Hợp nhất Thái Nguyên và Bắc Kạn: Chủ trương đúng đắn và tư duy mở

8 giờ trướcBài gốc

Một góc trung tâm TP. Thái Nguyên hiện nay.

Kế thừa lịch sử và đáp ứng yêu cầu thực tiễn

Thời kỳ trị vì của Vua Minh Mạng (1820 - 1841), hệ thống hành chính cấp tỉnh, dưới cấp tỉnh là các đơn vị phủ, huyện và xã. Theo đó để nhất thể hóa các đơn vị hành chính trong cả nước, nhà vua đã thực hiện một công cuộc cải tổ cực kỳ rộng lớn trong toàn quốc. Trong đó cho đổi toàn bộ đơn vị hành chính doanh, trấn thống nhất gọi là tỉnh.

Ở thời kỳ này được chia ra 3 kỳ, trong đó “Nam Kỳ (Nam Bộ hiện nay) có 6 tỉnh còn gọi là “Nam kỳ lục tỉnh” gồm: Gia Định (Phiên An), Biên Hòa, An Giang, Vĩnh Long, Định Tường và Hà Tiên; Bắc Kỳ thời vua Minh Mạng có 13 tỉnh gồm: Cao Bằng, Lạng Sơn, Hưng Hóa, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Sơn Tây, Quảng Yên, Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Hà Nội, Nam Định và Ninh Bình; Trung Kỳ gồm: 1 phủ Thừa Thiên đặt làm kinh đô và 11 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Bình Thuận”.

Khi thực dân Pháp tiến hành xâm lược Việt Nam trong giai đoạn từ 1858 đến 1885, hệ thống hành chính đã được cải tổ một cách toàn diện nhằm phục vụ cho mục tiêu khai thác kinh tế và quản lý thuộc địa. Dưới ách cai trị của Pháp, Việt Nam được chia thành 58 tỉnh theo ba khu vực địa lý là Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ nhằm tối ưu hóa công tác quản lý và khai thác tài nguyên.

Trong khoảng thời gian sau khi giành được chính quyền, Đảng và Nhà nước đã xác định nền tảng cho việc thành lập các tỉnh và phân chia các vùng. Theo Hiến pháp năm 1946, đất nước được chia làm ba Bộ: Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ. Giai đoạn 1945-1946, nước ta có 65 tỉnh và trước ngày thống nhất đất nước 30/4/1975, miền Bắc có 28 tỉnh, thành phố, đặc khu, còn miền Nam có 44 tỉnh, thành phố (72 đơn vị hành chính cấp tỉnh). Sau khi đất nước được thống nhất, Chính phủ đã thực hiện chính sách sáp nhập các tỉnh nhằm tạo ra các đơn vị hành chính có quy mô lớn hơn, điều này thuận lợi cho việc phát triển kinh tế, quy hoạch hạ tầng và tổ chức sản xuất hiệu quả hơn.

Vào tháng 12/1975, Quốc hội thông qua Nghị quyết bãi bỏ cấp khu, giải thể khu tự trị và hợp nhất nhiều tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ. Đầu năm 1976, tiến hành sáp nhập diện rộng từ Bắc Trung Bộ đến Tây Nam Bộ và Tây Nguyên; cả nước chỉ còn 38 đơn vị hành chính cấp tỉnh. Đến năm 1978, Quốc hội phê duyệt mở rộng địa giới Hà Nội, sáp nhập thêm 5 huyện và chia tỉnh Cao Lạng thành Cao Bằng và Lạng Sơn. Lúc này, Việt Nam có 39 tỉnh, thành. Năm 1979, đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo được thành lập, nâng tổng số đơn vị hành chính lên 40. Năm 1989, tỉnh Bình Trị Thiên được chia thành Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế; Nghĩa Bình tách ra thành Quảng Ngãi và Bình Định; Phú Khánh chia thành Phú Yên và Khánh Hòa, tổng cộng có 44 đơn vị.

Năm 1991, tiếp tục diễn ra các cuộc chia tách: Hà Sơn Bình chia thành Hà Tây và Hòa Bình; Hà Nam Ninh thành Nam Hà và Ninh Bình; Nghệ Tĩnh trở thành Nghệ An và Hà Tĩnh; tỉnh Hậu Giang thành tỉnh Cần Thơ và tỉnh Sóc Trăng. Đồng thời, Bà Rịa - Vũng Tàu hình thành từ việc sáp nhập các huyện của Đồng Nai với đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo bị giải thể, số tỉnh thành tăng lên 54. Đến năm 1997, số tỉnh, thành tăng lên thành 61, trong đó tách tỉnh Bắc Thái thành Bắc Kạn và Thái Nguyên. Năm 2004, số đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành tiếp tục tăng lên 64.

Giao thông kết nối Thái Nguyên - Bắc Kạn thuận lợi.

Từ thực tiễn lịch sử, chúng ta có thể thấy rõ rằng những luận điệu xuyên tạc hiện nay của một số thế lực thù địch thực chất chỉ là sự phản ánh thái độ thiếu thiện chí. Thực chất các thế lực thù địch đang muốn phá vỡ niềm tin vào cải cách, gieo mầm hỗn loạn từ trong lòng Nhân dân.

Việc sáp nhập đơn vị hành chính, tổ chức đơn vị hành chính hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã); đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả là quyết định có chiến lược lâu dài. Cụ thể, tại các nghị quyết: Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương đảng ngày 25/10/2017 tại Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; Nghị quyết số 37-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII ngày 24/12/2018 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã; Nghị quyết số 60-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ngày 14/4/2025 trong đó có nội dung sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh; không tổ chức cấp huyện, sáp nhập cấp xã và xây dựng chính quyền địa phương hai cấp...

Hợp nhất để mở rộng không gian phát triển

Ngày 12/6/2025, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025, hợp nhất tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn. Và đơn vị hành chính mới chính thức đi vào hoạt động từ 1/7/2025, với tên gọi tỉnh Thái Nguyên.

Đề án sắp xếp, nhập tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên nêu rõ, kế thừa lịch sử, truyền thống lâu đời, tên gọi Thái Nguyên đã có từ năm 1831, khi tỉnh này được thành lập dưới triều Nguyễn. Năm 1965, hai tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên đã từng hợp nhất thành một tỉnh có tên là tỉnh Bắc Thái. Sau khi đất nước thống nhất và bước vào thời kỳ đổi mới, để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội vùng miền núi, năm 1996, Quốc hội khóa IX ban hành Nghị quyết tái lập tỉnh Bắc Kạn trên cơ sở tách ra từ tỉnh Bắc Thái và đi vào hoạt động từ tháng 1/1997.

TP. Bắc Kạn trước ngày hợp nhất Thái Nguyên.

Với những lợi thế riêng, việc sắp xếp, hợp nhất hai tỉnh sẽ tạo lợi thế to lớn về phát triển kinh tế - xã hội. Bắc Kạn có lợi thế về tài nguyên rừng, khoáng sản, thủy điện, du lịch thì Thái Nguyên lại có thế mạnh về công nghiệp, giáo dục, đào tạo, ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến... Đây chính là cơ hội để mọi người dân được tiếp cận dịch vụ chất lượng cao hơn, tối ưu việc khai thác các tiềm năng, lợi thế từng khu vực, góp phần cải thiện đời sống nhân dân và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của cả vùng.

Hiện nay, Thái Nguyên có quy mô kinh tế GRDP năm 2024 đạt trên 165 nghìn tỷ đồng, đứng thứ 2/14 tỉnh trung du và miền núi phía Bắc. Thu ngân sách đạt trên 20.400 tỷ đồng, nằm trong top 20 của cả nước. Đặc biệt, Thái Nguyên là trung tâm công nghiệp lớn, với các khu công nghiệp lớn như Khu công nghiệp Yên Bình, Điềm Thụy, Sông Công I, Sông Công II… thu hút trên 220 dự án FDI còn hiệu lực với tổng số vốn đăng ký đạt gần 12 tỷ USD, tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động và nguồn thu ngân sách ổn định sẽ đóng vai trò là đầu tàu, động lực tăng trưởng, phát triển của tỉnh mới.

Hệ thống giao thông kết nối đã liên thông và mở rộng, đặc biệt là tuyến đường Hồ Chí Minh nhánh Tây (qua Bắc Kạn), tuyến Quốc lộ 3, cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới, giúp dễ dàng đi lại và vận chuyển hàng hóa. Việc hợp nhất sẽ tạo điều kiện thuận lợi để quy hoạch hạ tầng liên tỉnh hiệu quả hơn, thúc đẩy kết nối vùng. Thái Nguyên và Bắc Kạn có nhiều nét văn hóa tương đồng, đồng thời còn có ý nghĩa quan trọng về an ninh, quốc phòng, nhất là xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc.

Đơn vị hành chính tỉnh Thái Nguyên sau sắp xếp có diện tích tự nhiên là trên 8.375 km2 (đạt 104,69% so với tiêu chuẩn), quy mô dân số 1.799.489 người (đạt 199,94% so với tiêu chuẩn) và 92 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc (gồm 77 xã và 15 phường). Với vị trí địa lý trung tâm vùng, thuận lợi trong việc liên kết giao thông, là cửa ngõ kết nối miền núi phía Bắc với đồng bằng Bắc Bộ và Thủ đô Hà Nội. Chiều ngược lại Thái Nguyên là vùng đệm kết nối, thông thương với các tỉnh biên giới phía Bắc, thúc đẩy kinh tế biên mậu và Logistics… Đây chính là cơ hội lớn trước vận hội lớn để Thái Nguyên vươn mình cùng đất nước.

Trần Nguyên

Nguồn Thái Nguyên : https://baothainguyen.vn/chinh-tri/202506/hop-nhat-thai-nguyen-va-bac-kan-chu-truong-dung-dan-va-tu-duy-mo-3311ed2/