Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế (thuộc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế) vừa lắp đặt tủ kính chuyên dụng cho 3 ngai vua triều Nguyễn, nhằm tăng cường công tác bảo vệ hiện vật cổ, vừa đảm bảo điều kiện trưng bày và phục vụ khách tham quan. Trong đó số này, có một bảo vật quốc gia là ngai vua Duy Tân.
Ngai Hoàng đế Duy Tân được đặt trong tủ kính bảo vệ, hiện trưng bày tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế.
Đáng chú ý, chiếc ngai vua Duy Tân là một trong 33 hiện vật vừa được Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia trong đợt xét duyệt thứ 13 vào năm 2024. Chiếc ngai được chế tác riêng cho vị hoàng đế thứ 11 của triều Nguyễn, lúc ngài mới lên ngôi ở 7 tuổi. Dù có kích thước nhỏ, hiện vật này mang giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa và mỹ thuật.
Đây là chiếc ngai đã được công nhận là bảo vật quốc gia vào năm 2024.
Ngai được làm bằng gỗ, sơn thếp, trang trí nổi bật với hình tượng rồng năm móng - biểu tượng tối thượng của bậc đế vương. Các kỹ thuật chạm lộng, chạm nổi, sơn son thếp vàng được thể hiện tinh xảo, kết hợp hài hòa với họa tiết chim phụng, tạo nên một tổng thể mỹ thuật đặc trưng của nghệ thuật cung đình Huế.
Cùng được đưa vào tủ kính bảo vệ lần này còn có 2 ngai vàng thuộc thời vua Khải Định (trị vì từ năm 1916-1925), đều được chế tác công phu, sơn son thếp vàng, phản ánh nghệ thuật chạm khắc và thẩm mỹ cung đình giai đoạn cuối triều Nguyễn.
Ngai vua Khải Định cũng được đặt trong tủ kính bảo vệ tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế.
Theo ông Ngô Văn Minh - Giám đốc Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, việc lắp đặt tủ kính nhằm tăng cường bảo vệ các hiện vật quý, đặc biệt là những bảo vật quốc gia trưng bày tại bảo tàng phục vụ khách tham quan.
“Lâu nay, hầu hết hiện vật tại bảo tàng đều đã được bảo vệ trong lồng kính. Lần này, chúng tôi bổ sung thêm 3 tủ kính mới dành riêng cho 3 ngai vàng triều Nguyễn, trong đó có ngai vua Duy Tân - bảo vật quốc gia. Trong thời gian tới, bảo tàng tiếp tục trang bị thêm các phương tiện hỗ trợ, đồng thời nghiên cứu lắp đặt hàng rào bảo vệ riêng cho những hiện vật lớn như long sàng hay long liễn”, ông Minh cho biết.
Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế hiện lưu giữ hơn 11.000 hiện vật, trong đó có 12 bộ hiện vật được công nhận là bảo vật quốc gia, với tổng cộng 38 hiện vật đơn lẻ. Đa phần trong số này được trưng bày phục vụ công chúng, góp phần phát huy giá trị di sản cung đình triều Nguyễn tại Huế.
Kiệu vua Bảo Đại trưng bày tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế.
Nói về sự cần thiết của cơ chế “bảo vệ đặc biệt” đối với bảo vật quốc gia, bảo vệ nhưng không đồng nghĩa với lưu kho, trao đổi với PV Tiền Phong, tiến sĩ Trần Đình Hằng - Phân viện trưởng Phân viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại Huế - cho rằng bảo vật quốc gia là hiện vật đã được Nhà nước chính thức khẳng định có giá trị đặc biệt, vì vậy cần được bảo vệ bằng quy chế riêng biệt, hiệu quả, cả về pháp lý, trang thiết bị lẫn kỹ năng ứng xử chuyên biệt.
Ngai vua triều Nguyễn từng được trưng bày tại điện Thái Hòa bị kẻ xấu bẻ gãy tay vịn bên trái hiện được nghiên cứu để phục chế phần bị phá hoại.
Ông Hằng đề xuất cần rà soát, hoàn thiện quy chế bảo vệ quốc bảo, trong đó có ngai vàng triều Nguyễn, đồng thời xác định rõ không gian bảo vệ theo ba lớp, gồm trung tâm, ngoại vi và phụ cận, tương ứng với các mức độ kiểm soát như được phép, hạn chế và cấm. Đây là cách để cả người quản lý và du khách có cách hành xử phù hợp, góp phần bảo vệ giá trị thiêng liêng của di sản.
Ông Hằng cũng nhấn mạnh rằng bảo vệ bảo vật quốc gia không chỉ là trách nhiệm quản lý, mà còn là biểu hiện của lòng tự trọng, tự tôn và tự hào trong mỗi người dân. Việc xây dựng hồ sơ đầy đủ cho hệ thống ngai vàng triều Nguyễn, bao gồm cả ngai thờ và ngai triều chính, sẽ là nền tảng khoa học và pháp lý quan trọng cho công tác bảo tồn lâu dài.
Ngọc Văn