Hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ trong trường hợp trẻ sinh thấp cân

8 giờ trướcBài gốc

Sữa mẹ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh, giảm nguy cơ nhiễm bệnh

Theo Tài liệu Nuôi dưỡng trẻ nhỏ, Bộ Y tế, trẻ sinh thấp cân là những bé có cân nặng dưới 2.500g, bao gồm cả sinh non và sinh đủ tháng. Đây là nhóm trẻ có nguy cơ cao bị nhiễm khuẩn và cần bú sữa mẹ nhiều hơn.

Một số trẻ sinh đủ tháng nhưng cân nặng thấp vẫn bú mẹ tốt, đòi bú nhiều lần và tăng cân nhanh. Trong khi đó, trẻ sinh non thường gặp khó khăn khi bú, nhưng vẫn có thể nhận sữa mẹ thông qua vắt sữa và cho ăn bằng ống thông, cốc hoặc thìa. Trẻ thường bú mẹ dễ hơn bú bình.

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ.

Tiếp xúc da kề da giữa mẹ và bé có vai trò quan trọng: giúp kích thích tiết prolactin, oxytocin, tăng tình cảm mẹ con và hỗ trợ thiết lập nuôi con bằng sữa mẹ.

Khả năng bú mẹ của trẻ phụ thuộc nhiều vào tuổi thai. Trẻ sinh thấp cân dưới 32 tuần tuổi thai đã có thể nuốt và mút vú. Từ 32 tuần tuổi thai trở lên, nhiều trẻ có thể mút vú mẹ, một số bú mẹ hoàn toàn nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc phối hợp động tác mút, nuốt và thở. Khi bú, trẻ thường phải ngừng một lúc để thở rồi mới tiếp tục, có thể bú hiệu quả trong thời gian ngắn nhưng chưa bú liền mạch đến khi no. Đến 36 tuần tuổi thai, trẻ đã có thể phối hợp nhịp nhàng mút, nuốt và thở, bú liên tục cho đến khi no nên chỉ cần bú mẹ là đủ.

Tuổi thai là yếu tố phản ánh khả năng ăn uống của trẻ tốt hơn so với cân nặng, dù không phải lúc nào cũng xác định chính xác. Một số trẻ có thể bú mẹ khi đạt 1.300–1.500g, nhiều trẻ bú tốt ở 1.600–1.800g hoặc thậm chí ít hơn. Việc cho trẻ tiếp xúc da kề da với mẹ giúp kích thích phản xạ prolactin và oxytocin, tăng cường tình cảm mẹ con và hỗ trợ thiết lập nuôi con bằng sữa mẹ.

Sữa mẹ đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với trẻ sinh non, không chỉ là nguồn dinh dưỡng tối ưu mà còn là "lá chắn" bảo vệ sức khỏe. So với sữa mẹ của những bà mẹ sinh đủ tháng, sữa mẹ của bà mẹ sinh non có hàm lượng protein, kháng thể, yếu tố tăng trưởng và năng lượng cao hơn, đáp ứng đúng nhu cầu đặc thù của trẻ. Thành phần kháng thể, đặc biệt là IgA, cùng với các tế bào miễn dịch trong sữa giúp bảo vệ trẻ khỏi nhiễm khuẩn – nguy cơ thường gặp ở trẻ sinh non do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

Ngoài ra, sữa mẹ còn chứa các enzyme và hormone hỗ trợ tiêu hóa, giúp đường ruột non yếu của trẻ hoạt động tốt hơn, giảm nguy cơ viêm ruột hoại tử – một biến chứng nguy hiểm ở trẻ sinh non. Nguồn chất béo, DHA, ARA và các vi chất trong sữa mẹ góp phần phát triển não bộ, thị giác và hệ thần kinh. Việc cho trẻ bú mẹ sớm và thường xuyên không chỉ nuôi dưỡng cơ thể mà còn giúp ổn định đường huyết, duy trì nhiệt độ, đồng thời tạo sự gắn kết tình cảm sâu sắc giữa mẹ và con, hỗ trợ sự phát triển toàn diện của trẻ ngay từ những ngày đầu đời.

Cách nuôi trẻ sinh thấp cân có thể bú mẹ

Sau sinh, nếu trẻ có thể ăn bằng đường miệng, nên cho trẻ bú ngay trong vòng 2 giờ đầu, sau đó cứ 2–3 giờ/lần để đề phòng hạ đường huyết. Cần cho trẻ bú mẹ càng sớm càng tốt khi có điều kiện. Lúc đầu, trẻ có thể chỉ tìm vú và bú được ít, khi đó cần tiếp tục vắt sữa và cho trẻ ăn bằng cốc hoặc thìa để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng. Nhiều trường hợp trẻ sinh thấp cân vẫn có thể bú mẹ dễ dàng và hiệu quả. Tuy nhiên, do bú yếu nên mỗi lần trẻ chỉ bú được ít sữa, dẫn đến nhu cầu bú nhiều lần và thường xuyên hơn.

Những ngày đầu sau sinh, trẻ có thể gặp khó khăn khi bú mẹ, vì vậy bà mẹ nên cho trẻ tập bú kết hợp vắt sữa để cho ăn qua ống thông hoặc bằng cốc, thìa; tuyệt đối không dùng bình vì dễ gây nhầm lẫn núm vú và làm trẻ bỏ bú mẹ sau này. Cho ăn bằng cốc là cách tốt nhất để tập ăn đường miệng và tạo cảm giác ngon miệng cho trẻ, nhất là giai đoạn bé thích đưa vật vào miệng nhưng chưa thể mút hiệu quả.

Khi sữa mẹ chưa về, có thể cho trẻ bú nhờ người khác nếu phù hợp; nếu không có sữa mẹ thì dùng nước đường glucose hoặc sữa hộp. Trẻ khỏe mạnh, không có nguy cơ hạ đường huyết thì không cần uống nước đường glucose. Cán bộ y tế cần hướng dẫn bà mẹ kỹ năng vắt sữa và cho ăn bằng cốc. Bà mẹ nên vắt sữa ngay trong ngày đầu, tốt nhất trong 6 giờ đầu sau sinh để kích thích tiết sữa và giúp sữa nhanh về; ngay cả lượng sữa non ít ỏi cũng rất quý giá với trẻ.

Khi trẻ bắt đầu bú tốt, có thể cần nghỉ nhiều lần trong một bữa, ví dụ mút 4–5 lần rồi nghỉ 4–5 phút. Nếu trẻ ngừng bú, không nên rút vú ra ngay mà để trẻ ngậm vú, sau đó có thể tiếp tục bú. Một bữa bú có thể kéo dài tới 1 giờ, sau đó tiếp tục cho ăn bằng cốc hoặc thìa. Cần đặt trẻ bú đúng tư thế để mút hiệu quả ngay từ đầu, tốt nhất là vòng tay bế ngang người cho trẻ đối diện với vú hoặc bế theo tư thế dưới cánh tay. Trẻ sinh thấp cân cần được theo dõi thường xuyên để bảo đảm nhận đủ lượng sữa mẹ cần thiết.

Nếu trẻ không thể bú mẹ, có hai lựa chọn: Sữa mẹ vắt ra – ưu tiên hàng đầu. Sữa công thức – dùng khi mẹ bị bệnh nặng, đang điều trị tia xạ, dùng thuốc chống chỉ định cho con bú, nhiễm HIV (trừ khi được tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ), hoặc trẻ mắc bệnh chuyển hóa không dung nạp sữa mẹ.

Lượng sữa khuyến nghị: Bắt đầu 60 ml/kg cân nặng/ngày. Tăng dần thêm 20 ml/kg/ngày cho tới khi đạt 200 ml/kg/ngày. Cho ăn 8–12 bữa/ngày, cách nhau 2–3 giờ. Tổng lượng sữa 24 giờ phải đủ theo nhu cầu. Tiếp tục cho đến khi trẻ đạt 2.500g và bú mẹ hoàn toàn.

Nếu trẻ ăn ít ở một bữa, bù vào bữa sau hoặc cho ăn sớm hơn khi đói. Nếu không tăng cân, cần điều chỉnh lượng và tần suất ăn.

Hướng dẫn cho trẻ ăn bằng cốc: Rửa tay sạch trước khi cho ăn. Bế trẻ ngồi thẳng hoặc hơi nghiêng. Đặt miệng cốc chạm nhẹ vào môi dưới, nghiêng để sữa chỉ vừa chạm môi trên. Không rót sữa trực tiếp; để trẻ tự uống. Khi bé no sẽ ngậm miệng; nếu chưa đủ, có thể cho thêm ở bữa sau. Ghi nhận tổng lượng sữa cả ngày, không chỉ từng bữa. Những ngày đầu, trẻ nhẹ cân chỉ cần lượng sữa nhỏ. Ngay cả sữa non ít ỏi cũng vô cùng quý giá cho sức khỏe của trẻ.

Tô Hội

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/huong-dan-nuoi-con-bang-sua-me-trong-truong-hop-tre-sinh-thap-can-169250812104517131.htm