Hộp sọ triệu năm tuổi ở Trung Quốc có thể viết lại lịch sử tiến hóa loài người

4 giờ trướcBài gốc

Hình ảnh minh họa về người cổ đại sống ở khu vực nay thuộc tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. (Nguồn: CBS)

Hộp sọ 1 triệu năm tuổi vừa được tìm thấy ở Trung Quốc có thể viết lại dòng thời gian tiến hóa của loài người”, cho thấy chúng ta đã tách ra khỏi các tổ tiên cổ đại sớm hơn 400.000 năm so với mốc thời gian cũ. Đồng thời nó cũng nêu ra câu hỏi rằng có phải châu Á, thay vì châu Phi, mới là cái nôi của con người cổ đại.

Phát hiện gây chấn động

Các thông tin trên nằm trong một nghiên cứu, với kết quả được công bố hôm 25/9, dựa trên việc tái cấu trúc một hộp sọ bị vỡ nát được phát hiện ở Trung Quốc vào năm 1990. Nghiên cứu này có tiềm năng giải quyết tình trạng “hỗn độn ở giữa” vẫn tồn tại lâu nay trong nghiên cứu tiến hóa loài người.

Mẫu vật mang tên Yunxian 2, trước đây được cho là thuộc loài Homo erectus, một nhóm nằm trong lịch sử phát triển của con người. Tuy nhiên, nhờ ứng dụng các công nghệ tái cấu trúc hiện đại, nhóm nghiên cứu thấy hộp sọ có các đặc điểm gần gũi hơn với số một loài được cho là xuất hiện muộn hơn nhiều trong quá trình tiến hóa, bao gồm loài Homo longi mới phát hiện gần đây và loài Homo sapiens của chúng ta.

“Điều này thay đổi mạnh nhận thức,” Chris Stringer, một nhà nhân chủng học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London, thành viên nhóm nghiên cứu, chia sẻ với hãng tin AFP."Nó cho thấy vào thời điểm khoảng 1 triệu năm trước, tổ tiên chúng ta đã tách thành các nhóm khác biệt. Nó chỉ ra rằng sự phân nhánh trong quá trình tiến hóa của loài người xảy ra sớm hơn nhiều và phức tạp hơn so với những gì ta từng biết tới,” ông nói thêm.

Phát hiện mới khiến chính nhóm nghiên cứu cảm thấy vô cùng bất ngờ.

“Khi có kết quả, chúng tôi thấy rằng thông tin thu được rất khó tin. Sao có thể lùi xa đến vậy?” Giáo sư Xijun Ni, nhà khoa học tại Đại học Phục Đán, đồng lãnh đạo nhóm nghiên cứu, chia sẻ với BBC News. “Nhưng chúng tôi đã kiểm tra nhiều lần, thử lại tất cả các mô hình, và giờ chúng tôi tin tưởng vào kết quả.”

Nếu phát hiện này được công nhận là đúng, nó cho thấy có thể đã tồn tại những thành viên rất sớm của các hominin khác (hominin là thuật ngữ khoa học dùng để chỉ toàn bộ các loài trong nhánh tiến hóa gần gũi nhất với loài người hiện đại (Homo sapiens), sau khi đã tách khỏi tổ tiên chung với loài tinh tinh và khỉ bonobo) bao gồm cả người Neanderthal và Homo sapiens. Nó cũng làm mờ ranh giới về một giả định tồn tại lâu nay, cho rằng con người cổ đại đã tỏa đi khắp nơi từ châu Phi.

“Một sự thay đổi lớn có thể đang diễn ra, ở đó Đông Á đóng một vai trò then chốt trong tiến hóa của hominin,” , Michael Petraglia, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tiến hóa con người của Đại học Griffith, Australia, người không tham gia nhóm nghiên cứu, nói với AFP.

Hình ảnh về hoạt động tái cấu trúc hộp sọ Yunxian 2. (Nguồn: CBS)

“Nhiều câu hỏi được đặt ra”

Các nhà khoa học trong nhóm nghiên cứu đã sử dụng kỹ thuật chụp cắt lớp tiên tiến, công nghệ tạo hình cấu trúc bằng ánh sáng và các kỹ thuật tái tạo ảo để dựng mô hình hoàn chỉnh của Yunxian 2. Nhóm nghiên cứu sau đó in các bản sao bằng máy in 3D. Theo BBC, các nhà khoa học có dựa một phần vào một hộp sọ giống với Yunxian2 để định hình mô hình. Sau đó họ sánh sản phẩm kết quả với hơn 100 mẫu khác.

Theo nhóm nghiên cứu, mô hình kết quả “cho thấy sự kết hợp đặc trưng của nhiều đặc điểm,” gồm một số đặc điểm giống Homo erectus như phần mặt dưới nhô ra. Nhưng các đặc điểm khác, bao gồm dung tích não lớn hơn, lại gần gũi hơn với Homo longi và Homo sapiens.

“Yunxian 2 có thể giúp chúng ta giải quyết cái gọi là "hỗn độn ở giữa", tức sự hỗn loạn trong các hóa thạch người từ giai đoạn 1 triệu năm đến 300.000 năm trước,” Stringer nói trong thông cáo báo chí.

Nhiều khía cạnh của tiến hóa loài người vẫn đang bị tranh luận, và Petraglia cho biết phát hiện này mang tính “khiêu khích” nhưng dựa trên cơ sở khoa học vững chắc. “Nó có cơ sở, nhưng tôi nghĩ còn quá sớm để đưa ra kết luận. Tôi nghĩ sẽ có rất nhiều câu hỏi được đặt ra,” ông tuyên bố.

Andy Herries, một nhà khảo cổ tại Đại học La Trobe, Australia, cho rằng ông chưa bị thuyết phục bởi kết quả nghiên cứu mới. Ông cũng lưu ý rằng các phân tích di truyền đã cho thấy hình thái hóa thạch (tức hình dạng của hóa thạch) “không phải lúc nào cũng là chỉ dấu hoàn hảo cho tiến hóa loài người.”

“Họ đưa ra diễn giải mà tôi không nghĩ là có tính đầy đủ lịch sử di truyền mà chúng ta biết,” ông nói với AFP.

Phát hiện mới chỉ là một trong loạt nghiên cứu gần đây làm đa dạng hóa hiểu biết của chúng ta về nguồn gốc loài người. Homo longi, còn được gọi là “Người Rồng”, là một loài người cổ đại được các nhà khoa học định danh hồi năm 2021 dựa trên hộp sọ được tìm thấy ở Cáp Nhĩ Tân, tỉnh Hắc Long Giang, Trung Quốc.

Hộp sọ này vốn được phát hiện từ năm 1933 nhưng bị giấu kín trong nhiều thập kỷ trước khi được nghiên cứu lại. Các phân tích cho thấy mẫu vật có niên đại khoảng 146.000 năm, thuộc kỷ Pleistocene, cùng thời với người Neanderthal ở châu Âu và người Denisovan ở Siberia.

Đặc điểm nổi bật của Homo longi là hộp sọ rất lớn, với dung tích não khoảng 1.420 ml, ngang bằng hoặc lớn hơn loài người hiện đại. Khuôn mặt của họ mang nhiều nét đặc biệt như xương mặt to, mũi rộng, hốc mắt sâu, răng nhỏ hơn Homo erectus nhưng lớn hơn Homo sapiens, cho thấy khả năng thích nghi tốt với môi trường khắc nghiệt vùng Đông Bắc Trung Quốc thời kỳ băng hà.

Các nhà khoa học nhận định Homo longi kết hợp nhiều đặc điểm vừa “cổ” vừa “hiện đại”, khiến loài này có thể là một trong những họ hàng gần gũi nhất với loài người ngày nay. Một số giả thuyết còn cho rằng Homo longi có quan hệ mật thiết, thậm chí gần hơn cả Neanderthal đối với Homo sapiens, và có khả năng liên hệ với Denisovan.

Phát hiện không chỉ bổ sung thêm một mắt xích mới trong “cây gia phả” loài người mà còn thách thức quan niệm truyền thống cho rằng châu Phi là trung tâm duy nhất của tiến hóa nhân loại. Nó gợi mở vai trò quan trọng của Đông Á như một điểm nóng tiến hóa.

Tuy vậy, tranh cãi vẫn chưa ngã ngũ. Một số nhà nghiên cứu hoài nghi rằng Homo longi thực chất có thể chỉ là dạng hình thái của Denisovan, chứ không phải một loài hoàn toàn mới. Do chưa tách được dữ liệu DNA từ hộp sọ, vị trí chính xác của Homo longi trong lịch sử tiến hóa loài người vẫn còn bỏ ngỏ.

Điều chắc chắn là phát hiện này cho thấy sự phức tạp hơn nhiều của lịch sử tiến hóa và khẳng định rằng chúng ta vẫn còn rất nhiều điều phải khám phá về nguồn gốc chính mình.

còn gọi là “Người Rồng", chỉ mới được đặt tên là một loài mới từ năm 2021. Loài này được xem là họ hàng gần của loài người vào năm 2021./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/hop-so-trieu-nam-tuoi-o-trung-quoc-co-the-viet-lai-lich-su-tien-hoa-loai-nguoi-post1064463.vnp