Huế trùng tu Quốc Tử Giám – 'di sản giáo dục' triều Nguyễn

3 giờ trướcBài gốc

Quốc Tử Giám ở Huế không chỉ là dấu tích của một thiết chế giáo dục bậc cao dưới triều Nguyễn, mà còn là biểu tượng gắn liền với sự phát triển của nền học vấn, khoa cử Việt Nam thời phong kiến. Ảnh: Hoàng Hải

Trải qua hơn một thế kỷ tồn tại, công trình đã nhiều lần thay đổi chức năng, gánh trên mình lớp lớp dấu ấn lịch sử. Theo thông tin từ Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế – đơn vị chủ đầu tư, dự án bảo tồn và tôn tạo di tích Quốc Tử Giám đã hoàn tất khâu chuẩn bị và sẽ chính thức khởi công vào tháng 11 tới.

Đây là cơ hội hồi sinh cho công trình vốn xuống cấp nghiêm trọng, đồng thời định vị lại vai trò của Quốc Tử Giám như một “ngôi trường muôn đời” trong tâm thức dân tộc.

Khu vực Học tả. Ảnh: Hoàng Hải

Nếu Hà Nội tự hào với Quốc Tử Giám – Văn Miếu từ thế kỷ XI, thì Huế cũng có một Quốc Tử Giám gắn liền với triều Nguyễn. Sau khi thống nhất đất nước và chọn Huế làm kinh đô, vua Gia Long đã cho xây dựng Quốc Tử Giám thứ hai của đất nước.

Ban đầu, ngôi trường đặt tại khu Văn Thánh (phường Kim Long, nay là Văn Võ Miếu). Tuy nhiên, do vị trí xa trung tâm kinh thành, đến năm 1908, triều đình đã quyết định dời về bên trái Đại Nội – nơi tọa lạc hiện nay.

Học hữu vẫn còn giữ được phần lớn kiến trúc nguyên gốc, tuy nhiên hệ thống mái đã bị sập đổ theo thời gian. Ảnh: Hoàng Hải

Quốc Tử Giám Huế được xem là trường đại học duy nhất dưới thời Nguyễn, đào tạo tầng lớp trí thức phục vụ triều đình và đất nước. Đối tượng theo học rất đa dạng: từ Tôn sinh (con em hoàng tộc), Ấm sinh (con cháu đại thần), đến những học sinh ưu tú khắp cả nước, bao gồm cả tú tài, cử nhân đã đỗ kỳ thi Hương. Điều này phản ánh chính sách trọng dụng hiền tài, mở rộng cánh cửa giáo dục của triều Nguyễn.

Quốc Tử Giám Huế hiện rơi vào tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Ảnh: Hoàng Hải

Không chỉ là nơi học tập, Quốc Tử Giám còn là không gian giao thoa tri thức và văn hóa, nơi nhiều danh sĩ từng bước ra, để lại dấu ấn trong lịch sử khoa cử nước nhà. Những tòa nhà như Di Luân Đường, Học tả, Học hữu, Giám sinh tả, Giám sinh hữu… không chỉ có giá trị kiến trúc mà còn là chứng tích cho một nền giáo dục từng hưng thịnh.

Trải qua thời gian dài sử dụng với nhiều chức năng khác nhau, Quốc Tử Giám Huế hiện rơi vào tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Trong nhiều năm, nơi đây còn được dùng làm trụ sở Bảo tàng Lịch sử Huế, khiến công năng gốc phần nào bị mai một.

Sau khi hoàn thành tu bổ, Quốc Tử Giám triều Nguyễn sẽ trở thành Bảo tàng Giáo dục Khoa cử. Ảnh: Hoàng Hải

Với dự án trùng tu lần này, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đặt ra mục tiêu kép: vừa khôi phục không gian kiến trúc nguyên bản, vừa xây dựng công năng mới để phát huy giá trị bền vững. Sau khi hoàn thành, Quốc Tử Giám triều Nguyễn sẽ trở thành Bảo tàng Giáo dục Khoa cử – một ý tưởng nhân văn, giàu giá trị giáo dục.

Không gian mới sẽ trưng bày tư liệu, hiện vật, hình ảnh về lịch sử giáo dục, khoa cử Việt Nam nói chung và triều Nguyễn nói riêng. Qua đó, du khách, đặc biệt là thế hệ trẻ, có cơ hội tìm hiểu truyền thống hiếu học, tinh thần trọng dụng hiền tài của cha ông. Đây cũng sẽ là điểm đến văn hóa – du lịch độc đáo, góp phần lan tỏa giá trị lịch sử và giáo dục trong cộng đồng.

Ảnh: Hoàng Hải

Để đảm bảo khai thác lâu dài, dự án còn đầu tư hạ tầng kỹ thuật như hệ thống cấp thoát nước, chiếu sáng, camera an ninh, phòng cháy chữa cháy, bãi đỗ xe… – những bước chuẩn bị cần thiết nhằm đáp ứng cả hai mục tiêu: bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Theo đó, Huế sẽ có thêm một công trình mang tính biểu tượng, bổ sung vào chuỗi điểm đến gắn với di sản triều Nguyễn như Hoàng thành, Văn Miếu, Văn Thánh, Võ Miếu… Bảo tàng Giáo dục Khoa cử hứa hẹn trở thành nơi tổ chức các hoạt động giáo dục, hội thảo khoa học, triển lãm chuyên đề, qua đó biến di tích thành không gian sống động, có sức lan tỏa.

Ảnh: Hoàng Hải

Người dân và du khách cũng sẽ tiếp cận di sản theo cách mới mẻ, gần gũi hơn: không chỉ chiêm ngưỡng kiến trúc cổ, mà còn tham gia hành trình tìm hiểu về truyền thống khoa bảng của cha ông. Điều này góp phần kết nối di sản với đời sống đương đại, biến Quốc Tử Giám từ một công trình bị lãng quên thành “ngôi trường sống mãi trong lòng dân tộc”.

Ảnh: Hoàng Hải

Hơn một thế kỷ trước, Quốc Tử Giám Huế từng là nơi đào tạo nhân tài cho đất nước. Hơn một thế kỷ sau, công trình ấy lại đứng trước cơ hội hồi sinh với diện mạo mới – Bảo tàng Giáo dục Khoa cử. Đây không chỉ là sự trở lại của một di tích, mà còn là sự trở lại của tinh thần học tập, sáng tạo, cống hiến vì tương lai.

Hoàng Hải

Nguồn Sài Gòn Tiếp Thị : https://sgtt.thesaigontimes.vn/hue-trung-tu-quoc-tu-giam-di-san-giao-duc-trieu-nguyen/