Huế - Nơi chứng kiến sự kiện lịch sử đặc biệt

9 giờ trướcBài gốc

Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã chấm dứt chế độ thực dân - phong kiến, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc.

Nắm bắt thời cơ

Đêm 9/3/1945, phát xít Nhật tiến hành đảo chính, hất cẳng thực dân Pháp tại Đông Dương. Ở Huế, lúc 21 giờ 15 cùng ngày, quân Nhật đồng loạt nổ súng tấn công quân Pháp tại các địa điểm quan trọng. Đến chiều 10/3/1945, lực lượng quân sự Pháp tan rã, quân Nhật làm chủ hoàn toàn tỉnh Thừa Thiên. Kẻ thù chính của Nhân dân ta giờ đây đã chuyển từ Pháp sang Nhật.

Trước diễn biến tình hình mới, ngày 12/3/1945, Trung ương Đảng ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Tỉnh ủy Thừa Thiên kịp thời nắm bắt chủ trương của trên, đề ra nhiệm vụ cụ thể cho cách mạng tỉnh nhà trước tình hình mới.

Ngày 23/5/1945, Tỉnh ủy lâm thời Thừa Thiên triệu tập Hội nghị mở rộng tại đầm Cầu Hai đã đánh giá tình hình trong nước và nhận định thời cơ khởi nghĩa và vạch ra những nhiệm vụ cấp bách trước mắt nhằm đẩy mạnh phong trào cách mạng trong toàn tỉnh. Đồng thời, Hội nghị quyết định thành lập Mặt trận Việt Minh tỉnh Thừa Thiên, lấy bí danh là Việt Minh Nguyễn Tri Phương và đẩy mạnh thành lập tổ chức Mặt trận Việt Minh xuống cấp huyện, xã.

Cuối tháng 6/1945, hai tổ chức Việt Minh trong tỉnh là Việt Minh Nguyễn Tri Phương và Việt Minh Thuận Hóa hợp nhất để thành lập Ban Chấp hành Mặt trận Việt Minh tỉnh Thừa Thiên, cử ra Ban Chỉ đạo thống nhất gồm 5 người, do đồng chí Hoàng Anh làm Bí thư.

Ngày 10/8/1945, nắm được tin quân Nhật sắp đầu hàng, Thường vụ Tỉnh ủy Thừa Thiên họp khẩn để rà soát tình hình chuẩn bị và quyết định kế hoạch khởi nghĩa giành chính quyền. Đồng thời, tích cực chuẩn bị khởi nghĩa ở Huế và lấy hai huyện có phong trào mạnh nhất là Phú Lộc và Phong Điền làm điểm mở đầu cho cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn tỉnh.

Đến ngày 14/8/1945, Hội đồng chiến tranh tối cao và nội các Nhật Bản tuyên bố đầu hàng quân Đồng minh không điều kiện. Cũng trong ngày này, Tổng bộ Việt Minh ra lời “Hiệu triệu” nêu rõ phát xít Nhật đã đầu hàng, quân Đồng minh sắp vào Đông Dương, giờ Tổng khởi nghĩa đã đến!.

Lúc này, đồng chí Nguyễn Vịnh đang dự Hội nghị Tân Trào, được gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, được bổ sung vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương, được phân công làm Bí thư Xứ ủy kiêm đại diện Tổng bộ Việt Minh ở Trung Kỳ.

Ngày 15/8/1945, Việt Minh tỉnh nhận được tin phát xít Nhật đã chính thức đầu hàng Đồng minh, quân Đồng minh sắp kéo vào Đông Dương để tước vũ khí của quân Nhật, lệnh khởi nghĩa của Trung ương đã được phát đi, liền mở hội nghị bất thường. Hội nghị đã quyết định một số vấn đề liên quan trực tiếp đến khởi nghĩa giành chính quyền, chỉ thị cho Việt Minh 6 huyện và thành phố Huế đẩy mạnh việc tuyên truyền, giải thích cho quần chúng thấy rõ thời cơ thuận lợi để sẵn sàng đứng lên lật đổ chính quyền phản động, thành lập chính quyền cách mạng, đồng thời cử hai đoàn lên đường xin chỉ thị của Trung ương và Liên tỉnh.

Thường vụ Việt Minh tỉnh đã cố gắng để cô lập, phân hóa cao độ kẻ thù như: Gửi thư cho các thành viên trong Chính phủ Trần Trọng Kim, Tỉnh trưởng Thừa Thiên, Đốc lý thành phố Huế, Huyện trưởng 6 huyện, những người có trách nhiệm trong các tổ chức thân Nhật và chính quyền địa phương, nêu rõ chủ trương của Việt Minh là đoàn kết mọi tầng lớp nhân dân để giải phóng dân tộc, đồng thời kêu gọi mọi người tham gia cứu nước.

Riêng đối với vua Bảo Đại, Tổng lý Ngự tiền văn phòng Phạm Khắc Hòe được Mặt trận Việt Minh giao nhiệm vụ vận động nhà vua thoái vị. Ngày 17/8/1945, Nội các Trần Trọng Kim họp và vua Bảo Đại ban hành Dụ số 105, gồm 2 điểm chính: “Điểm thứ nhất, nhà vua sẵn sàng giao chính quyền cho Việt Minh là tổ chức đã đấu tranh nhiều nhất cho quyền lợi của Nhân dân và mời các lãnh tụ Việt Minh về Huế thành lập Nội các. Điểm thứ hai, vấn đề chính thể sẽ do Nhân dân quyết định sau, nhà vua cam đoan sẽ làm theo ý chí của Nhân dân”.

Ngày 20/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa tỉnh được thành lập, do đồng chí Tố Hữu làm Chủ tịch, quyết định lấy ngày 23/8/1945 tiến hành Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế.

Vào 14 giờ, ngày 21/8/1945, Đặng Văn Việt và Cao Pha (Nguyễn Thế Lương) theo lệnh Ủy ban Khởi nghĩa đến Kỳ đài hạ cờ quẻ ly và kéo cờ đỏ sao vàng lên.

Đến khoảng 18 giờ ngày 22/8/1945, Đài Phát thanh Huế phát lời tuyên bố của vua Bảo Đại: “Trẫm ưng làm dân một nước độc lập hơn làm vua một nước nô lệ. Trẫm chắc rằng toàn thể quốc dân cũng một lòng hy sinh như Trẫm”.

Suốt đêm 22/8/1945, Nhân dân thành phố Huế rạo rực, chuẩn bị vũ khí, dán khẩu hiệu, may cờ chờ giờ khởi sự. Các đội tự vệ đi lùng bắt những Việt gian, mật thám, tay sai đắc lực của thực dân Pháp và phát xít Nhật còn chống đối.

Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra kỷ nguyên mới cho lịch sử dân tộc. Ảnh: Tư liệu

Ý nghĩa nhân văn sâu sắc

Ngày 23/8/1945, trong khí thế ngút trời của cuộc Tổng khởi nghĩa, Nhân dân Huế cùng với hàng vạn Nhân dân, tự vệ từ các huyện trong tỉnh kéo về thành phố Huế tham gia giành chính quyền. Khắp các đường phố, cờ đỏ sao vàng và khẩu hiệu cách mạng được giương cao. Hàng hàng, lớp lớp quần chúng xếp thành đội ngũ mang băng, cờ, gậy gộc, gươm giáo nô nức xuống đường biểu tình, hô vang các khẩu hiệu “Việt Nam độc lập muôn năm”, “Nước Việt Nam của người Việt Nam”.

Đến 16 giờ cùng ngày, tại sân vận động Huế, hàng vạn người dân từ các huyện trong tỉnh Thừa Thiên cùng các đơn vị cứu quốc, bảo an binh, tự vệ tràn về tham dự cuộc mít-tinh lịch sử. Ủy ban Khởi nghĩa do đồng chí Tố Hữu dẫn đầu tiến về lễ đài trong tiếng hoan hô vang rền của quần chúng. Chủ tịch Ủy ban Khởi nghĩa Tố Hữu đã đọc diễn văn nêu rõ tầm vóc, ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa và tuyên bố chính quyền toàn tỉnh đã về tay Nhân dân.

Ngày 28/8/1945, Nhân dân tập trung mít-tinh ở sân vận động Huế để chào mừng phái đoàn Trung ương vào thông báo cuộc Tổng khởi nghĩa giành được thắng lợi trên phạm vi cả nước, và giới thiệu Ủy ban Dân tộc giải phóng là Chính phủ cách mạng lâm thời do đồng chí Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.

Chiều 30/8/1945, Việt Minh tỉnh và Nhân dân tập trung chỉnh tề trước cửa Ngọ Môn, chứng kiến giờ phút Hoàng đế Bảo Đại làm lễ thoái vị, bàn giao Quốc ấn bằng vàng và thanh gươm nạm ngọc tượng trưng vương quyền cho phái đoàn đại diện Chính phủ cách mạng lâm thời. Sự nghiệp đấu tranh của Nhân dân tỉnh Thừa Thiên cùng cả nước nói chung, đã đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã đem lại nền độc lập cho dân tộc Việt Nam. Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh long trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam).

Có thể khẳng định, sự kiện vua Bảo Đại thoái vị đã góp phần làm nên giá trị nhân văn sâu sắc của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945, khi quyền lực nhà nước được chuyển giao từ chính thể phong kiến sang chính quyền cách mạng một cách hòa bình, không đổ máu. Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế đã thể hiện rõ sức mạnh của ý chí đấu tranh cách mạng của toàn dân tộc ta.

Nguyễn Anh Tuấn

Nguồn Thừa Thiên Huế : https://huengaynay.vn/chinh-tri-xa-hoi/theo-dong-thoi-su/hue-noi-chung-kien-su-kien-lich-su-dac-biet-157141.html