Đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội thảo luận ở tổ về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)
Do các dự án nhà ở xã hội có vốn sinh lợi thấp, nên cần có quỹ. Đặc biệt, nhà ở xã hội cho thuê thường có giá thấp, nhiều khi nguồn thu chỉ đủ để vận hành, duy trì... nên không nhà đầu tư nào mặn mà. Do vậy, phải có Quỹ nhà ở quốc gia, trong đó ưu tiên các dự án nhà ở xã hội cho thuê.
Đây là ý kiến của đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) tại phiên thảo luận ở tổ Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Cần bổ sung trách nhiệm cơ quan chỉ định thầu
Theo ông Hoàng Văn Cường, việc bỏ quy định về thẩm định phê duyệt dự án khả thi, tiền khả thi, phê duyệt chủ trương (giao nhiệm vụ) quy hoạch trong dự thảo Nghị quyết là cần thiết.
Về giá bán nhà ở xã hội, đại biểu phân tích, theo quy định hiện hành các dự án nhà ở xã hội xây dựng xong móng mới được quyền bán nên giá bán tại thời điểm đó chỉ mang tính dự kiến.
Doanh nghiệp dự kiến giá bán trình cơ quan nhà nước thẩm tra, sau khi xây dựng xong mới quyết toán, tính ra giá bán mới. Nếu giá này cao hơn giá công bố thì không được thu thêm, nếu thấp hơn thì phải trả lại cho người mua. Như vậy, cơ quan Nhà nước phải 2 lần thẩm tra giá bán nhà ở xã hội, vì vậy để giải quyết vấn đề đó, dự thảo Nghị quyết đã bỏ quy định này.
Về đề xuất giao trực tiếp dự án nhà ở xã hội cho nhà đầu tư, đại biểu cho biết theo quy định hiện hành nếu có 2 nhà đầu tư trở lên quan tâm đến cùng 1 dự án phải tổ chức đấu thầu.
"Dự thảo Nghị quyết cho phép chỉ định nhà đầu tư nhưng chỉ định đơn vị nào cần xem xét kỹ, có thể đưa ra tiêu chí ai xây dựng hoàn thành sớm hơn thì được nhận dự án," đại biểu Hoàng Văn Cường nêu ý kiến.
Cùng về nội dung trên, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (đoàn Hà Nội) nhấn mạnh về quy định dự án nhà ở xã hội được áp dụng trình tự thủ tục rút gọn, không qua đấu thầu. Theo đại biểu, để các dự án nhà ở xã hội đảm bảo chất lượng cần bổ sung trách nhiệm cơ quan chỉ định thầu vì điều này liên quan trực tiếp đến an toàn, tính mạng của người dân.
Ngoài ra, về đối tượng được mua, thuê nhà ở xã hội, do đối tượng rất rộng trong khi nguồn lực có hạn nên cần có tiêu chí lựa chọn đối tượng thụ hưởng, có trình tự ưu tiên rõ ràng, tránh lợi dụng chính sách.
Nữ đại biểu đoàn Hà Nội cũng đề nghị làm rõ địa vị pháp lý, nguồn, cơ chế sử dụng, trách nhiệm trong quản lý quỹ nhà ở quốc gia, đi kèm với cơ chế thanh tra kiểm soát.
Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội Hoàng Văn Cường phát biểu. (Ảnh: TTXVN)
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Lệ (đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) khẳng định, việc lập quỹ nhà ở quốc gia là cần thiết để huy động nguồn lực phát triển nhà ở xã hội, tuy nhiên các quy định còn quá chung, thiếu rõ ràng về cơ quan quản lý, mô hình tổ chức, phân định nguồn thu, cơ chế chi tiêu.
Không để trục lợi chính sách
Tại phiên thảo luận tổ, nhiều ý kiến cũng đề xuất việc kiểm soát chặt chẽ các cơ chế chính sách, để đối tượng được thụ hưởng.
Theo đại biểu Trần Việt Anh (đoàn Hà Nội), quá trình tham gia đoàn giám sát Luật Nhà ở 2014 đã cho thấy những tồn tại không nhỏ trong các dự án nhà ở xã hội, như việc các chủ đầu tư thường chỉ tập trung vào 20% diện tích đất dành cho nhà thương mại để bán, còn lại 80% đất dành cho nhà ở xã hội thì triển khai khá chậm. Điều này đã được dự thảo Nghị quyết giải quyết khá triệt để.
Tuy vậy, đại biểu Trần Việt Anh cho rằng do đối tượng được ở nhà xã hội và đối tượng sở hữu nhà ở xã hội là khác nhau, nên cần đặc biệt quan tâm đến việc cho thuê nhà ở xã hội.
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Hữu Đàn (đoàn Quảng Trị) thể hiện sự ủng hộ đối với dự thảo nhưng ông cũng thẳng thắn yêu cầu siết lại cơ chế phòng ngừa tiêu cực. Theo ông, với tính chất đặc thù và nguồn lực lớn, dự thảo cần giao Chính phủ xây dựng cơ chế kiểm soát, không để xảy ra trục lợi, lãng phí tài sản công.
Đại biểu này cũng kiến nghị mở rộng chính sách thuê nhà ở xã hội cho cán bộ, công chức, viên chức tại các địa phương sáp nhập đơn vị hành chính. Việc sáp nhập giúp tinh gọn bộ máy, nhưng cũng tạo áp lực về ổn định chỗ ở. Nếu thiếu hỗ trợ nhà ở, cán bộ dễ dao động, ảnh hưởng đến bộ máy quản lý cơ sở.
Còn theo đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn Bình Dương), dự thảo Nghị quyết đưa ra 3 nội dung, đó là căn cứ phương pháp, xác định mức giá, nghiệm thu… nhưng nội dung vẫn còn chung chung.
Nêu thực tế từ việc người lao động và người thu nhập thấp để tiếp cận mua nhà ở xã hội này trong thời gian vừa qua còn rất hạn chế, nguyên nhân là do ngoài việc cơ chế khó để tiếp cận, còn liên quan đến mức giá để người lao động, người thu nhập thấp có thể tiếp cận được nhà ở xã hội.
Vì vậy, nữ đại biểu đề xuất đưa ra mức giá (có thể chia theo khu vực như thành thị, nông thôn…) phù hợp với mức lương tối thiểu vùng, để có thể hỗ trợ cho người lao động thu nhập thấp tiếp cận được với nhà ở xã hội.
Dự án nhà ở xã hội tại thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. (Ảnh: Công Phong/TTXVN)
Liên quan đến nhà ở xã hội, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Đoàn Bình Thuận) kiến nghị sửa đổi Điều 8 theo hướng phân loại dự án để áp dụng cơ chế định giá phù hợp; đồng thời, yêu cầu niêm yết công khai cơ cấu giá: Bảng chi tiết chi phí, lợi nhuận định mức, các khoản ưu đãi được hưởng…
Đại biểu đề nghị ủy ban nhân dân cấp tỉnh cần xây dựng bảng giá chuẩn làm cơ sở giám sát. Công nghệ số cũng được khuyến nghị ứng dụng để giám sát định giá và kiểm soát quá trình hoàn trả chênh lệch giá sau kiểm toán./.
(Vietnam+)