám đốc rủi ro VinaCapital, nói công ty phải thường xuyên đối phó với tình trạng giả mạo website. “Việc dẹp bỏ là rất khó khăn vì chúng liên tục được tạo mới. Trên khía cạnh quản trị rủi ro thì một đơn vị khó có thể làm được chuyện này”, ông Ninh chia sẻ.
Ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban chứng khoán Nhà nước (SSC), cho biết Tổ chức quốc tế của các Ủy ban Chứng khoán trên thế giới xác định phòng chống tội phạm trên không gian mạng là một trong những chương trình sự hàng đầu toàn cầu, đưa ra nhiều chiến dịch và kế hoạch. Tại khu vực châu Á Thái Bình Dương, tình trạng tội phạm đang diễn ra nghiêm trọng, nên đã thành lập “lực lượng đặc nhiệm” để cùng hành động.
“Điều quan trọng là không có bất kỳ một cơ quan hay một quốc gia nào có thể tự mình phòng chống tội phạm không gian mạng. Do đó, điểm trọng tâm được khuyến cáo là cơ quan quản lý thị trường tài chính cần phải phối hợp rất chặt chẽ với các cơ quan bảo vệ pháp luật và cơ quan truyền thống”, ông Hải nói.
Bà Nguyễn Thị Việt Hà, Quyền Chủ tịch Sở giao dịch Chứng khoán TPHCM (HOSE), nói thêm rằng Sở đầu tư đáp ứng những quy định an toàn thông tin theo từng cấp độ đối với hệ thống. Tuy nhiên, ngoài việc đầu tư của Sở, các công ty chứng khoán khi kết nối với HOSE cũng cần phải đáp ứng các chuẩn an toàn để đảm bảo chung cho hệ thống.
Do đó, trong thời gian tới, bà Hà khuyến nghị phía cơ quan quản lý cũng cần có những biện pháp chế tài thích hợp đối với các đơn vị không đáp ứng được yêu cầu liên quan đến an toàn thông tin, từ đó nâng cao ý thức của tất cả các thành phần tham gia trong nền kinh tế.
Toàn dân chung tay tạo “lá chắn an toàn”
Trước thực trạng tội phạm mạng ngày càng phổ biến và phức tạp, chiến dịch truyền thông “Toàn dân chống lừa đảo” được Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại TPHCM (VTV9) chính thức khởi xướng ngày 22-10, nhằm kêu gọi sự tham gia của toàn xã hội, từ chính quyền, lực lượng chức năng, truyền thông, đến người dân và doanh nghiệp.
Qua đó, giúp tạo nên mạng lưới phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn các hành vi lừa đảo trên không gian mạng. Chiến dịch này còn đánh dấu sự hợp lực đa ngành giữa cơ quan quản lý, lực lượng công an, doanh nghiệp và các tổ chức tài chính.
“Ai trong chúng ta cũng có thể trở thành nạn nhân của lừa đảo công nghệ cao. Thiệt hại không chỉ là tiền bạc, mà là sự mất mát niềm tin vào môi trường số. Chiến dịch này nhằm biến nhận thức thành hành động, biến người dân thành ‘lá chắn sống’. Mỗi phóng sự, mỗi hành động đúng là một viên gạch nhỏ xây nên ‘lá chắn cộng đồng’. Không ai đứng ngoài cuộc”, ông Từ Lương, Giám đốc VTV9, nhấn mạnh.
Chiến dịch triển khai chuỗi nội dung đa phương tiện gồm phóng sự, video ngắn, talkshow, infographic và các hoạt động cộng đồng. Các nội dung sẽ được phát sóng trên VTV1, VTV2, VTV4, VTV9 và đăng tải đồng bộ trên hệ sinh thái số của VTV.
Bên cạnh đó, các đối tác truyền thông xã hội sẽ cùng tham gia mở rộng sức lan tỏa trên YouTube, Facebook, TikTok, giúp chiến dịch tiếp cận nhóm khán giả trẻ, là nhóm đối tượng dễ bị tấn công nhất trên mạng.
Lễ công bố được tổ chức hưởng ứng Lễ ký “Công ước Hà Nội” về chống tội phạm mạng – sự kiện quốc tế quan trọng diễn ra tại Việt Nam vào ngày 25–26 trong tháng 10 này. Đây là khung hợp tác toàn cầu đầu tiên về an ninh mạng, mang tên một địa danh của Việt Nam – minh chứng cho vai trò, uy tín và cam kết của Việt Nam trong nỗ lực bảo vệ công dân và chủ quyền số, cũng như kiến tạo môi trường mạng an toàn, minh bạch và nhân văn.
Dũng Nguyễn
Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/hop-luc-chong-lua-dao-mang-kho-nhung-phai-lam/