Hướng đến thị trường tài sản mã hóa an toàn, minh bạch và phù hợp chuẩn mực quốc tế

4 giờ trướcBài gốc

Thí điểm giao dịch tài sản mã hóa trong 5 năm từ 9/9/2025. (Ảnh: TTXVN)

Nghị quyết 05/2025/NQ-CP - “bước mở lịch sử” của thị trường tài sản mã hóa

Theo Báo cáo Địa lý tiền điện tử năm 2025 của Chainalysis công bố vào tháng 9/2025, Việt Nam xếp thứ ba thế giới về giá trị giao dịch tài sản mã hóa trên chuỗi, chỉ sau Ấn Độ và Hàn Quốc. Tổng giá trị giao dịch ước vượt 200 tỷ USD, tăng hơn 55% trong vòng 12 tháng đến giữa năm 2025. Sự sôi động này không chỉ phản ánh nhu cầu và năng lực công nghệ trong nước, mà còn đặt ra yêu cầu cấp bách về một khung khổ pháp lý để thị trường phát triển hợp pháp, minh bạch và bền vững.

Trong chuỗi chính sách thời gian qua, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP là mảnh ghép then chốt: lần đầu tiên cho phép thí điểm một thị trường tài sản mã hóa có quản trị nhà nước, tạo nền cho các sàn giao dịch minh bạch, an toàn. Trước đó, Nghị quyết 57-NQ/TW (2024) đã nhận diện khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo và tài sản số là trụ cột chiến lược. Tiếp nối, Luật Công nghiệp Công nghệ số (thông qua tháng 7/2025) chính thức công nhận tài sản số, yêu cầu nền tảng tiền mã hóa phải có giấy phép, đồng thời cho phép giao dịch trực tiếp bằng VND từ 01/1/2026. Chuỗi chính sách này cho thấy cách tiếp cận “hai chân”: chủ động nắm bắt cơ hội từ dòng vốn và công nghệ mới, đồng thời phòng ngừa rủi ro hệ thống bằng tiêu chuẩn hóa và giám sát.

Ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước).

Ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), nhấn mạnh rằng trong nhiều năm, người dân Việt Nam tham gia tích cực thị trường tài sản mã hóa nhưng “thiếu vắng khung pháp lý hoàn chỉnh để quản lý và bảo vệ người sở hữu”. Nghị quyết 05/2025/NQ-CP cùng Luật Công nghiệp Công nghệ số tạo nền tảng căn bản để chuyển sang giai đoạn quản lý minh bạch, phát triển có kiểm soát, trong đó cơ quan quản lý đồng thời giữ vai trò “người cầm lái” và “người gác cổng”.

Từ góc độ hệ sinh thái, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), gọi ngày 9/9/2025 là thời điểm ban hành nghị quyết là “blockchain day” của Việt Nam: cộng đồng không phải chỉ khởi nghiệp trong “vùng xám” mà đã có hành lang pháp lý để đi vào cuộc sống. Theo ông, tốc độ từ soạn thảo đến ban hành là kỷ lục, phản ánh quyết tâm chính sách.

Ở phía doanh nghiệp, ông Đỗ Văn Thuật, Giám đốc Giải pháp & Kiến trúc OneMatrix coi khung pháp lý mới là nền móng cực kỳ quan trọng để doanh nghiệp đăng ký pháp nhân tại Việt Nam, thu hút nhân tài, đưa sản phẩm vào ứng dụng thực tế và bảo vệ nhà đầu tư. Khi bài toán pháp lý được rõ ràng, vốn dài hạn, công nghệ và nhân lực chất lượng cao có cơ sở để ở lại và phát triển tại Việt Nam.

Điều kiện tham gia, cơ chế giám sát và tiến độ thực thi

Nghị quyết 05/2025/NQ-CP của Chính phủ đã xác định rõ các điều kiện tối thiểu đối với tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa. Vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng; 65% vốn góp đến từ tổ chức, trong đó ít nhất 35% từ ngân hàng, công ty chứng khoán hoặc quỹ bảo hiểm; tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa 49%; hệ thống công nghệ thông tin đạt chuẩn an toàn cấp độ 4 trên thang 5 cấp độ.

Theo ông Tô Trần Hòa, những yêu cầu này được cân nhắc dựa trên năng lực của thị trường chứng khoán hiện hữu: “Hiện nay, hầu hết các công ty chứng khoán lớn ở Việt Nam có vốn trên 10.000 tỷ đồng. Các sở giao dịch và Tổng Công ty Lưu ký, bù trừ chứng khoán Việt Nam cũng có quy mô vốn tương đương. Do đó, đây là mức vốn phù hợp để bảo đảm tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa có đủ năng lực vận hành hệ thống, phòng ngừa rủi ro và cam kết với thị trường”.

Trong bối cảnh Việt Nam chưa có chính sách bảo hiểm cho tài sản số, mức vốn này còn được xem là một dạng “proof of reserve” - bảo chứng năng lực tài chính của doanh nghiệp, nhằm bảo đảm khả năng chi trả và bồi thường thiệt hại nếu xảy ra sự cố.

“Đây là cam kết của doanh nghiệp đối với nhà đầu tư và với cơ quan quản lý,” ông Hòa nhấn mạnh.

Theo ông Hòa, trong quá trình xây dựng Nghị quyết 05/2025/NQ-CP, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã làm việc với nhiều cơ quan quản lý quốc tế để tham khảo kinh nghiệm. Mỗi quốc gia có cách tiếp cận khác nhau – có nơi rất chặt chẽ, có nơi cởi mở, thậm chí có nơi cấm hoàn toàn. Quan điểm của Đảng và Chính phủ thể hiện trong Nghị quyết 57 và Nghị quyết 52 là khuyến khích đổi mới sáng tạo. Vì vậy, dự thảo mang tính thí điểm, có điểm đặc biệt riêng cho Việt Nam, phù hợp thực tiễn”, ông Hòa nói.

Ở thị trường sơ cấp (phát hành), Việt Nam khuyến khích doanh nghiệp trong nước phát hành tài sản mã hóa ra quốc tế, huy động nguồn lực và công nghệ nước ngoài phục vụ phát triển kinh tế.

Ở thị trường thứ cấp (giao dịch), doanh nghiệp cung cấp dịch vụ được chủ động lựa chọn tài sản mã hóa đủ điều kiện giao dịch, đồng thời được kết nối và liên thông với các sàn quốc tế nhằm tăng thanh khoản và giúp giá trong nước tiệm cận giá quốc tế.

“Đây là điểm đặc biệt của mô hình Việt Nam, thể hiện tinh thần hội nhập, nhưng vẫn giữ nguyên quyền chủ động giám sát”, ông Hòa chia sẻ. Ông cho biết thêm, “nhiều cơ quan quốc tế đánh giá cao cách tiếp cận này vì nó tạo ra một mô hình vừa minh bạch, vừa mở, vừa an toàn”.

Giai đoạn đầu, các tài sản phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài chỉ được giao dịch giữa các nhà đầu tư nước ngoài.

Ông Hòa lý giải: “Thị trường tài sản mã hóa là lĩnh vực mới. Nếu cho nhà đầu tư Việt Nam tham gia ngay, rủi ro có thể phát sinh do thiếu hiểu biết về công nghệ và cơ chế định giá. Do đó, cần có thời gian ‘đệm an toàn’ để đào tạo công chúng đầu tư trước khi mở rộng”.

Đặc biệt, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP quy định, sau 6 tháng kể từ khi có tổ chức đầu tiên được cấp phép, mọi giao dịch ngoài các tổ chức được cấp phép sẽ bị xử lý theo quy định.

Lý do, theo ông Hòa, “các giao dịch này thực chất là hoạt động chuyển tiền ra nước ngoài, liên quan đến phòng chống rửa tiền. Việt Nam hiện đang nằm trong danh sách xám của FATF, nên quy định này là cần thiết để thể hiện cam kết quốc tế và bảo đảm an toàn tài chính quốc gia”.

Ông Nguyễn Hoàng Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính).

Ông Hà Duy Tùng - Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Nghị quyết 05 được triển khai theo nguyên tắc thận trọng, có kiểm soát, minh bạch và hiệu quả, mục tiêu là bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tổ chức và cá nhân tham gia.

Ông cho biết: “Hiện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang xây dựng và lấy ý kiến dự thảo các văn bản hướng dẫn, bao gồm bộ tiêu chí cấp phép cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa và quy trình cấp, điều chỉnh, thu hồi giấy phép. Các quy định này đang được thẩm tra và hoàn thiện”.

Tính đến nay, chưa có hồ sơ chính thức nào được nộp lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, tuy nhiên “một số doanh nghiệp đã bày tỏ sự quan tâm và trao đổi ở cấp kỹ thuật để nắm rõ yêu cầu, điều kiện, chuẩn bị cho việc nộp hồ sơ chính thức trong thời gian tới”, ông Tùng cho biết.

Cùng với đó, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi thông tin, Bộ đã xây dựng kế hoạch triển khai Nghị quyết, bao gồm nhiều nhiệm vụ về chính sách thuế, quy trình thuế, kế toán, và sẽ phân công cụ thể trách nhiệm cho từng đơn vị thực hiện.

“Hiện chưa có hồ sơ đăng ký chính thức của doanh nghiệp muốn lập sàn giao dịch tài sản mã hóa. Tuy nhiên, Bộ Tài chính sẽ cố gắng sớm ban hành các quy định chi tiết và phối hợp với Ngân hàng Nhà nước cùng các cơ quan liên quan để xem xét, cấp phép cho doanh nghiệp theo đúng quy định”, ông Chi nói.

Theo ông Đỗ Văn Thuật - Giám đốc Giải pháp và Kiến trúc Công ty One Matrix, an ninh và bảo mật là thách thức lớn nhất khi triển khai thị trường tài sản mã hóa.

“Sàn tài sản mã hóa nắm giữ lượng tài sản rất lớn, nên luôn là mục tiêu hấp dẫn của hacker”, ông nói. Do đó, hệ thống của các sàn cần đạt chuẩn an ninh cấp độ 4 theo quy định Việt Nam, cùng với các tiêu chuẩn KYC/AML và cơ chế truy xuất dòng tiền trên chuỗi (on-chain) minh bạch.

“Đây là bài toán khó, nhưng với năng lực công nghệ hiện có, One Matrix sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ để bảo đảm an toàn cao nhất cho người dùng và giao dịch”, ông Thuật nhấn mạnh.

Ông Phan Đức Trung – Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam.

Ở góc độ hiệp hội, ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam cho rằng, tuân thủ không phải chi phí, mà là điều kiện tồn tại.

Ông dẫn chứng: “Trên thế giới, đã có những sàn lớn bị xử phạt hàng tỷ USD do vi phạm quy định chống rửa tiền. Thí dụ, Binance Holdings Ltd bị Mỹ phạt hơn 4 tỷ USD vì vi phạm Luật Chống rửa tiền của Mỹ. Các quy định này có tính hồi tố rất cao, nên doanh nghiệp Việt Nam phải chuẩn bị ngay từ đầu”.

Chuẩn hóa nhân lực, bảo mật công nghệ và đào tạo nhà đầu tư

Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có nguồn nhân lực công nghệ trẻ và năng động, song để vận hành thị trường tài sản mã hóa, lực lượng này cần được chuẩn hóa theo tiêu chí cấp phép và thông lệ quốc tế. Theo ông Phan Đức Trung, các yêu cầu về nhân lực, chuẩn AML/ACAMS và quản trị rủi ro cần được đặt ngang hàng với tiêu chuẩn tài chính, vì “tuân thủ không phải chi phí, mà là điều kiện tồn tại”.

Từ góc nhìn doanh nghiệp hạ tầng, ông Đỗ Văn Thuật cho biết, các công ty Việt Nam đã sẵn sàng về mặt công nghệ, với mô hình mạng blockchain đa chuỗi có thể xử lý hàng trăm nghìn giao dịch mỗi giây, bảo đảm tính phân quyền nhưng vẫn tuân thủ quy định Việt Nam.

Những nền tảng này, theo các chuyên gia, không chỉ giúp thị trường nội địa đạt tiêu chuẩn vận hành quốc tế, mà còn là nền tảng để Việt Nam phát triển hệ sinh thái tài sản số tự chủ, nâng cao năng lực cạnh tranh khu vực.

Theo các chuyên gia, chương trình đào tạo nhà đầu tư nên đi theo hướng bắt buộc, gồm các mô-đun nhận diện rủi ro, quyền và nghĩa vụ, xử lý sự cố, thậm chí có bài kiểm tra hiểu biết sản phẩm cho các nhóm tài sản phức tạp. Kèm theo đó là cơ chế “nhãn rủi ro”, kênh khiếu nại-hòa giải, và hệ thống cảnh báo sớm để công chúng đầu tư được bảo vệ ngay từ đầu.

Theo định hướng quản lý được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Bộ Tài chính xác định, việc giám sát thị trường tài sản mã hóa sẽ dựa trên tam giác dữ liệu-công nghệ-pháp lý. Ba yếu tố này phải vận hành thống nhất để bảo đảm an toàn, minh bạch và tương thích với các tiêu chuẩn quốc tế.

Nếu giai đoạn thí điểm được triển khai đúng lộ trình và giữ vững nguyên tắc “thận trọng-có kiểm soát-minh bạch-hiệu quả”, Việt Nam sẽ sớm hình thành một thị trường tài sản mã hóa đủ độ tin cậy để đón dòng vốn quốc tế, đồng thời nuôi dưỡng sáng tạo nội địa trên nền tảng chuẩn mực toàn cầu.

MINH PHƯƠNG

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/huong-den-thi-truong-tai-san-ma-hoa-an-toan-minh-bach-va-phu-hop-chuan-muc-quoc-te-post913840.html