Huế luôn mới - Bài 4: Khát vọng Chân Mây

8 giờ trướcBài gốc

Thủ tướng Phạm Minh Chính thị sát khu vực cảng Chân Mây năm 2024

Thương cảng nổi tiếng từ vịnh vô danh

Một sáng đầu xuân gần 50 năm trước, chiếc xe U-oát lướt trên bãi cát phẳng lì từ cửa Kiển hướng về xã Lộc Vĩnh (huyện Phú Lộc, Huế). Bí thư Huyện ủy Phú Lộc Lê Thái Tâm dẫn đoàn công tác đến thăm vùng đất còn hoang sơ, thuộc Khu kinh tế Chân Mây- Lăng Cô ngày nay. Dọc bờ bắc con lạch Chu Mới, những túp lều tranh của dân làng Bình An nép dưới hàng dương liễu xác xơ. Bãi biển Cảnh Dương đẹp dung dị nhưng “ngủ vùi” trong quên lãng do ảnh hưởng chiến tranh. Vụng Chân Mây - nay là cảng biển nổi tiếng, thời đó gần như vô danh, người dân quen gọi là vùng biển Cảnh Dương - Bình An.

Đến cuối năm 1993, trong một lần đề cập đến vùng đất Phú Lộc phía nam Huế, Chủ tịch UBND Thừa Thiên-Huế lúc đó là ông Phạm Bá Diễn từng ngạc nhiên hỏi: “Chân Mây nằm ở đâu?”. Câu hỏi ấy cũng từng khiến Bí thư Tỉnh ủy Vũ Thắng bối rối, khi được Chủ tịch nước Lê Đức Anh nhắc đến. Câu chuyện về Chân Mây bắt đầu từ ký ức chiến tranh. Bí thư Vũ Thắng kể, trong một phiên họp Trung ương, Chủ tịch Lê Đức Anh xem bản đồ quân sự Huế và chia sẻ rằng, quân đội Mỹ từng khảo sát Chân Mây để xây quân cảng. Ngạc nhiên, ông Thắng hỏi lại: “Chân Mây nằm ở đâu?”. Chủ tịch nước đáp: “Ở Phú Lộc, quê mình chứ đâu!”. Đó là vùng biển trước bãi Cảnh Dương và Bình An, nơi tàu chiến Pháp năm 1947 và tàu Mỹ năm 1966 từng đổ quân. Ông Lê Đức Anh nhắn nhủ ông Vũ Thắng: “Anh về bàn với anh em, cố bám Chính phủ mà triển khai. Có gì tôi sẽ trao đổi thêm với anh Võ Văn Kiệt”.

Từ gợi ý ấy, khát vọng lớn ở Chân Mây đã dần hình thành. Năm 1994, đoàn cán bộ từ Phân viện Vật lý TPHCM, do tiến sĩ Trương Đình Hiển dẫn đầu, khảo sát Chân Mây sau khi nghiên cứu Dung Quất. Sáng 24/3/1996, Thủ tướng Võ Văn Kiệt đích thân dẫn đoàn thị sát vùng Chân Mây, Lộc Vĩnh. Men theo bờ biển Cảnh Dương, đoàn xe tiến về cửa sông Chu Mới. Lần đầu tiên, nhiều lãnh đạo Thừa Thiên-Huế tận mắt thấy hai mõm núi Chân Mây Đông và Chân Mây Tây ôm lấy vịnh nước sâu như vòng tay thiên nhiên hào phóng.

Tiến sĩ Trương Đình Hiển trải bản đồ trên nắp capo ô tô, say sưa trình bày: Chân Mây có 65% diện tích mặt nước sâu từ 9 - 14m, gần trung tâm Huế, Đà Nẵng, Quốc lộ 1, đường sắt và sân bay dân dụng. Thung lũng Thừa Lưu - Nước Ngọt (nay thuộc các xã Lộc Vĩnh, Lộc Tiến, Lộc Thủy) địa hình bằng phẳng, đủ rộng để phát triển đô thị, công nghiệp. Đây là điều kiện lý tưởng để xây cảng nước sâu cùng hệ thống kho bãi, khu công nghiệp, đô thị.

Không đánh đổi môi trường

Sự đổi thay của Chân Mây không chỉ dừng ở cảng biển - “đứa con đầu lòng” của Khu kinh tế. Nép bên mũi Chân Mây Tây, thôn Cù Dù bao năm từng là ốc đảo lạc hậu, lưu hành sốt rét, thiếu điện, đường, trường, trạm. Nay, Cù Dù trở thành khu du lịch Laguna nổi tiếng trên bản đồ du lịch thế giới.

Năm 2005, một đơn vị điện lực đề xuất xây nhà máy nhiệt điện than tại Cù Dù. Bí thư Tỉnh ủy Hồ Xuân Mãn sau 3 lần đàm phán đã thẳng thắn đặt câu hỏi với chủ đầu tư: “Khói bụi, xỉ than, nước thải xử lý thế nào? Công nghệ có tiên tiến?”. Không chấp nhận đánh đổi môi trường, ông Mãn cùng lãnh đạo tỉnh quyết định từ chối dự án.

Quyết định ấy mở ra cơ hội mới. Năm 2007, Bộ trưởng Võ Hồng Phúc giới thiệu Tập đoàn Banyan Tree từ Singapore đến nghiên cứu đầu tư khu du lịch phức hợp tại Cù Dù. Sau khảo sát và tham quan mô hình tại Phuket, Huế nhanh chóng hành động. Tháng 8/2009, dự án Laguna Lăng Cô với vốn đầu tư 875 triệu USD khởi công, có sự tham dự của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Tháng 4/2013, khu nghỉ dưỡng khai trương. Năm 2018, nơi đây bổ sung kinh doanh casino, nâng tổng vốn đầu tư lên 2 tỷ USD.

Vươn mình

Ngày 27/12/1996, Thủ tướng Võ Văn Kiệt phê duyệt định hướng phát triển, đặt nền móng cho thương cảng và khu đô thị mới Chân Mây. Nhưng hành trình không dễ dàng. Mất 5 năm, đến ngày 25/3/2001, bến số 1 cảng Chân Mây mới khởi công. Do đơn vị đầu tư ban đầu thiếu vốn và vướng thị phi, công trình từng chững lại. Với tinh thần chủ động, lãnh đạo Thừa Thiên-Huế đề xuất Trung ương xin để địa phương tự làm cảng. Đề xuất được Chính phủ chấp thuận.

Dù vừa trải qua trận lũ lịch sử 1999 với nhiều thiệt hại, Huế vẫn dốc toàn lực cho dự án. Sau hơn 2 năm thi công, ngày 19/5/2003, bến số 1 cảng Chân Mây dài 480m khánh thành, đón những con tàu biển trong nước và quốc tế đầu tiên. Theo thời gian, bến số 1 khẳng định vai trò chiến lược. Trừ năm 2020 chịu ảnh hưởng COVID-19, bến cảng luôn khai thác vượt công suất, có năm đạt 2,7 triệu tấn hàng hóa, chưa kể hàng ngàn du khách quốc tế cập cảng.

Khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô hiện có 57 dự án đầu tư còn hiệu lực, với tổng vốn đầu tư đăng ký 105.000 tỷ đồng (trong đó có 18 dự án FDI với vốn đăng ký 57.260 tỷ đồng, tương đương 2.560 triệu USD). Trong 57 dự án, có 35 dự án đã hoàn thành đưa vào hoạt động, 22 dự án trong quá trình triển khai thủ tục và xây dựng. Lũy kế vốn đầu tư thực hiện các dự án tại Khu Kinh tế đạt khoảng 20.970 tỷ đồng.

Tháng 10/2022, công trình đê chắn sóng cảng Chân Mây (giai đoạn 2) với đầu tư 757 tỷ đồng khởi công. Công trình này đảm bảo cho cảng tiếp nhận tàu hàng, container và tàu cỡ lớn quanh năm, kể cả mùa mưa gió, tạo động lực cho Khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô. Chân Mây hiện là một trong 10 cảng biển lớn nhất Việt Nam được Hiệp hội Du thuyền châu Á chọn làm điểm dừng chân. Từ bến số 1, cảng đã có thêm bến số 2, số 3; hai bến số 4, số 5 đang xây dựng, dự kiến hoạt động từ 2028. Khi hoàn thành, tổng chiều dài 5 bến đạt 1.450m.

Từ 2020-2024, cảng Chân Mây thu hút hàng trăm chuyến tàu container, gồm 54 chuyến nội địa và 70 chuyến quốc tế, với sản lượng 14.514 TEUs, tương đương 217.710 tấn hàng hóa. Cuối năm 2024, hình ảnh những chiếc xe buýt “Made in Vietnam” mới xuất xưởng tại Khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô được chuyển xuống tàu biển đưa vào TPHCM khiến nhiều người tự hào và cảm động. Đầu tháng 6 này, những chiếc xe buýt “Made in Vietnam” này bắt đầu có mặt tại thị trường Hàn Quốc. Từ một dự án cảng biển nhỏ lẻ ban đầu, Chân Mây - Lăng Cô vươn mình trở thành khu kinh tế động lực phía nam của Huế.

NGỌC VĂN - HỮU THU

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/hue-luon-moi-bai-4-khat-vong-chan-may-post1749470.tpo